Οι άβολες σκέψεις του Τζιόρτζιο Αγκάμπεν
Στην αρχή της πανδημίας ο ιταλός φιλόσοφος Τζιόρτζιο Αγκάμπεν προκάλεσε αίσθηση και δέχτηκε πλήθος επικρίσεων για τον τρόπο που σχολίασε τα πρώτα περιοριστικά μέτρα που επέβαλε η ιταλική κυβέρνηση, θεωρώντας τα βήμα προς μια αυταρχική «κατάσταση εξαίρεσης». Αρκετοί κατηγόρησαν τον Αγκάμπεν για ανευθυνότητα και αδυναμία να κατανοήσει το διακύβευμα της πανδημίας και τους κινδύνους για την υγεία των πολιτών. Ωστόσο, ο Αγκάμπεν θα επιμείνει στις κριτικές τοποθετήσεις του που πρόσφατα εκδόθηκαν σε ένα μικρό τομίδιο με τον τίτλο «A che
Τα κείμενα του Αγκάμπεν, κατά βάση σύντομες παρεμβάσεις, στηρίζονται σε μια αντίληψη ότι γύρω από την πανδημία ξεδιπλώνεται μια προσπάθεια να γενικευτεί μια «κατάσταση εξαίρεσης», δηλαδή μια διαδικασία αναίρεσης τόσο των βασικών δημοκρατικών ελευθεριών, μέσα από την επιβολή όλου του φάσματος έκτακτων περιορισμών που συνδέσαμε με την έννοια του lockdown, όσο όμως και της ίδιας της ανθρώπινης κοινωνικότητας.
Αυτό που προβληματίζει τον Αγκάμπεν είναι ο τρόπος που κυριαρχεί η υπεράσπιση της «γυμνής ζωής», της ζωής ως καθαρής βιολογικής υπόστασης, με τρόπο που θέτει εντός παρένθεσης οτιδήποτε άλλο ορίζει τον ανθρώπινο βίο. Την έννοια αυτή την έχει χρησιμοποιήσει και στο παρελθόν ο Αγκάμπεν, για να περιγράψει μια οριακή εκδοχή ολοκληρωτικής εξουσίας. Τώρα εκτιμά ότι σε αυτό κατατείνει μια ορισμένη λειτουργία της επιστήμης.
Το άγχος του Αγκάμπεν είναι ότι αυτά που τώρα εφαρμόζονται ως έκτακτα μέτρα, θα παγιωθούν μετά ως τμήμα μιας νέας κανονικότητας, διαμορφώνοντας συνθήκη πιο καταπιεστική και αυταρχική. Στο στόχαστρό του βρίσκεται και η Καθολική Εκκλησία, για τον τρόπο με τον οποίο αποδέχτηκε και συναίνεσε ουσιαστικά στην «κατάσταση εξαίρεσης». Αναφερόμενος στον Πάπα λέει χαρακτηριστικά: «Η Εκκλησία, υπό έναν Πάπα που λέγεται Φραγκίσκος, έχει αρνηθεί στον Φραγκίσκο (ενν. τον Αγιο) να αγκαλιάζει τους λεπρούς».
Είναι αλήθεια ότι σε ορισμένα σημεία η πολεμική του Αγκάμπεν μπορεί να μοιάζει υπερβολική, όπως για παράδειγμα όταν συγκρίνει την αποδοχή των ψηφιακών εξ αποστάσεως μαθημάτων στα πανεπιστήμια, με τη δήλωση συμμόρφωσης στον φασισμό στη δεκαετία του 1930. Αυτό μπορεί να εξηγήσει και τη σωρεία επικριτικών τοποθετήσεων που έχει δεχτεί και που οι περισσότερες του αποδίδουν ένα είδος ανευθυνότητας και προσπάθειας υπονόμευσης της μάχης κατά της πανδημίας.
ΑμφισβήτησηΩστόσο, πιστεύω ότι υπάρχει και ένας άλλος τρόπος να διαβαστούν αυτές οι παρεμβάσεις του Αγκάμπεν. Σε αυτή την ανάγνωση δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με μια ακόμη παραλλαγή αμφισβήτησης της επιστήμης σε σχέση με την πανδημία, από αυτές που έχουμε δει να αναπαράγονται συχνά. Κυρίως έχουμε να κάνουμε με ένα είδος προειδοποιήσεων για πραγματικά εντάσεις που διαπερνούν σήμερα τον κυρίαρχο λόγο για την πανδημία και τη διαχείρισή της.
