Οι Financial Times ερευνούν το «σκάνδαλο Κόστα» στην Πορτογαλία

Το σκάνδαλο που ανέτρεψε τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό της Πορτογαλίας αφορά πλούσια επαγγελματικά δείπνα με ξένους επενδυτές, κατηγορίες για «διαπραγμάτευση επιρροής» και μια μυστήρια απόκρυψη μετρητών.

Στο επίκεντρο της έρευνας που προκάλεσε την παραίτηση του Αντόνιο Κόστα βρίσκεται ένα έργο κατασκευής Data Center ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων ευρώ (3,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων) που ονομάζεται Sines 4.0, το οποίο ο πρωθυπουργός και το υπουργικό του συμβούλιο ήταν πρόθυμοι να προωθήσουν. Με τροφοδοσία μόνο από

ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, υποτίθεται ότι ήταν η μεγαλύτερη ξένη επένδυση της Πορτογαλίας τα τελευταία 30 χρόνια και έδειχνε τη φιλοδοξία της Ε.Ε. να «πρασινίσει» την οικονομία και να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή, αναφέρουν οι Financial Times.

Ωστόσο, το γραφείο του δημόσιου εισαγγελέα της Πορτογαλίας ισχυρίζεται ότι η Start Campus, η εταιρεία που διαχειρίζεται το έργο, προσπάθησε να εξασφαλίσει ευνοϊκές αποφάσεις από δημόσιους αξιωματούχους μέσω της διαπραγμάτευσης επιρροής, ένα ποινικό αδίκημα.

Το «Operation Influencer (διαπραγμάτευση επιρροής)», όπως το έχουν χαρακτηρίσει οι εισαγγελείς, αφορά τις προσπάθειες της εταιρείας να αντιμετωπίσει τα γραφειοκρατικά μπλοκαρίσματα και τον ρόλο που διαδραμάτισε ένας δικηγόρος που έγινε επισκευαστής, τον οποίο ο Κόστα αποκάλεσε «καλύτερο φίλο» του, τον Diogo Lacerda Machado.

Ο πρωθυπουργός επέμεινε ότι δεν είχε κάνει τίποτα κακό, αλλά παραιτήθηκε την ημέρα που αποκαλύφθηκαν οι κατηγορίες τον περασμένο μήνα, ανοίγοντας το δρόμο για γενικές εκλογές τον Μάρτιο. Οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης που υποστηρίζουν τους εισαγγελείς λένε ότι ρίχνουν φως σε έναν σκοτεινό κόσμο και επιρροής στον οποίο οι επιχειρήσεις προσπαθούν να παρακάμψουν τη γραφειοκρατία.

Τα πρόσωπα «κλειδιά»

Ένας από τους οκτώ επίσημους υπόπτους στην υπόθεση είναι ο Vítor Escária, ο οποίος ήταν ο αρχηγός του προσωπικού του Costa όταν συνελήφθη. Αμέσως μετά, η αστυνομία βρήκε μετρητά 75.800 ευρώ γεμισμένα σε φακέλους στο γραφείο του. Ο απερχόμενος πρωθυπουργός το χαρακτήρισε «προδοσία της εμπιστοσύνης».

Ο δικηγόρος της Escária είπε ότι τα χρήματα ήταν «εντελώς άσχετα» με το Operation Influencer και ότι «σχετίζονται με την προηγούμενη επαγγελματική δραστηριότητα [του Escária]». Το 2017 ο βοηθός παραιτήθηκε ως οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού εν μέσω σκανδάλου σχετικά με μια εταιρεία που πλήρωνε πολιτικούς για να παρακολουθήσουν το ποδοσφαιρικό τουρνουά Euro 2016.

Η υπόθεση εμπλέκει επίσης τους δύο ιδιοκτήτες του Start Campus: την Pioneer Point Partners, έναν μικρό επενδυτικό όμιλο υποδομών του Λονδίνου, και την Davidson Kempner Capital Management, μια επενδυτική εταιρεία με έδρα τη Νέα Υόρκη με περιουσιακά στοιχεία 37 δισεκατομμυρίων δολαρίων υπό διαχείριση.

Ο Machado, ο οποίος αναγκάστηκε να παραδώσει το διαβατήριό του και να καταβάλει εγγύηση 150.000 ευρώ, είναι παλιός φίλος του Κόστα στη Νομική Σχολή και ήταν ο κουμπάρος στο γάμο του. Στο παρελθόν, ο Κόστα τον έφερε για να χειριστεί ευαίσθητα ζητήματα, όπως η κρατικοποίηση της αεροπορικής εταιρείας TAP και μια τραπεζική διαμάχη με την Isabel dos Santos, τη δισεκατομμυριούχο κόρη ενός πρώην προέδρου της Αγκόλας.

Σε ένα δικαστικό έγγραφο που κατέθεσαν οι εισαγγελείς και το είδαν οι Financial Times, ισχυρίζονται ότι ένα άγνωστο άτομο «ενεργώντας υπό την καθοδήγηση και προς το συμφέρον» της Pioneer Point συμφώνησε με τον Machado ότι, σε αντάλλαγμα για οικονομικές ανταμοιβές, θα εκμεταλλευόταν τις στενές σχέσεις με την Costa και την Escária.

Η Start Campus προσέλαβε τον Machado ως σύμβουλο και του πλήρωσε μισθό που τελικά ανήλθε στα 6.533 ευρώ το μήνα, σύμφωνα με την κατάθεση, η οποία επιβεβαιώθηκε από τον δικηγόρο του Machado.

