Γιατί να (μη) γίνουν εκλογές;

Γράφει ο Γιώργος Καρελιάς

Πριν απαντήσουμε στο ερώτημα που θέτει ο τίτλος, θα κάνουμε μια σύντομη αναδρομή σε δυο παραδείγματα ευρωεκλογών, το αποτέλεσμα των οποίων (θα μπορούσε αλλά) δεν οδήγησε σε εθνικές εκλογές. Είναι η ίδια, ακριβώς, συζήτηση που γίνεται και σήμερα.
Παράδειγμα πρώτο: Το 1999 έγιναν ευρωεκλογές, τις οποίες κέρδισε η.....
αντιπολιτευόμενη Ν.Δ. (Κώστας Καραμανλής) με 36%, έναντι 32,94% του ΠΑΣΟΚ. Έγιναν οι συνήθεις δηλώσεις, η αντιπολίτευση ζήτησε εκλογές, η κυβέρνηση (Κώστας Σημίτης) απάντησε «θα εξαντλήσουμε την τετραετία» και το θέμα έκλεισε. Ένα χρόνο μετά, έγιναν οι εθνικές εκλογές, τις οποίες κέρδισε το ΠΑΣΟΚ.
Παράδειγμα δεύτερο: Τον Ιούνιο του 2009 έγιναν ευρωεκλογές, τις οποίες κέρδισε το αντιπολιτευόμενο ΠΑΣΟΚ (Γιώργος Παπανδρέου) με 36,65%, έναντι 32,30% της ΝΔ. Το ΠΑΣΟΚ ζήτησε αμέσως εκλογές, η κυβέρνηση (Καραμανλής) είπε «όχι». Πέρασε το καλοκαίρι και οι εθνικές εκλογές έγιναν στις 4 Οκτωβρίου. Τις κέρδισε το ΠΑΣΟΚ.
Παρατήρηση: Στην πρώτη περίπτωση η νίκη στις ευρωεκλογές δεν έφερε και νίκη στις εθνικές εκλογές. Στη δεύτερη έφερε. Τι θα γίνει σήμερα; Καθένας μπορεί να προβλέψει ό,τι θέλει.
Θα μπορούσαν οι σημερινές ευρωεκλογές να οδηγήσουν αμέσως σε εθνικές εκλογές; Βεβαίως. Αν είχαν καταρρεύσει τα δύο κυβερνητικά κόμματα (δεν συνέβη, παρά την πτώση των ποσοστών τους) και αν το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ ξεπερνούσε τα ποσοστά Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ (αθροιστικά). Ούτε αυτό συνέβη.
Η συζήτηση περί «δυσαρμονίας» μεταξύ Βουλής και λαϊκής έκφρασης είναι θεωρητική. Δεν προβλέπεται η έννοια «δυσαρμονία» στο Σύνταγμα (έχει καταργηθεί από το 1986), κάτι που μάλλον δεν γνώριζε ο Αλέξης Τσίπρας όταν το έθετε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Τόσους συνταγματολόγους έχει ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν τους ρώταγε;
Από την άλλη, όμως, ο Ευάγγελος Βενιζέλος δεν δικαιούται να είναι τόσο καταγγελτικός γι’ αυτό που είπε ο Τσίπρας, διότι ακριβώς τα ίδια έλεγε το ΠΑΣΟΚ -και προσωπικά ο ίδιος- το 2009. Ούτε τότε υπήρχε στο Σύνταγμα η έννοια της «δυσαρμονίας» -και ο Βενιζέλος το ήξερε καλά ως συνταγματολόγος- αλλά την επικαλέστηκε (εδώ όσα έλεγε τότε). Το περίεργο είναι ότι και ο Τσίπρας, που δεν είναι -υποτίθεται -παλαιοκομματικός, όπως ο Βενιζέλος, εκλογολογεί με την ίδια επιχειρηματολογία (δείτε εδώ).
Ποιο είναι το συμπέρασμα; Ότι οι πολιτικοί, όταν είναι στην κυβέρνηση, ξεχνούν πολύ εύκολα τι έλεγαν ως αντιπολιτευόμενοι. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι το ίδιο θα έλεγε και ο Τσίπρας, αν κάποια στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ βρεθεί στην κυβέρνηση και χάσει σε ευρωεκλογές. Ετσι παίζεται το παιχνίδι.
Και τώρα επι της ουσίας. Εθνικές εκλογές δεν θα γίνουν επειδή τις ζητάει ο Τσίπρας. Θα γίνουν αν κρίνουν ο Σαμαράς και ο Βενιζέλος ότι τους συμφέρουν, ή αν κάποιοι κυβερνητικοί βουλευτές άρουν την εμπιστοσύνη τους προς την κυβέρνηση. Ετσι συνέβαινε πάντα, έτσι συμβαίνει παντού στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες. Ο Τσίπρας ζητάει σήμερα εκλογές και ο Σαμαράς του απαντάει «πριτς». Τα ίδιο θα απαντήσει αύριο-μεθαύριο ο Τσίπρας, αν βρεθεί στη θέση του.
Είδαμε πότε γίνονται εθνικές εκλογές. Σήμερα πρέπει να γίνουν; Προσωπική μου πεποίθηση είναι ότι άμεσες νέες εκλογές δεν είναι χρήσιμες για κανέναν και πρωτίστως για τη χώρα. Και για τον ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν καλύτερα να ολοκληρώσει έναν κύκλο στην αντιπολίτευση.
Θυμίζουμε ότι το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, που τόσο θαυμάζουν και ακολουθούν, έγινε κυβέρνηση μετά από εφτά χρόνια στην αντιπολίτευση (1974-1981, τα τέσσερα ως αξιωματική). Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μόνο δύο χρόνια στη θέση αυτή (από τον Ιούνιο του 2012). Χρειάζεται χρόνο για να μάθει, να ωριμάσει και να είναι καλύτερος ως κυβέρνηση, (οτ)αν ο λαός αποφασίσει να τον οδηγήσει εκεί.
Άλλωστε, ακόμα κι αν γίνουν αμέσως εκλογές και έχουμε πάνω-κάτω τα ίδια αποτελέσματα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα βρει σύμμαχο, για να κυβερνήσει. Και γι’ αυτό το λόγο, λοιπόν, χρειάζεται χρόνο, για να κατασταλάξει προς τα πού θα στραφεί και τι θα βρει.