«Small is Big»

Ένας καλλιτέχνης μπορεί να ενώσει τις φωνές του κόσμου; Την απάντηση δίνει ο 33χρονος Γάλλος γραφίστας Μαν Κλοά (Mahn Kloix) με το πρότζεκτ του «Small is Big», για ν ' αποτίσει φόρο τιμής, όπως λέει ο ίδιος, στους ανώνυμους ανθρώπους που αντιστέκονται.

Και τα κατάφερε. Επισκέφτηκε πέντε πόλεις, τη Νέα Υόρκη, το Όκλαντ, τη Τύνιδα, τη Μαδρίτη και την Αθήνα. Συναντήθηκε με τους πρωταγωνιστές του δρόμου, με εκείνους που διαμαρτυρήθηκαν, διαδήλωσαν. Από τους διαδηλωτές της Αραβικής Άνοιξης μέχρι τους “Αγανακτισμένους” στην Ισπανία και την Ελλάδα. Και τοιχοκόλλησε στους δρόμους των πέντε πόλεων τα πορτρέτα που είχε σχεδιάσει. Προσωπογραφίες που βασίζονται στις φωτογραφίες του Πίτερ Χάπακ για το περιοδικό TIME.

Στην Αθήνα ο 33χρονος καλλιτέχνης έμεινε την πρώτη εβδομάδα του Σεπτέμβρη. Κατά την παραμονή του συναντήθηκε με πέντε Έλληνες, που συμμετείχαν στις διαμαρτυρίες των “Αγανακτισμένων” και τοιχοκόλλησε τα πορτρέτα τους, θέλοντας κατά κάποιο τρόπο να δώσει ξανά “φωνή” στους δρόμους.
Αν και η Πλατεία Συντάγματος ήταν το σημείο αναφοράς για τους Έλληνες “Αγανακτισμένους” καμία αφίσα του Γάλλου καλλιτέχνη δεν υπάρχει πια. Ο ίδιος το ήξερε, γι' αυτό και επέλεξε τα Εξάρχεια για να τοικολλήσει όσες περισσότερες προσωπογραφίες μπορούσε, όπως της Χριστίνας, της Μαριάννας, της Κατερίνας, του Αντώνη....

Από τη Μασσαλία, όπου ζει και εργάζεται, μίλησε στον Αθήνα 9.84 για την εμπειρία του, και την ολοκλήρωση του πρότζεκτ του.

Ερώτηση: Αρχικά, θα ήθελα να μας πεις για την ζωή σου στη Μασσαλία.
Mahn Kloix : Είμαι γραφίστας. Εργάζομαι σε ατελιέ στη Μασσαλία που λέγεται “L’ atelier 72”. Εκεί ετοιμάζω τα καλλιτεχνικά μου έργα, τις αφίσες και τις διάφορες απεικονίσεις που κάνω.

Ερ. : Εμείς στην Αθήνα σε γνωρίσαμε από το πρότζεκτ “Small is Big”. Μίλησέ μας γι' αυτό. Πώς ξεκίνησε; Πώς αποφάσισες να κάνεις – αν μπορώ να το πω – το γύρο του κόσμου; Ταξίδεψες από τη Νέα Υόρκη μέχρι την Αθήνα, έτσι;
Μ.Κ. : Ναι, σωστά. Ξεκίνησα αυτό το πρότζεκτ περίπου πριν από ένα χρόνο. Επέστρεφα από την Τουρκία, όπου είχα λίγο δει τη τουρκική νεολαία, που επαναστατούσε κατά του κομφορμισμού που λάμβανε εκεί χώρα. Θέλησα λοιπόν να αποτίσω φόρο τιμής σε όσους βρίσκουν το κουράγιο και κατεβαίνουν στο δρόμο για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Έτσι άρχισα να δημιουργώ πορτρέτα τέτοιων ανθρώπων. Εκείνη την εποχή έπεσα πάνω σε φωτογραφίες ενός Αμερικανού φωτογράφου, του Peter Hapak. Επικοινώνησα μαζί του προκειμένου να κάνω τα πορτρέτα βάσει των δικών του φωτογραφιών. Του άρεσε η δουλειά μου και έτσι ξεκίνησα το πρότζεκτ με στόχο να παραδώσω τα πορτρέτα που είχα σχεδιάσει στους δρόμους. Να συναντήσω κάποιους, να αντιπαραβάλλω αυτές τις προσωπογραφίες και αυτούς τους ανθρώπους με το δρόμο, εκεί όπου συνέβησαν τα γεγονότα. Κι έτσι άρχισα να υλοποιώ το πρότζεκτ στη Νέα Υόρκη, το Όκλαντ, την Αθήνα, τη Τύνιδα και τη Μαδρίτη. Και κάπως έτσι, ξεκίνησα τον Αύγουστο.

Ερ. : Πριν ένα μήνα ξεκίνησες το ταξίδι σου;
Μ. Κ. : Ναι. Την 1η Αυγούστου. Πήγα σε πέντε πόλεις.

Ερ. : Από ποια πόλη άρχισες;
Μ. Κ. : Από τη Νέα Υόρκη.

Ερ. : Πόσες ημέρες έμεινες εκεί;
Μ. Κ. : Μία εβδομάδα.

Ερ. : Άρα μία εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, μία στο Όκλαντα. Μετά πήγες στη Μαδρίτη...
Μ. Κ. : Ναι. Μετά στη Τύνιδα και στη συνέχεια στην Αθήνα. Η Αθήνα ήταν η τελευταία πόλη του πρότζεκτ.

Ερ. : Συνάντησες τους ανθρώπους των οποίων έχεις κάνει τις προσωπογραφίες;
Μ. Κ. : Ναι. Όλους. Γνώρισα πέντε άτομα στην Αθήνα. Πέντε Έλληνες.

