Ελληνοτουρκικά: Τα «θολά νερά» του διαλόγου και οι διασφαλίσεις που ζητά η Αθήνα

Ιδιαίτερα κρίσιμο χαρακτηρίζεται το επόμενο διάστημα -μέχρι και τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου- για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς αναμένεται να διαφανούν οι πραγματικές προθέσεις της Άγκυρας σχετικά με την αποκλιμάκωση της έντασης.

Από τα δεδομένα που προκύπτουν μετά την απόσυρση του Oruc Reis από την ελληνική υφαλοκρηπίδα δεν είναι σαφές αν ο Ταγίπ Ερντογάν εννοεί ειλικρινά την

αποκλιμάκωση ή απλά θορυβήθηκε εν όψει της προοπτικής επιβολής κυρώσεων σε βάρος της ετοιμόρροπης τουρκικής οικονομίας. Κι αυτό γιατί ανώτατοι αξιωματούχοι εκπέμπουν διαρκώς αντιφατικά μηνύματα, τα οποία μάλιστα αναδεικνύουν τις χαοτικές διαφορές στις θέσεις Αθήνας – Άγκυρας σε περίπτωση έναρξης του διαλόγου.

Τα αντιφατικά μηνύματα της Άγκυρας

Μπορεί τις τελευταίες ώρες να υπάρχει σιγή από τον τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ωστόσο η Άγκυρα εκτοξεύει νέες απειλές δια στόματος του εκπροσώπου της τουρκικής προεδρίας, Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος δήλωσε ότι πάντα υπάρχει το πεδίο της μάχης αντί του διαλόγου.

«Η Τουρκία υπό την οξυδερκή ηγεσία του προέδρου της Δημοκρατίας μας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα προστατεύσει πάντα τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της τόσο στο πεδίο όσο και στο τραπέζι ως ένας ισχυρός πρωταγωνιστής. Η Ελλάδα και τα κράτη – μέλη της ΕΕ δεν θα πρέπει να χαραμίσουν την ευκαιρία που δόθηκε στη διπλωματία, πρέπει να κάνουν αμοιβαία βήματα» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Καλίν.

Παράλληλα, συνεχίζοντας την τακτική του καρότου και του μαστιγίου, έθεσε και πάλι θέμα αποστρατιωτικοποίησης ελληνικού νησιού και συγκεκριμένα της Χίου, εκδίδοντας αντι-Navtex, αντιδρώντας στο αναφαίρετο δικαίωμα της Ελλάδας να δεσμεύει περιοχές όπου θέλει στην επικράτειά της για ασκήσεις των Ενόπλων Δυνάμεών της.

Επίσης, η Άγκυρα εξέδωσε ναυτική οδηγία για άσκηση (στις 17 Σεπτεμβρίου) με πραγματικά πυρά κοντά στα τουρκικά παράλια, απέναντι από τη Ρόδο και το Καστελλόριζο, ενώ επέκτεινε έως τον Οκτώβριο τις γεωτρήσεις από το Yavuz στην Κυπριακή ΑΟΖ και συγκεκριμένα στα νοτιοδυτικά του νησιού.

Από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, με άρθρο του στην «Καθημερινή», κάνει λόγο για διπλωματία χωρίς προϋποθέσεις, σημειώνοντας ότι «δεν είναι ρεαλιστικές οι απόπειρες προς την κατεύθυνση του αποκλεισμού μίας χώρας όπως η Τουρκία από τα πλούτη της ίδιας της γειτονιάς της».

Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών προσθέτει ότι αναμένει από την Ελλάδα να ανανεώσει όλα τα κανάλια διαλόγου με την Τουρκία χωρίς καμία προϋπόθεση, υπογραμμίζοντας ότι οι προϋποθέσεις γεννούν άλλες αντι-προϋποθέσεις.

