«Δεν είμαι συμβατικός άνθρωπος»

Ο Πέδρο Κόστα βρίσκεται στην Αθήνα, προσκεκλημένος της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, η οποία φιλοξενεί ένα αναδρομικό αφιέρωμα στο έργο του, στο πλαίσιο του 7ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου. Ο Πέδρο Κόστα μίλησε στην Ελευθερία Πάντζιου και την εκπομπή «Αθήνα, η πόλη μας».

Το αφιέρωμα πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Πορτογαλίας και περιλαμβάνει σχεδόν όλη την φιλμογραφία του 54χρονου σκηνοθέτη, με πέντε μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας, δύο ντοκιμαντέρ και τέσσερις μικρού μήκους ταινίες.

Ο Κόστα γεννήθηκε στη Λισαβόνα. Εγκατέλειψε τις σπουδές του στην ιστορία για να σπουδάσει στη Σχολή Κινηματογράφου και Θεάτρου της Λισαβόνας, όπου ήταν μαθητής του Αντόνιο Ρέις. Το 1990 σκηνοθέτησε την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, «Αίμα», ενώ ακολούθησαν οι ταινίες: «Σπίτι από λάβα» (1994), γυρισμένη στο Πράσινο Ακρωτήρι, «Οστά» και «Στο δωμάτιο της Βάντα». Πρόσφατα σκηνοθέτησε την ταινία «Γλυκός εξορκιστής», επεισόδιο της σπονδυλωτής ταινίας μεγάλου μήκους «Ιστορικό Κέντρο».

Ο Πέδρο Κόστα μίλησε στην Ελευθερία Πάντζιου και την εκπομπή «Αθήνα, η πόλη μας».

Κοινό σημείο όλων σχεδόν των ταινιών σας είναι ότι επικεντρώνεστε αποκλειστικά στο ανθρώπινο στοιχείο. Γιατί;

Πέδρο Κόστα: Αν δεν δω τον άνθρωπο μέσα στο φακό μου, η εικόνα θα είναι λίγο πολύ άδεια για μένα. Δεν είμαι κινηματογραφιστής τοπίων, δεν είμαι συμβατικός άνθρωπος. Μου αρέσουν οι σχέσεις των ανθρώπων και μου αρέσουν οι ιστορίες τους. Τι έχουν να πουν για το παρελθόν τους. Στην περίπτωση φτωχών ανθρώπων, αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί κάποιες φορές τους ξεχνάμε, δεν λαμβάνουν αρκετό χώρο στις ταινίες.

Μεταξύ των πρώτων ταινιών της καριέρας σας και των μεταγενέστερων παρατηρούμε μια μεγάλη αλλαγή στον τρόπο που προσεγγίζετε τους ανθρώπους και τον τρόπο που κινηματογραφείτε. Χρησιμοποιείτε μικρό συνεργείο, μία κάμερα, καθημερινούς ανθρώπους και όχι ηθοποιούς. Τι σας έκανε να αλλάξετε;

Π.Κ. Είχα γράψει μία ιστορία παλιά στο σπίτι μου, στο δωμάτιο μου, όπως οι περισσότεροι δημιουργοί. Συνήθως μετά βρίσκεις χρήματα, διαμορφώνεις ένα συνεργείο τεχνικών, ηθοποιών και γυρίζεις την ταινία. Έχω αλλάξει πολύ από τότε γιατί δεν το ένιωθα αρκετά αληθινό αυτό. Τότε είχα δημιουργήσει τα πάντα, τους χαρακτήρες, την ιστορία, όλα τα είχα εφεύρει. Τώρα κάνω λίγο πολύ το αντίθετο. Πρώτα κοιτάζω να δω αν υπάρχει ιστορία στο μέρος και στους ανθρώπους. Και αυτό το μέρος και αυτοί οι άνθρωποι είναι αληθινοί, είναι άνθρωποι που ξέρω. Αφιερώνουμε πολύ χρόνο. «Στο Δωμάτιο της Βάντα» μας πήρε πολύ, ένα χρόνο περίπου μιλούσαμε. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάναμε πρόβες. Τους επαγγελματίες ηθοποιούς και το τεχνικό προσωπικό, τους βλέπεις μόνο μερικές εβδομάδες, στη διάρκεια του γυρίσματος. Και δεν γνωρίζεις ποτέ αυτούς τους ανθρώπους. Δεν ξέρεις αν είναι ειλικρινείς, ή ερωτευμένοι, οι άρρωστοι, ή θλιμμένοι. Έχω καλύτερα αποτελέσματα έτσι.

Η Ελλάδα και η Πορτογαλία αντιμετωπίζουν σήμερα κοινά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Θα σκεφτόσασταν να γυρίσετε μία ταινία στην Ελλάδα;

Π.Κ.: Ξέρετε, έχω πολλά πράγματα να κάνω στην δική μου χώρα. Η κατάσταση με ανησυχεί. Ζούμε άσχημες στιγμές όπως κι εσείς. Διαβαίνουμε τον δικό σας δρόμο. Ξέρετε καλά ότι οι άνθρωποι την μία στιγμή είναι πολύ θυμωμένοι. Μετά κουράζονται, βολεύονται σε μια κατάσταση, θλίβονται και μετά τείνουν να ξεχάσουν ή να έχουν παθητική στάση. Αυτό συμβαίνει και αυτό είναι που κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν να κάνουν στις χώρες μας. Και όταν λέω κάποιοι άνθρωποι εννοώ πολύ πλούσιοι άνθρωποι που ελέγχουν την αγορά και όλη αυτή την αόρατη δύναμη.

Ποιο είναι το επόμενό σας πρότζεκτ;

Π.Κ.: Είναι κάτι που ελπίζω να ολοκληρωθεί στις αρχές του επόμενου χρόνου. Είναι μια ιστορία που αντανακλά λίγο αυτή τη στιγμή την οποία ζούμε. Την στιγμή της τρέλας. Ο φίλος που πρωταγωνιστεί στο «Νεολαία Εμπρός», ο Βεντούρα είναι πρωταγωνιστής και σε αυτό το νέο πρότζεκτ.