«Πάμπλο»: Ποιος ήταν ο τροτσκιστής που έζησε σαν επαναστάτης

Λίγοι θυμούνται ότι πριν από λίγες ημέρες, και συγκεκριμένα στις 17 Φεβρουαρίου ήταν η επέτειος του θανάτου του Μιχάλη Ράπτη, γνωστού και ως «Πάμπλο». Ηταν από τις ηγετικές μορφές του διεθνούς τροτσκιστικού κινήματος, ανέπτυξε έντονη πολιτική δράση, διετέλεσε γραμματέας της Δ΄Διεθνούς, ενώ έπαιξε ηγετικό ρόλο στις επαναστάσεις κατά της αποικιοκρατίας που ξέσπασαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και θεωρείται από όσους τον γνωρίζουν ένας πραγματικό επαναστάτης.

Θα τον συλλάβει η δικτατορία Μεταξά, θα βρεθεί στην εξορία στη Φολέγανδρο,

μαζί με τη συντρόφισσά του Ελλη Διοβουνιώτη κι από εκεί, το 1937, σε «υπερορία», ισόβια εξορία εκτός Ελλάδας. Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στην κατεχόμενη Γαλλία και τη ναζιστοκρατούμενη Ευρώπη, κάτω από τις πιο ζοφερές συνθήκες άγριων διωγμών κι εξόντωσης των τροτσκιστών από όλα τα καθεστώτα και τους μηχανισμούς του φασισμού, του σταλινισμού και της συρρικνωμένης αστικής δημοκρατίας, ο Μιχάλης Ράπτης-Πάμπλο κατόρθωσε να συμβάλει σημαντικά στην ανασυγκρότηση του γαλλικού τροτσκιστικού κινήματος και του συντονισμού των διάσπαρτων μαχόμενων δυνάμεων της Τετάρτης Διεθνούς.

Αυτό το δύσκολο έργο είναι που του έδωσε το κύρος εκείνο χάρη στο οποίο, με το τέλος του πολέμου, εξελέγη και παρέμεινε για μια μακριά περίοδο γραμματέας της Διεθνούς Γραμματείας της Τετάρτης Διεθνούς (1945-1960).

——————————————————————————————————————————-

Αυτή την εβδομάδα με ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ:

Ο Μιχάλης Ράπτης ή Πάμπλο παρουσιάζει τονΑνδρέα Γ. Παπανδρέου

Μέσα από κείμενα που βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας.

Από τα πρώτα χρόνια της πολιτικής του πορείας ως τον θάνατό του.

Τα πρώτα βήματα, η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, η άνοδος στην εξουσία, η Αλλαγή και η πρωθυπουργία.

Και μαζί:

100 χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση

ΤΑ ΨΗΛΑ ΒΟΥΝΑ

του Ζαχαρία Παπαντωνίου

Τους μάθαινε να γράφουν όσα έβλεπαν στον κόσμο
κι όσα είχαν στο νου και στην ψυχή τους…

Το θρυλικό αναγνωστικό που συνδυάστηκε με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Ελευθέριου Βενιζέλου -που πρωτοκαθιέρωσε τη χρήση της δημοτικής στα σχολεία- και εξακολουθεί να συγκινεί ακόμη και σήμερα.

——————————————————————————————–

Ελεγε: «Αν δεν έχει κανείς ένα όραμα, αν δε θέλει να ξεπεράσει το παρόν στο όνομα πάντα της πραγματικότητας, αν δεν τείνει πάντα σε κάτι πάνω απ’τα παρόντα, είναι χαμένος. Η ουτοπία είναι κίνητρο προς κάτι το καλύτερο- και ευτυχώς που υπάρχει».

Μετά την επιβολή της χούντας των συνταγματαρχών εργάζεται για την ενότητα όλων των δημοκρατικών δυνάμεων της αντίστασης και δημιουργεί ένα δίκτυο για την έξοδο από την Ελλάδα πολλών αγωνιστών κατά της χούντας. Είναι η περίοδος που γνωρίζεται και συνεργάζεται με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Συνεργάζεται επίσης στενότατα, την ίδια περίοδο, με το παλαιστινιακό κίνημα. Ακούραστος μέχρι το τέλος του, αφιερώνει τα τελευταία χρόνια του αντιτασσόμενος στη «νέα παγκόσμια τάξη», όπως ο ίδιος αντιλαμβάνεται να επιβάλλεται στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Ο Μιχάλης Ράπτης είχε εμπλακεί και σε θεωρίες συνωμοσίας που τον χαρακτήριζαν «αρχηγό» της τρομοκρατικής οργάνωσης «17Ν». Ο Δημήτρης Μπότσαρης, πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ που είχε στραφεί στην ακροδεξιά, τον κατηγόρησε αβάσιμα σε βιβλίο του ως ενορχηστρωτής της 17 Νοέμβρη. Έφυγε από τη ζωή από αποπληξία στις 17 Φλεβάρη 1996, λίγους μήνες πριν τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Τι γράφει το Βικιπαιδεία

Ο Μιχάλης Ν. Ράπτης (1911 – 1996) υπήρξε Έλληνας τροτσκιστής, ηγετική μορφή του τροτσκιστικού κινήματος κατά τα πρώτα χρόνια μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκτός Ελλάδος είναι γνωστός αποκλειστικά με το ψευδώνυμο Μισέλ Πάμπλο.

Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις 24 Αυγούστου 1911. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο και συνέχισε στη Σορβόνη, στην ειδικότητα του πολεοδομικού σχεδιασμού. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα συνεργάσθηκε με τον Παντελή Πουλιόπουλο στην ίδρυση της ΟΚΔΕ. Το δικτατορικό καθεστώς Μεταξά τον εκτόπισε στη Φολέγανδρο, όπου γνώρισε τη σύζυγό του Έλλη Διοβουνιώτη. Μαζί απέδρασαν για το γνώριμό του Παρίσι, όπου τους βρήκε η έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκείνο το καιρό αποκατέστησε την επαφή με τους Γάλλους τροτσκιστές, αλλά η αδύναμη υγεία του δεν του επέτρεπε συστηματική ενασχόληση.

Αφού ανέρρωσε πλήρως ξεκίνησε η επαναδραστηριοποίησή του, η οποία τον έφερε στη θέση του γραμματέα του Ευρωπαϊκού (1944) και του Διεθνούς (1946) Γραφείου της Τετάρτης Διεθνούς. Έτσι στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια η επιρροή του στο παγκόσμιο τροτσκιστικό κίνημα ήταν τεράστια, αναδεικνυόμενος στον πραγματικό ηγέτη της Διεθνούς. Υπήρξε εκ των βασικών εισηγητών της αντίληψης ότι οι χώρες του ανατολικού μπλοκ ήταν διαστρεβλωμένα εργατικά κράτη. Επίσης, βλέποντας ότι οι τροτσκιστές παρέμεναν σαφώς μειοψηφική δύναμη εντός της Αριστεράς, υποστήριξε πως θα έπρεπε να δρουν εντός των κυρίαρχων σοσιαλδημοκρατικών και κομμουνιστικών κομμάτων των χωρών τους, ώστε να κερδίζουν κόσμο από τη βάση τους και να τον στρέφουν σε πιο «αριστερή» κατεύθυνση (εισοδισμός-από τη λέξη είσοδος).

Η απόλυτη κυριαρχία του κράτησε έως την προσωρινή διάσπαση της Διεθνούς το 1953 – ένας από τους βασικούς λόγους της διάσπασης ήταν η τρομακτική δύναμη που ο Ράπτης είχε συγκεντρώσει στα χέρια του, σε βαθμό που πολλοί σύντροφοί του αποκαλούσαν τις μεθόδους του σταλινικές. Οι παμπλιστές, όπως αποκλήθηκαν οι υποστηρικτές του, συνέχισαν να ελέγχουν κάποια ευρωπαϊκά κόμματα, ενώ είχαν επιρροή και στη Λατινική Αμερικήμέσω του Ποσάδας (ο οποίος σύντομα τον εγκατέλειψε στρεφόμενος σε πιο εσωτεριστικές αναζητήσεις). Υποστηρίζοντας την Αλγερινή επανάσταση, οι παμπλιστές συμμετείχαν σε ένα δίκτυο λαθρεμπορίας όπλων και παραχαραγμένων χρημάτων, για βοήθεια σε επαναστατημένους λαούς, για το οποίο ο Ράπτης συνελήφθη από τις ολλανδικές αρχές και τιμωρήθηκε με 15μηνη φυλάκιση.

Όταν τελικά η Τέταρτη Διεθνής επανενώθηκε το 1963, ένας από τους όρους της άλλης πλευράς ήταν η πλήρης απομάκρυνση του Ράπτη από κάθε πόστο ή δραστηριότητα. Αυτός όμως κατάφερε να εκλεγεί στο Διεθνές Γραφείο της οργάνωσης, χρησιμοποιώντας ως όχημα το (ιδρυμένο από οπαδούς του) Αφρικανικό Γραφείο. Τελικά διεγράφη οριστικά το 1965.

Από το 1963 ο δρόμος του ήταν σχεδόν απόλυτα προσωπικός. Διετέλεσε σύμβουλος του αλγερινού προέδρου Αχμέντ Μπεν Μπελά μέχρι την ανατροπή του από στρατιωτικούς το 1965, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του ’70 δραστηριοποιήθηκε στη Χιλή του Σαλβαδόρ Αλιέντε. Μετά την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών (1974) εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα, όπου ανέπτυξε πολύ στενή σχέση με τον Ανδρέα Παπανδρέου(γνωρίζονταν από τα νεανικά χρόνια τους). Παράλληλα προσπάθησε να επανέλθει στα πράγματα του διεθνούς τροτσκιστικού κινήματος ιδρύοντας την Επαναστατική Μαρξιστική Τάση, αλλά δε βρήκε καθόλου υποστηρικτές. Προς το τέλος της ζωής του, υποστηρίζεται από πολλούς πρώην συντρόφους του ότι διολίσθησε προς τον εθνικισμό λόγω της υποστήριξής του στο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και το Ράντοβαν Κάρατζιτς.

Πέθανε στην Αθήνα στις 17 Φεβρουαρίου 1996 και η κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη. Η δράση και η πολιτική του κληρονομιά άφησε φανατικούς φίλους κι εξίσου φανατικούς εχθρούς, αποτελώντας μέχρι σήμερα αντικείμενο διαμάχης εντός του τροτσκιστικού κινήματος.