Εκμεταλλεύονται τη συνθήκη Σένγκεν

Όταν ο Μεχντί Νεμούς, ένας γάλλος τζιχαντιστής, αποφάσισε τον περασμένο Μάρτιο να επιστρέψει στην πατρίδα του από τα πεδία μάχης της Συρίας, διέσχισε τα σύνορα με την ίδια ευκολία που τα διασχίζουν καθημερινά εκατομμύρια Ευρωπαίοι. Πήγε πρώτα στην Κωνσταντινούπολη, ύστερα στη Μαλαισία, τη Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ, προτού πετάξει στη Φραγκφούρτη και συνεχίσει ύστερα για τη Γαλλία.

Μερικές εβδομάδες αργότερα, ο Νεμούς διέσχισε κάποια σύνορα ακόμη για να δολοφονήσει τέσσερις επισκέπτες του Εβραϊκού Μουσείου των Βρυξελλών.

Ανησυχώντας ότι το παράδειγμα του Νεμούς ακολουθούν πολλοί ακόμη ευρωπαίοι τζιχαντιστές, οι υπεύθυνοι ασφαλείας της ηπείρου επανεξετάζουν τη συνθήκη Σένγκεν, που διευκολύνει τις μετακινήσεις στην Ευρώπη. Αλλά δεν είναι εύκολο να την τροποποιήσουν.

«Η Σένγκεν είναι η υπ' αριθμόν ένα ανησυχία μας, το μεγάλο πρόβλημα που έχουμε μπροστά μας», λέει στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς ένας από τους υπευθύνους. «Είναι ήδη πολύ δύσκολο να βρούμε έναν τρόπο για να εντοπίσουμε όλους αυτούς τους ξένους τζιχαντιστές. Και η αποστολή μας γίνεται ακόμη δυσκολότερη λόγω της έλλειψης πληροφοριών, για την οποία ευθύνεται η Σένγκεν».

Η ελεύθερη κίνηση των πολιτών είναι μια από τις ιδρυτικές αρχές της ΕΕ. Η συνθήκη Σένγκεν απαγορεύει οποιαδήποτε μορφή συστηματικών μεθοριακών ελέγχων πέρα από την επιβεβαίωση της αυθεντικότητας των ταξιδιωτικών εγγράφων. Ακόμη κι αυτή, όμως, γίνεται χαλαρά. Αυτό σημαίνει ότι σπανίως συγκρίνονται τα στοιχεία ενός επιβάτη με τις διεθνείς βάσεις δεδομένων για καταδικασμένους εγκληματίες ή τρομοκράτες.

Η σύλληψη του Νεμούς έξι ημέρες μετά το έγκλημά του ήταν σε μεγάλο βαθμό προϊόν τύχης. Είχε επιστρέψει στη Μασσαλία και τον σταμάτησαν σε έναν έλεγχο ρουτίνας της αστυνομίας σε ένα σιδηροδρομικό σταθμό. Βρήκαν πάνω του ένα Καλάσνικοφ, ένα πιστόλι και πυρομαχικά. Σε λίγες ώρες θα έπαιρνε το πλοίο για τη βόρεια Αφρική.

Ο γερμανός υπουργός Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ είπε τον περασμένο μήνα ότι η συνθήκη Σένγκεν πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να μην μπορούν οι τζιχαντιστές να περνούν ανεξέλεγκτοι τα σύνορα. Μια τέτοια τροποποίηση όμως μπορεί να χρειαστεί χρόνια για να γίνει, ενώ είναι βέβαιο ότι θα αντιδράσουν όσοι θεωρούν την αρχή της ελεύθερης μετακίνησης απαραβίαστη. Οι προσπάθειες συγκέντρωσης στοιχείων για τους πολίτες έχουν επίσης γίνει δυσκολότερες λόγω του σκανδάλου της αμερικανικής NSA.

Μια πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για δημιουργία βάσης δεδομένων με τα στοιχεία των επιβατών σε αεροπορικές πτήσεις έχει «κολλήσει».

εδώ και δύο χρόνια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. «Πρέπει να σφαγιαστούν ιερές αγελάδες», λέει ο Γίτε Κλάουζεν, καθηγητής διεθνούς συνεργασίας στο Πανεπιστήμιο Brandeis της Μασαχουσέτης. «Έχουμε ανοιχτά σύνορα, αλλά η αστυνόμευση είναι εθνική υπόθεση. Τα κράτη-μέλη έχουν αρνηθεί να συντονιστούν σε αυτόν τον τομέα».

Ο ντε Μεζιέρ και άλλοι υπουργοί Εσωτερικών συμφώνησαν τον περασμένο μήνα να επιταχύνουν την εφαρμογή ενός σχεδίου 22 σημείων για την αντιμετώπιση του τζιχαντισμού. Ένα από τα σημεία αυτά είναι ο συστηματικός, αλλά γρήγορος ηλεκτρονικός έλεγχος των ταξιδιωτικών εγγράφων. Αυτό θα εμποδίσει τουλάχιστον τους τζιχαντιστές να ταξιδεύουν με ακυρωμένα διαβατήρια.

Μια ευρύτερη βάση δεδομένων όμως, η οποία θα περιλαμβάνει τα ονόματα των υπόπτων που τα διαβατήριά τους δεν έχουν ακυρωθεί, είναι πολύ πιο δύσκολο να δημιουργηθεί.

«Είναι το γνωστό πρόβλημα των πρακτόρων που δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο», λέει ο Ραφαέλο Παντούτσι, διευθυντής μελετών διεθνούς ασφάλειας στο Royal United Services Institute. «Το τελευταίο πράγμα που θέλει οποιαδήποτε υπηρεσία ασφαλείας είναι να διαρρεύσουν τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει και να εμφανιστούν στο Διαδίκτυο».

Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ από Financial Times