Νέος αιώνας, νέες συλλογικότητες

του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη

Στην εποχή της δάνειας ευμάρειας κυρίαρχο στοιχείο ήταν ο αμετροεπής εγωισμός και η αλαζονική επιδειξιμανία ενός πλούτου εφήμερου και παροδικού. Φαινόμενα δηλαδή μιας κοινωνίας σε παρακμή, όπου οι βασικές έννοιες της κοινωνικής συμβίωσης υποχώρησαν και το κύριο πρόταγμα ήταν η επιβίωση του ισχυρότερου.

Με το ξέσπασμα της κρίσης όμως, οι οιωνεί ισχυροί, - κυρίως το ανώτερο στρώμα της μεσαίας τάξης, - οι ευκατάστατοι και οι οικονομικά εξασφαλισμένοι της περιόδου του καταναλωτικού καπιταλισμού, είδαν ξαφνικά τις ζωές τους να ανατρέπονται και οι ίδιοι

να κατρακυλούν προς την βάση της κοινωνικής πυραμίδας.

Εκεί κάτω, στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας, τα κοινωνικά στρώματα που ποτέ δε διακρίνονταν για την άνετη οικονομική τους κατάσταση, βρέθηκαν στη μεθόριο της εξόδου τους από το ιστορικό πλαίσιο, γνωστό και ως περιθώριο της κοινωνίας.

Μετά το αρχικό μούδιασμα και την θανάσιμη αμηχανία που κατέληγε σε απραξία, κάτι άρχισε να κινείται σε διάφορους κοινωνικούς χώρους. Ομάδες πολιτών, μακριά και πέρα από κόμματα και ιδεολογίες, ωθούμενοι από τις αρχές της αλληλεγγύης και της αγάπης προς τον άνθρωπο, άρχισαν να οργανώνονται σε εθελοντική βάση και να προσφέρουν, στο μέτρο των δυνάμεων τους καθενός υπηρεσίες προς συνανθρώπους που χειμάζονται ιδιαίτερα στις συνθήκες της κρίσης.

Πέραν της μεγάλης πολιτισμικής σημασίας που έχουν όλες αυτές οι κινήσεις υπέρβασης τους εγωισμού, υπάρχει και το στοιχείο της έμπρακτης αμφισβήτησης του καθόλου πολιτικού συστήματος, εφόσον όλοι αυτοί οι πολίτες όχι μόνο διακηρύσσουν την μη ένταξη τους σε οποιοδήποτε κομματικό ή πολιτικό σχηματισμό ή ιδεολογία, αλλά, απεναντίας, τονίζουν τον καθαρό, γνήσιο ,- υπό την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης, - πολιτικό χαρακτήρα της δράσης τους.

Αφήνοντας πίσω την εποχή της ιδιωτείας, ολοένα και μεγαλύτερες ομάδες του πληθυσμού συναντιόνται, οργανώνονται και προσφέρουν στην κοινωνία. Οι ίδιοι γνωρίζουν πολύ καλά πως στόχος τους δεν είναι να αλλάξουν ριζικά και συθέμελα την κοινωνία, μα να την κάνουν έστω και λίγο καλύτερη. Έχουν πλήρη συνείδηση πως αποστολή τους είναι η ανακούφιση, η παραμυθία και η αρωγή σε ανθρώπους που σήμερα δεν έχουν άλλο αποκούμπι. Παράλληλα, με πενιχρούς πόρους, αλλά πολλή όρεξη και μεράκι, μη φειδώμενοι του χρόνου και των κόπων τους, γνωρίζουν πως σε συνθήκες γενικευμένης παράλυσης του κρατικού μηχανισμού, έρχονται να αναπληρώσουν κενά που αφήνει πίσω του το κράτος πρόνοιας που υπήρχε και, ήταν το πρώτο που χτυπήθηκε από την κρίση.

Είναι εύκολο και προφανές, η δράση αυτών των ομάδων να τρομοκρατεί το σύνολο του πολιτικού συστήματος, - κοινοβουλευτικών και εξωκοινοβουλευτικών κομμάτων, - το οποίο βλέπει την έμπρακτη αμφισβήτησή του από τους πολίτες. Έτσι εξηγείται και η κατευθυνόμενη επικριτική έως συκοφαντική αρθογραφία εναντίον αυτών των ομάδων με κατηγορίες και χαρακτηρισμούς που γυρίζουν την κοινωνία πίσω, στο μεταμεμφυλιακό κλίμα.
Οι πολιτικοί σχηματισμοί του παρελθόντος, με επαγγελματικούς μηχανισμούς αλλά και κάθετη πυραμιδωτή οργάνωση, έχουν ήδη εκμετρήσει τα προς το ζειν. Τα ιδεολογικά εργαλεία που προέκυψαν από τη βιομηχανική επανάσταση είναι νεκρά και άχρηστα για την εποχή της τεχνολογικής επανάστασης, όσο κι αν μερικοί αρνούνται να το συνειδητοποιήσουν.

Συνεπώς, δεν θα ήταν πρόωρο να πούμε πως οι νέες μορφές κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης, οι νέες συλλογικότητες του 21ου αιώνα, μπορεί να έχουν τα «καθαρόαιμα πολιτικά χαρακτηριστικά» στα οποία ομνύουν ορισμένοι, σίγουρα όμως θα ανταποκρίνονται περισσότερο στις ψυχολογικές, ιδεολογικές και πολιτισμικές αναζητήσεις των πολιτών.