«Μαντέλα, ο σοφός του παγκόσμιου χωριού»

Τα αρπακτικά κάνουν κύκλους, είπε η οικογένεια. Υστερα ανακάλεσε την κατηγορία, αλλά κανείς δεν μπορεί να τους κατηγορήσει. Οι συγγενείς του Νέλσον Μαντέλα επισκέπτονται τον ετοιμοθάνατο πατριάρχη υπό τη διαρκή παρακολούθηση των διεθνών μέσων ενημέρωσης, τα οποία βρίσκονται εκεί με μοναδικό σκοπό να περιμένουν τον θάνατο.

Εμείς οι υπόλοιποι, όμως, πρέπει να είμαστε πιο επιεικείς με τους δημοσιογράφους που περιμένουν να μας μεταδώσουν τα νέα.

Γιατί η αποστολή τους δεν είναι να τραφούν, όπως κάνουν τα αρπακτικά, αλλά να «αρπάξουν» μια σπάνια στιγμή. Για μια φορά, ολόκληρος ο κόσμος θα ενωθεί στην έκφραση της θλίψης του. Οι διαφορετικές φωνές θα είναι ελάχιστες, αν όχι ανύπαρκτες. Ο Μαντέλα είναι ένας άνθρωπος που χαίρει του γενικού θαυμασμού, αν όχι της γενικής αγάπης.

Αυτό που κάνει τον Μαντέλα να ξεχωρίσει είναι το ηθικό του κύρος, που είναι μεγαλύτερο από το κύρος οποιουδήποτε άλλου ανθρώπου. Το ηθικό κύρος είναι μια περίεργη ικανότητα, γράφει ο Τζόναθαν Φρίντλαντ στην Γκάρντιαν. Νιώθουμε ότι το ξέρουμε όταν το βλέπουμε, αλλά τι ακριβώς σημαίνει; Ποιος το διαθέτει και πώς το χρησιμοποιεί;

Η συνήθης προϋπόθεση είναι ο πόνος. Οι περισσότεροι από αυτούς που μπορούν να προσελκύσουν ένα τεράστιο ακροατήριο μόνο με την παρουσία τους έχουν υποστεί μια δοκιμασία που αξίζει τη συμπάθειά μας και τον σεβασμό μας. Ανάμεσα στα παραδείγματα που θα μπορούσε κανείς να αναφέρει είναι η Ντόριν Λόρενς, που έχασε τον γιο της από ρατσιστική επίθεση το 1993, και ο Νταβίντ Γκρόσμαν, που έχασε τον γιο του στον πόλεμο του Λιβάνου, το 2006. Ο πόνος από μόνος του όμως δεν αρκεί. Πρέπει να συνοδεύεται και από μια εκστρατεία για δικαιοσύνη, όπως στην περίπτωση της Λόρενς, ή για ειρήνη, όπως στην περίπτωση του Γκρόσμαν.

Αν αυτά είναι τα αναγκαία συστατικά του ηθικού κύρους, δεν είναι περίεργο να καταλάβει κανείς γιατί ο Μαντέλα αποτελεί το υπέρτατο παράδειγμα. Η δοκιμασία την οποία υπέστη, η απάντηση που έδωσε και η εκστρατεία για δικαιοσύνη είχαν πρωτοφανές μέγεθος και απήχηση.

Ο Μαντέλα ήταν πολιτικός κρατούμενος στο Robben Island για 27 ολόκληρα χρόνια. Ηταν ο ηγέτης και το σύμβολο του αγώνα κατά του απαρτχάιντ, ο οποίος ήταν ένας αγώνας του καλού κατά του κακού κατά κυριολεξία. Η εκστρατεία εκείνη αποτέλεσε πρότυπο και για άλλες εκστρατείες σε όλο τον κόσμο, είτε κατά του ρατσισμού είτε κατά της αποικιοκρατίας. Σε όλο τον κόσμο, οι μαύροι ένιωσαν ότι η μοίρα τους ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη του Μαντέλα.

Αυτό που έκανε μεγαλύτερη εντύπωση ήταν ο τρόπος με τον οποίο απάντησε στη βία που είχε υποστεί, η γενναιοδωρία του απέναντι στους δημίους του και η απόλυτη έλλειψη ενός αισθήματος εκδίκησης απέναντι στη μειοψηφία των λευκών. Αν η φράση «κοσμικός άγιος» σημαίνει κάτι, τότε ταιριάζει απόλυτα στον Μαντέλα.

Υπάρχουν βέβαια κίνδυνοι όταν εξυμνείς έναν άνθρωπο τόσο πολύ. Πολλοί καταλογίζουν στον Μαντέλα ότι άφησε τις οικονομικές ανισότητες της χώρας του όπως ήταν. Επιπλέον, όταν χαρακτηρίζεις έναν άνθρωπο «άγιο», υπονοείς ότι αυτό που έκανε ήταν ένα θαύμα, που εξ ορισμού δεν μπορεί να επαναληφθεί. Είναι καλύτερα λοιπόν η νίκη κατά του απαρτχάιντ να θεωρηθεί προϊόν μιας πολιτικής μάχης από ανθρώπινα όντα που είχαν ελαττώματα και περιορισμούς.

Το σίγουρο είναι πως όταν φύγει ο Μαντέλα, ο κόσμος θα είναι φτωχότερος. Δεν θα μπορούμε να παρηγοριόμαστε πια ότι εξακολουθεί να ζει κάπου ένας ηγέτης που έδειξε ένα ηθικό μεγαλείο. Δικαίως λοιπόν περιμένουμε με αγωνία τα κακά νέα. Το παγκόσμιο χωριό μας ετοιμάζεται να χάσει τον μεγαλύτερο σοφό του.

Πηγή: The Guardian

Απόδοση στα Ελληνικά: ΑΜΠΕ