Ο ρόλος του Machado, λένε οι εισαγγελείς, ήταν να «δημιουργεί επαφές και να ασκεί επιρροή και πίεση σε μέλη της κυβέρνησης, στελέχη των τοπικών αρχών και άλλους δημόσιους φορείς». Ο στόχος ήταν «να καθοριστεί η κατεύθυνση των ενεργειών αυτών των μελών και αξιωματούχων, ή τουλάχιστον να διασφαλιστεί ότι οι ενέργειές τους θα πραγματοποιούνταν πιο γρήγορα, όλα προς όφελος του έργου».

Σε μια περίπτωση που παρουσιάστηκε από εισαγγελείς, η υπόθεση των οποίων βασίζεται σε πολλαπλές υποκλοπές, είπαν ότι το Machado και το Start Campus παρείχαν «πλεονεκτήματα» στον δήμαρχο του Sines, Nuno Mascarenhas - έναν άλλο ύποπτο. Αυτά τα πλεονεκτήματα περιλάμβαναν 5.000 ευρώ σε χορηγία για ένα μουσικό φεστιβάλ στη νότια πορτογαλική πόλη, αλλά ένας δικαστής είπε ότι δεν υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις ότι ο δήμαρχος είχε διαπράξει κάποιο έγκλημα.

Ο ίδιος δικαστής απέρριψε τις κατηγορίες για διαφθορά και κακουργήματα κατά των άλλων συλληφθέντων. Ωστόσο, είπε ότι υπάρχουν στοιχεία για διαπραγμάτευση επιρροής από τον Machado, την Escária και δύο στελέχη της Start Campus: τον Afonso Salema, τον διευθύνοντα σύμβουλό του, και τον Rui Oliveira Neves, τον επικεφαλής νομικό διευθυντή του, οι οποίοι και οι δύο έχουν παραιτηθεί.

Σε μια δήλωση μέσω του νομικού εκπροσώπου του, ο Machado είπε στους FT: «Σε όλες τις πολιτισμένες χώρες και τις καπιταλιστικές οικονομίες, το να ενεργείς σαν δικηγόρος που εκπροσωπεί πελάτες δεν αποτελεί επιρροή διαπραγμάτευσης».

Οι εισαγγελείς ανέφεραν επίσης πολλά ακριβά γεύματα, συμπεριλαμβανομένου ενός «ακατάλληλου» δείπνου 1.302 ευρώ που πληρώθηκε από το Start Campus, όπου ο Salema και ο Neves ενώθηκαν από δύο άλλους που είναι τώρα ύποπτοι -ο υπουργός Υποδομών João Galamba, ο οποίος παραιτήθηκε, και ο Nuno Lacasta, επικεφαλής του Οργανισμός περιβάλλοντος της Πορτογαλίας- μαζί με ένα τρίτο άτομο.

Το έργο του Start Campus, το οποίο βρίσκεται κοντά σε ένα λιμάνι βαθέων υδάτων στο Sines και πρόκειται να ανοίξει το πρώτο του κέντρο δεδομένων το επόμενο έτος, αντιμετώπιζε δύο μεγάλα ζητήματα. Το ένα έλαβε άδεια να χτίσει σε μια ζώνη διατήρησης που φιλοξενεί προστατευόμενα είδη, συμπεριλαμβανομένων βατράχων και κουκουβαγιών, την οποία τελικά έλαβε. Η άλλη εξασφάλιζε επαρκείς συνδέσεις μεταξύ του Sines 4.0 και του εθνικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, κάτι που είναι μια συνεχιζόμενη μάχη.

Οι επικριτές προσπάθησαν να επισημάνουν τα λάθη των εισαγγελέων, συμπεριλαμβανομένης μιας υποκλοπής στην οποία κατά λάθος θεωρούσαν ότι η αναφορά του υπουργού Οικονομίας Αντόνιο Κόστα Σίλβα ήταν αναφορά στον τότε πρωθυπουργό.

Αλλά το κύριο επιχείρημα κατά των εισαγγελέων είναι ότι ήταν πολύ πουριτανοί στην προσέγγισή τους και δεν κατάλαβαν τη λειτουργία της προώθησης των επιχειρήσεων και των επενδύσεων. Ο δικηγόρος του Machado είπε: «Φυσικά και είναι λόμπι. Αλλά δεν είναι παράνομο. Πρόκειται για την ποινικοποίηση ενός πολιτικο-διοικητικού έργου».

Ο Κόστα δεν έχει κατονομαστεί ως ύποπτος ή επισήμως κατηγορούμενος, αλλά η συμπεριφορά του ελέγχεται από το ανώτατο δικαστήριο, οι εισαγγελείς του οποίου συλλέγουν χωριστά υλικό που θα μπορούσε να προηγηθεί επίσημης έρευνας.

Τραυματίστηκε η εικόνα του, ωστόσο, από την αποκάλυψη ότι κάποιοι ύποπτοι είχαν «επικαλεστεί το όνομα και την εξουσία του πρωθυπουργού και την παρέμβασή του για να ξεμπλοκάρουν τις διαδικασίες». Ο Κόστα είπε ότι δεν μίλησε ποτέ στον Machado για το Start Campus -και ότι παραιτήθηκε για να διατηρήσει την «αξιοπρέπεια» του.

Mε πληροφορίες από Financial Times