Ερ. : Πώς είδαν το πρότζεκτ; Τους άγγιξε;
Μ. Κ. : Ναι. Πολύ. Πιστεύω ότι εκείνοι οι άνθρωποι έδωσαν πολλά από τον εαυτό τους για ν' αλλάξουν τα πράγματα, χωρίς κατ' ανάγκη να υπάρχει πάντα επιστροφή των όσων έδωσαν. Θέλω να πω ότι οι άνθρωποι, που διαμαρτυρήθηκαν, αγωνίστηκαν, έφαγαν δακρυγόνα, έπρεπε να μάχονται, να μείνουν στο δρόμο. Υπάρχουν Έλληνες που – τους άφησαν να πιστέψουν και - πίστεψαν ότι όσα συνέβησαν στο Σύνταγμα βοήθησαν την άνοδο της Χρυσής Αυγής. Αντίθετα, εκείνοι (όσοι ήταν στην Πλατεία) πιστεύουν ότι χάρη σε αυτούς δεν ανέβηκε περισσότερο.
Επίσης, τους περιφρόνησαν και προσπάθησαν να τους σταματήσουν, να πάψουν να διαμαρτύρονται. Δεν ήταν εύκολο γι' αυτούς. Δεν είχαν πολύ κόσμο στο πλευρό τους. Πιστεύω ακόμη, ότι έχουν πολλά πράγματα να πουν, να διηγηθούν, αλλά λίγοι θα τους ακούσουν.

Ερ. : Πού μπορούμε να βρούμε τα πορτρέτα σου στην Αθήνα;
Μ. Κ. : Στο Σύνταγμα κόλλησα αρκετά, αλλά δεν υπάρχουν πλέον. Άρα μπορεί κάποιος να τα δει στο Διαδίκτυο. Αλλιώς, αρκετές προσωπογραφίες είναι τοιχοκολλημένες στα Εξάρχεια, στο Πολυτεχνείο, εκεί όπου ένα νέο αγόρι σκοτώθηκε...

Ερ. : Ο Αλέξης Γρηγορόπουλος....
Μ. Κ. : Ναι. Κι επίσης υπάρχουν σε ένα πάρκο που το “ανακατέβαλαν” οι κάτοικοι της περιοχής. Μια πρωτοβουλία των κατοίκων, την οποία και βρήκα ενδιαφέρουσα. Και εκεί κόλλησα αφίσες.

Ερ. : Μου είπες ότι δεν υπάρχουν πλέον αφίσες στο Σύνταγμα. Είναι κάτι που σε στενοχώρησε;
Μ. Κ. : Όχι, γιατί ήξερα ότι θα συνέβαινε. Γι' αυτό κάνω τοιχολλήσεις σε διαφορετικά σημεία. Διότι, εάν είχα κολλήσει όλα τα πορτρέτα στο Σύνταγμα, όπου είχαν πραγματοποιηθεί οι διαδηλώσεις, δεν θα έμενε τίποτα, και ο κόσμος δεν θα τα έβλεπε. Άρα, κόλλησα μερικά στο Σύνταγμα, έβγαλα φωτογραφίες και τις διοχέτευσα στο Διαδίκτυο, προκειμένου ο κόσμος να γνωρίζει ότι το έπραξα.
Τις αφίσες, λοιπόν, τις κόλλησα σε μέρη που ήξερα ότι θα μείνουν. Στους τοίχους του Πολυτεχνείου, των Εξαρχείων. Εκεί πιστεύω ότι θα παραμείνουν.

Ερ. : Μετά από αυτό το πρότζεκτ, και το μεγάλο αυτό ταξίδι, τι είναι αυτό που μένει;
Μ. Κ. : Αρκετά πράγματα. Μια απογοήτευση, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι που συνάντησα βιώνουν επίσης την απογοήτευση που κυριαρχεί στη χώρα τους. Επίσης, ότι απαιτείται αρκετός χρόνος για ν' αλλάξει μια κατάσταση είτε είναι στη Τυνησία, είτε στην Ελλάδα ή στις ΗΠΑ. Χρειάζεται χρόνος για ν' αλλάξει μια κατάσταση. Οι άνθρωποι ήλπιζαν ότι η αλλαγή θα ερχόταν πιο γρήγορα και πιο δυνατά. Μοιράστηκαν αυτή την απογοήτευση, κι έτσι εγώ κρατάω ένα μέρος της. Αλλά και ελπίδα, διότι κάποια πράγματα εξελίχθηκαν και όπως και να έχει, οι άνθρωποι διατηρούν μια ελπίδα για τις γενιές και τους καιρούς που έρχονται.

Ερ. : Διάβασα ότι το πρότζεκτ “Small is Big” είναι φόρος τιμής για τους ανθρώπους που διαμαρτύρονται.
Μ. Κ. : Ναι. Για το κουράγιο τους.

Ερ. : Έχεις άλλα σχέδια για το μέλλον;
Μ. Κ. : Το πρότζεκτ αυτό δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Πρέπει να τελειώσω την καταγραφή όσων συνέβησαν. Γράφω για μια εφημερίδα στη Γαλλία, όπου θα καταγράψω την εμπειρία μου και τις συνεντεύξεις που πήρα. Μάλιστα θα παρουσιάσω το πρότζεκτ με τη μορφή ενός μικρού ντοκιμαντέρ. Οι συνεντεύξεις δεν θα είναι ολόκληρες, αλλά θα προσπαθήσω να κάνω ό,τι μπορώ ώστε να αντανακλούν όλα όσα έγιναν και όσα ανακάλυψα εκεί.

Γεωργία Μπόχτη