Για παράδειγμα, ακόμη και εάν δεχτούμε ότι αυτή τη φορά η έκτακτη περίπτωση ήταν πραγματική και το όφελος πραγματικό, ποια εγγύηση υπάρχει ότι άλλες καταστάσεις «έκτακτης ανάγκης» δεν θα αξιοποιηθούν όντως για να υπάρξει μεγαλύτερος περιορισμός στις ελευθερίες στο όνομα της «ασφάλειας»; Αρκεί να αναλογιστούμε τον τρόπο που μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2011 η απειλή της τρομοκρατίας χρησιμοποιήθηκε για εκτεταμένους περιορισμούς των ελευθεριών αλλά και για διεύρυνση των εξουσιών των υπηρεσιών ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης ουσιαστικά κάθε απόρρητου των επικοινωνιών.
Ομως, πιο σημαντική είναι η προειδοποίηση που αφορά την ίδια μας την κοινωνικότητα, τον ίδιο τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης ως σχέσης με τον άλλο, από το στενό οικογενειακό περίγυρο έως την ευρύτερη κοινωνία. Ο τρόπος με τον οποίο συχνά από τα χείλη ειδικών θεωρείται εύκολη ή χωρίς κόστος η αναστολή της βασικής ανθρώπινης κοινωνικότητας ως ασφαλής επιδημιολογική πρακτική είναι αρκετά ενδεικτικός από αυτή την άποψη, ως εάν όντως να μπορούν να τεθούν εντός παρένθεσης οι ουσιώδεις πλευρές του ανθρώπινου βίου.
Ισως εδώ να είναι και το κρίσιμο σημείο για το οποίο δεν πρέπει μόνο να απορρίψουμε τον Αγκάμπεν ως «ανεύθυνο». Γιατί είναι ένα πράγμα να λαμβάνονται μέτρα για την αντιμετώπιση ενός μείζονος κινδύνου, ακόμη και οριακά ή ακραία, και άλλο η απουσία οποιουδήποτε αναστοχασμού για τις επιπτώσεις τους ή για το ίχνος που θα αφήσουν. Ή για να το πω αλλιώς είναι η διαφορά ανάμεσα στην παραδοχή ότι υπάρχουν ενδεχόμενα προβλήματα ή κίνδυνοι από συγκεκριμένα μέτρα και την άρρητη πεποίθηση ότι αυτά θα μπορούσαν να είναι η φυσιολογική συνθήκη κοινωνιών όπου οι άνθρωποι «θα έμεναν σπίτι τους» και θα «κοιτούσαν τη δουλειά τους».
Τι είδους αποστασιοποίηση;
Μια από τις επισημάνσεις του Αγκάμπεν αφορά και την ίδια τη χρήση του όρου «κοινωνική αποστασιοποίηση». Επισημαίνει την επιμονή στη χρήση αυτού του όρου και όχι του όρου «φυσική αποστασιοποίηση» ή «προσωπική αποστασιοποίηση» που θα ήταν ακριβέστερες περιγραφές των ιατρικών συστάσεων. Γι’ αυτό και υποστηρίζει ότι ο συγκεκριμένος όρος παραπέμπει πολύ περισσότερο σε ένα νέο παράδειγμα για την οργάνωση των κοινωνιών εντός του οποίου θα ετίθετο ουσιαστικά υπό αίρεση αυτό που θεωρούμε ως πολιτική.
