Κανόνες τονισμού: πότε και πού πρέπει να βάζουμε τόνο (Μέρος Β’)

Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν παίρνουν τονικό σημάδι.Θεωρούνται μονοσύλλαβοι και μένουν άτονοι οι συνιζημένοι τύποι (συνίζηση ονομάζεται η συμπροφορά σε μία συλλαβή δύο συνεχόμενων φωνηεντικών φθόγγων): μια (αλλά και μία), δυο (αλλά και δύο), για, γεια, πια, πιο, ποιος – ποια – ποιο, γιος, νιος, βιος (αλλά και βίος), πιω.Μια μονοσύλλαβη προστακτική, ακόμη κι όταν ακολουθείται από δύο εγκλιτικές λέξεις (εγκλιτική λέξη ή εγκλιτικό ονομάζεται μια μονοσύλλαβη λέξη που προφέρεται στενά ενωμένη με την προηγούμενή της, που σχηματίζει ενιαία τονική ενότητα με αυτήν), δεν παίρνει τονικό σημάδι: πες μου το, βρες του τα.Τονικό σημάδι παίρνει μια λέξη που παρουσιάζεται ως μονοσύλλαβη ύστερα από έκθλιψη (αποβολή του τελικού φωνήεντος μιας λέξης, όταν η επόμενη αρχίζει από φωνήεν) ή αποκοπή (αποβολή του τελικού φωνήεντος μιας λέξης, όταν η επόμενη αρχίζει από σύμφωνο): ούτ’ αυτός, είν’ ανάγκη, μήτ’ εσύ, κόψ’ τον, φέρ’ το, άσ’ τον.Ένας ρηματικός τύπος που έχει χάσει το τονισμένο φωνήεν από αφαίρεση (αποβολή του αρχικού φωνήεντος μιας λέξης, όταν η προηγούμενη τελειώνει σε φωνήεν) δεν ανεβάζει το τονικό σημάδι στην προηγούμενη λέξη: θα ’θελα, μου ’πε, μου ’φερε, να ’λεγε.Ο τόνος των εγκλιτικών λέξεων είτε μεταφέρεται στη λήγουσα της προηγούμενης λέξης όταν αυτή είναι προπαροξύτονη, είτε μεταφέρεται στην προηγούμενη λέξη όταν είναι κι αυτή εγκλιτική και η πριν από αυτήν είναι παροξύτονη προστακτική, είτε αποβάλλεται όταν η προηγούμενη λέξη είναι οξύτονη ή παροξύτονη: ο προϊστάμενός μας, χάρισμά σου, άφησέ του το, φέρε μού το, δώσε τής τα, δείξε τούς τα, η χαρά σου, τα δώρα του.

Κανόνες τονισμού: πότε και πού πρέπει να βάζουμε τόνο (Μέρος Α’)