Εκλογές της φοβέρας και της σκλαβιάς

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου
«Σκορπίστε φόβο για να αντιμετωπίσετε την λαϊκή οργή», είναι το σύνθημα του καθεστώτος προς τους παράγοντες επικοινωνίας του. Το ίδιο σύνθημα από τότε που ιδρύθηκαν τα μοντέρνα κράτη. Φόβος εναντίον θύμου. Θα σε τρομάξω πολίτη για να συμμαζέψεις τον θυμό σου και να συμμορφωθείς με τον ρεαλισμό του διαπλεκόμενου καθεστώτος οδεύοντας προς την............
κάλπη. Θα σε μάθω να σκέφτεσαι και να ψηφίζεις, να δρας και να αποφασίζεις με κριτήριο τον φόβο. Αυτός και μόνον αυτός συστήνει ρεαλισμό.
Ο θυμός διαταράσσει τον φοβικό κόσμο που οργανώνει ρεαλιστικά την συμπεριφορά του πολίτη. Ο θυμός δομεί έναν κόντρα ρεαλισμό, αυτόν της χειραφέτησης. Μέσω του φόβου νομιμοποιείται ο ρεαλισμός της σκλαβιάς. Μέσω του θυμού ο ρεαλισμός της αυτοδιάθεσης, της εξέγερσης, της επανάστασης. Ο φόβος γεννά την ανάγκη της αστυνόμευσης, της προστασίας, της καταστολής. Ο θυμός γεννά της ανάγκη του δικαίου και της οργάνωσης σε μια άλλη βάση που θα προσφέρει θεσμούς αποκατάστασης της αδικίας, άρσης του αποκλεισμού, διασφάλισης της απειλούμενης από όσους σκορπούν το φόβο, ύπαρξης. Ο θυμός γεννά όμως και την αντεκδίκηση. Όσο πιο έντονος είναι ο φόβος, τόσο πιο έντονα θα εκφραστεί και η διάθεση για εκδίκηση. Φόβος και θυμός είναι οι δύο όψεις του νομίσματος της σκλαβιάς.
Στις δημοκρατίες φροντίζουμε να ισορροπούμε μεταξύ φόβου και θυμού. Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο ισορροπίας μεταξύ ισότητας και ελευθερίας, τόσο χαμηλότερα τοποθετείται εκείνο της σχέσης φόβου-εκδίκησης. Στις πραγματικά προηγμένες φιλελεύθερες δημοκρατίες ο φόβος λαμβάνει άλλες μορφές, θεσμικές μορφές διασκέδασης που παρέχουν το αίσθημα της ασφάλειας στον πολίτη. Εδώ ο θυμός δεν εκφράζεται ως οργή, αλλά μεταβάλλεται σε ανταγωνιστική διάθεση για επικράτηση, κυριαρχία, κέρδος και όχι σε ρήξη με το καθεστώς που συστήνει αυτόν καθ’ εαυτόν τον κοινωνικό ή πολιτικό ή οικονομικό ανταγωνισμό. Ο φόβος δεν συμβαδίζει με την ανάπτυξη της δημοκρατίας και βάλει ευθέως εναντίον της φιλελεύθερης κοινωνίας. Είναι το όπλο όσων βλέπουν (θέλουν) τους πολίτες ως σκλάβους τους. Είναι ο μηχανισμός των αυταρχικών δομών. Είναι η καταφυγή των χυδαίων πολιτικών…είναι το σύστημα και η αρχή λειτουργίας της σκληρής δεξιάς και όλων των μορφών δικτατοριών. Είναι ο ύπουλος μηχανισμός συντεταγμένου ή ακόμη και άναρχου κατακερματισμού του κοινωνικού σώματος και συγκρότησης των ηγεμονικών δομών, αλλά και διατάραξης της εσωτερικής συνοχής κάθε προσωπικότητας.
Ο φόβος είναι το δηλητήριο που σκορπά το καθεστώς των διαπλεκομένων σήμερα στην Ελλάδα. Ο θυμός είναι ένας κόντρα μηχανισμός που επιζητεί να επαναφέρει σε ισορροπία την διαταραγμένη από τον φόβο και την απειλή για την ίδια την υπόσταση, προσωπικότητα. Στις κοινωνίες όπου ο θυμός βασιλεύει εξαιτίας μιας βαθειάς κρίσης, το να εκτραπείς ως κυβερνήτης, προσθέτοντας επιπλέον ποσότητες φόβου, είναι σαν να επιθυμείς ο θυμός να μεταβληθεί σε ανεξέλεγκτη οργή και η τελευταία να οδηγήσει σε αντεκδίκηση, σε ρήξη του λαού με τους κυβερνήτες του.