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Κορονοϊός: Ξέφυγε ο έλεγχος – Έχει… μολυνθεί όλη η Ελλάδα - Αυτή είναι η πικρή αλήθεια
- Προσοχή: Αυτά τα αλλαντικά ανακαλεί ο ΕΦΕΤ
- «Απαγόρευση κυκλοφορίας από 11 το βράδυ μέχρι 7 το πρωί στις πύλες εισόδου της χώρας»
- Στα 64 τα επιβεβαιωμένα κρούσματα Covid-19 στην Κρήτη
- Κορονοϊός - Ανατροπή: Ευκολότερη η μετάδοση στα σχολεία απ'όσο πιστεύαμε
- Σάλμα Χάγιεκ: Μετά τις αντιδράσεις «συμμορφώθηκε» - Από εκρηκτική γοργόνα στην πισίνα… πενθεί για την τραγωδία στη Βηρυτό
- Κορονοϊός: Κλίνες για ασθενείς με covid-19 σε όλα τα νοσοκομεία – Οι νέες οδηγίες
- ΤΡΑΙΝΟΣΕ: «Ο επιβάτης στο Λιανοκλάδι κατέβηκε επειδή δεν είχε εισιτήριο»
- Ηλίας Μόσιαλος: Οι κατηγορίες πολιτών που αμφισβητούν τα μέτρα
- Επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στις διερευνητικές με τους Τούρκους ο Παύλος Αποστολίδης
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις In.gr
- Έτοιμες να καθίσουν στο τραπέζι του διαλόγου Ελλάδα και Τουρκία
- Ο κλαμένος κέδρος: Το συγκλονιστικό σκίτσο του Latuff για την τραγωδία στη Βηρυτό
- Κοροναϊός: Πανηγύρια παρά την έξαρση κρουσμάτων – Τα δύο επικρατέστερα μέτρα ενόψει Δεκαπενταύγουστου
- Βοδινό ribeye στη γάστρα
- ΠΑΟΚ : Άρχισε την προετοιμασία με πολλές απουσίες
- Λήμνος: 70χρονος εντοπίστηκε νεκρός μέσα σε πηγάδι
- Τραγωδία στις ΗΠΑ : Εντοπίστηκε η σορός 5χρονης αγνοούμενης από την τροπική καταιγίδα Ησαΐας
- Μόνιμες προσλήψεις εκπαιδευτικών: Δείτε τα προσωρινά αποτελέσματα
- Μούτο : «Είναι σημαντικό να διεξαχθούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες»
- Οι άβολες σκέψεις του Τζιόρτζιο Αγκάμπεν
- Τελευταία Νέα In.gr
- Οι άβολες σκέψεις του Τζιόρτζιο Αγκάμπεν
- Προς υπογραφή συμφωνίας για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών Ελλάδα και Αίγυπτος – Στο Κάιρο ο Δένδιας
- Μούτο : «Είναι σημαντικό να διεξαχθούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες»
- Μόνιμες προσλήψεις εκπαιδευτικών: Δείτε τα προσωρινά αποτελέσματα
- Βοδινό ribeye στη γάστρα
- Έτοιμες να καθίσουν στο τραπέζι του διαλόγου Ελλάδα και Τουρκία
- Τραγωδία στις ΗΠΑ : Εντοπίστηκε η σορός 5χρονης αγνοούμενης από την τροπική καταιγίδα Ησαΐας
- ΕΛΣΤΑΤ : Στο 17% αυξήθηκε η ανεργία τον Μάιο λόγω κοροναϊού
- Έκκληση για αίμα από το Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης: «Λόγω της έλλειψης αναβάλλονται χειρουργεία»
- ΠΑΟΚ : Άρχισε την προετοιμασία με πολλές απουσίες
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Συμφωνία για οριοθέτηση ΑΟΖ υπογράφουν Ελλάδα και Αίγυπτος
- Σε εξέλιξη πυρκαγιά στην Αταλάντη
- Νικολέττα Ράλλη: Αυτό είναι το σώμα της δύο μήνες μετά τη γέννηση της κόρης της
- Η νέα μελέτη του Προκόπη Παυλόπουλου για την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση
- Κ.Θ.Β.Ε.: Οι «Τρωάδες» στην εποχή του κορονοϊού
- Ιατρικό Κέντρο Αθηνών: Περισσότερες από 50 πολύπλοκες επεμβάσεις στο Κέντρο Προηγμένης και Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Ήπατος – Χοληφόρων – Παγκρέατος
- Αιγυπτιακό ΜΜΕ: Ελλάδα και Αίγυπτος υπογράφουν συμφωνία για ΑΟΖ
- Πατούλης μάσκα παραλία: Οδηγίες στους λουόμενους για τον κορονοϊό
- Ούτε μια περίπτωση τραυματισμού πολιτών δεν έχει καταγραφεί στην αιολική βιομηχανία