«Ακροβασίες» με την ανακήρυξη της ΑΟΖ

Του Χρήστου Καπούτση

H κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες, προτίθεται άμεσα να καταθέσει στον ΟΗΕ τις συντεταγμένες της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).

Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα ελληνική πρωτοβουλία, (εφόσον επιβεβαιωθούν οι σχετικές πληροφορίες), αφού συνιστά έμμεση ή και άμεση διασύνδεση των ελληνοτουρκικών σχέσεων με τα πιθανολογούμενα υποθαλάσσια ενεργειακά αποθέματα και με την διαχείριση των ενεργειακών πηγών. Δηλαδή, στο πακέτο των ελληνοτουρκικών προβλημάτων προστίθεται και ένα ακόμη και

Πηγές από το Μέγαρο Μαξίμου υποστηρίζουν ότι μεγάλες Πετρελαϊκές εταιρείες, πιέζουν για την ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ, διότι πρέπει να προχωρήσουν οι διαγωνισμοί και οι σχετικές συμφωνίες για υποθαλάσσιες έρευνες και ότι αυτές οι εταιρείες -πολυεθνικοί κολοσσοί- έχουν ήδη απλώσει τον προστατευτικό τους μανδύα και καλύπτουν την Ελλάδα, έναντι των τουρκικών αντιδράσεων και διπλωματικών και άλλων πρωτοβουλιών της Άγκυρας.

Μάλιστα, οι σύμβουλοι του Πρωθυπουργού, που είναι υπέρ της ανακήρυξης της ΑΟΖ, εκτιμούν ότι αν η Ελλάδα μείνει άπραγη εξαιτίας των πιθανών τουρκικών αντιδράσεων, τότε κινδυνεύει να δημιουργήσει αυτή η αδράνεια ένα status quo απώλειας κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο.

Οι συντεταγμένες, που προτίθεται να καταθέσει η Ελλάδα στον ΟΗΕ, για την μονομερή ανακήρυξη της ΑΟΖ οριοθετούν τις ελληνικές διεκδικήσεις σε μια ευρύτατη θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, με βάση το Δίκαιο της θάλασσας του 1982 και με την μέθοδο της μέσης γραμμής, τα όποια όμως, απορρίπτει διαρρήδην (κατηγορηματικά) η Τουρκία.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, σε δηλώσεις του για το θέμα της ΑΟΖ είπε ότι «πρέπει να αποφεύγονται οι μονόπλευρες κινήσεις, που μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα να απαντήσει η Τουρκία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται».

Να διευκρινίσουμε ότι είναι άλλο πράγμα η ανακήρυξη της ΑΟΖ που μπορεί να γίνει μονομερώς από τα κράτη που έχουν υπογράψει και έχουν αποδεχτεί το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 (135 κράτη-μέλη του ΟΗΕ, με την Ελλάδα να φιλοδοξεί να γίνει το 136ο) και είναι άλλο θέμα, η οριοθέτηση της ΑΟΖ, που απαιτείται και η συμφωνία των ενδιαφερόμενη γειτονικών κρατών. Η Τουρκία, όπως και οι ΗΠΑ δεν έχουν συνομολογήσει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (στο Montego Bay της Ιαμαϊκής, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 16η Νοεμβρίου 1994).

Αν η Τουρκία δεχτεί να ξεκινήσουν οι συνομιλίες για την ΑΟΖ τότε η όποια συμφωνία θα είναι προφανώς, αποτέλεσμα συμβιβασμών και υποχωρήσεων. Αν όμως, Ελλάδα και Τουρκία δεν συμφωνήσουν, τότε, τις διαφορές τους θα λύσει το Διεθνές Δικαστήριο, με κορυφαίο επίδικο θέμα το Καστελόριζο. Το σύμπλεγμα των 13 ελληνικών νησίδων στην περιοχή του Καστελόριζου είναι καθοριστικής σημασίας για την οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ.

Παρόλα αυτά, αρκετοί διπλωμάτες εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις, για την αναγκαιότητα της κατάθεσης τώρα, των συντεταγμένων της ελληνικής ΑΟΖ στον ΟΗΕ και υποστηρίζουν ότι δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς, από την ελληνική Κυβέρνηση, οι πιθανές αρνητικές συνέπειες. Και μάλιστα τη στιγμή που η Ελλάδα βρίσκεται στη δίνη μιας σοβαρής οικονομικής κρίσης, είναι κράτος περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας, η ελληνική διπλωματία δεν έχει αξιοσημείωτη διεθνή παρουσία, ενώ οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν είναι στο ζενίθ της επιχειρησιακής τους ικανότητας!

Η ύπαρξη αποδυναμωμένων παραγόντων ισχύος, όπως αυτών της οικονομίας και της στρατιωτικής ισχύος, καθώς και η μακροχρόνια γλωσσική, ιστορική, πολιτισμική, αξιακή και θεσμική αποδόμηση μιας χώρας συνιστούν τρωτά σημεία, όχι μόνο για το διεθνή της ρόλο και τη διαπραγματευτική της ικανότητα, αλλά και για την αναζωπύρωση ξένων διεκδικήσεων εις βάρος των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Άραγε, τι σημαίνει Εθνική Κυριαρχία και Ανεξαρτησία, όταν η χώρα βρίσκεται υπό την Δαμόκλειο σπάθη της «επόμενης δόσης» και συνεπώς, στο έλεος των δανειστών της;

Και κάποιοι έμπειροι πολιτικοί, που προέρχονται από το διπλωματικό σώμα, συζητώντας μαζί τους, απορούν, πώς θα επιλέξει η Κυβέρνηση να προσθέσει τώρα, ακόμα ένα σοβαρό πολιτικό πρόβλημα στα ελληνοτουρκικά, που πιθανόν να δημιουργήσει επικίνδυνες αναταράξεις, εκτός και αν, όπως επισημαίνουν, η Κυβέρνηση έχει ήδη εξασφαλίσει την υποστήριξη της Γερμανίας, εκτός από την θεωρούμενη ως βεβαία, υποστήριξη του Ισραήλ, οπότε αλλάζουν και οι συσχετισμοί ισχύος, υπέρ της Ελλάδας. Πάντως, σύμφωνα με δήλωση Αμερικανού διπλωμένη, «οι Ηνωμένες Πολιτείες τάσσονται εναντίον μονομερών ενεργειών από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης στο ζήτημα της κατάθεσης συντεταγμένων στα Ηνωμένα Έθνη για τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας, καθώς και για τη μονομερή ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ)».

Όλα αυτά όμως είναι πολύ σοβαρά θέματα, αγγίζουν τον πυρήνα των γεωπολιτικών και γεωοικονομικών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο και απαιτείται καλά μελετημένο σχέδιο και πολύ προσεχτικές πολιτικό-διπλωματικές κινήσεις.