Όπως τονίζει ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, οι βασικοί στόχοι της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι οι εξής:

Δίκαιη και ισότιμη οριοθέτηση των θαλασσίων ορίωνΠροστασία των δικαιωμάτων στην υφαλοκρηπίδα μας έναντι μαξιμαλιστικών και υπερβολικών διεκδικήσεωνΠροστασία των ισότιμων δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων στους υποθαλάσσιους πόρους του νησιού μέσω της εγκαθίδρυσης ενός μηχανισμού ισότιμου διαμοιρασμού των κερδώνΑπτά δείγματα γραφής ζητά η Αθήνα

Στην αντίπερα όχθη, η Αθήνα διαμηνύει πως είναι έτοιμη να ξεκινήσει διερευνητικές επαφές, υπό την προϋπόθεση θα υπάρχουν από την πλευρά της Τουρκίας «απτά δείγματα γραφής» ότι επιθυμεί την αποκλιμάκωση της έντασης.

Σε δηλώσεις του μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επεσήμανε πως η Μεσόγειος αποτελεί ζωτικό χώρο ασφάλειας για όλη την Ευρώπη και η στήριξη στην Ελλάδα και την Κύπρο δεν αποτελεί απλά μία αυτονόητη έκφραση αλληλεγγύης, για να προσθέσει ότι «έχει έρθει η ώρα για πράξεις κι όχι για λόγια. Είναι τα λόγια, άλλωστε, που εύκολα γίνονται συνθήματα, αιχμαλωτίζοντας προθέσεις και φέρνοντας συχνά αχρείαστες εντάσεις».

Μάλιστα, απευθυνόμενος προς την Άγκυρα, ο πρωθυπουργός υποστήριξε πως «έχει χρόνο ακόμα -πριν αλλά και μετά τη Σύνοδο Κορυφής- να συνεχίσει το πρώτο ενθαρρυντικό βήμα απεμπλοκής από αυτή την κρίση. Και εφόσον έχουμε απτά δείγματα γραφής κι αυτά συνεχιστούν, είμαστε έτοιμοι να εκκινήσουμε άμεσα διερευνητικές επαφές με την Τουρκία, σχετικά με τη μία μείζονα διαφορά την οποία έχουμε: Την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, ΑΟΖ δηλαδή, Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο».

Στο πλαίσιο αυτό, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε πως «δεν γίνεται να διακηρύττεις ότι διαβουλεύεσαι και ταυτόχρονα να επιβουλεύεσαι. Ούτε να λες ότι συνομιλείς, ενώ απειλείς».

Το μήνυμα Μισέλ και η έκκληση Πομπέο

Κάνοντας αναφορά στο θέμα της επόμενης Συνόδου Κορυφής που θα αφιερωθεί στην κατάσταση της Ανατολικής Μεσογείου και τις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας, ο Σάρλ Μισέλ έκανε λόγο ασφάλεια και σταθερότητα που πρέπει να υπάρχει στην περιοχή, υπογραμμίζοντας πως δεν αποτελεί μόνο υπόθεση της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δίνοντας μάλιστα το στίγμα της κατεύθυνσης που θα ακολουθήσουν οι Βρυξέλλες έναντι της Τουρκίας στην κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ διευκρίνισε:

«Να εργαστούμε μαζί εντατικά για να δούμε πώς θα προοδεύσουμε, με μια διπλή μέθοδο. Αφενός να είμαστε κατηγορηματικοί και αυστηροί για να γίνουν σεβαστές αρχές που είναι σημαντικές για την Ελλάδα και την Κύπρο και αφετέρου είμαστε έτοιμοι να ανοίξουμε την αγκάλη μας για να δείξουμε ότι μια ατζέντα θετική είναι δυνατόν να υπάρξει αν υπάρχει κοινή βούληση να γίνουν σεβαστές αυτές οι αρχές».

Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις πάντως αναφέρθηκε εκ νέου και ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, ο οποίος κάλεσε τις δύο χώρες να εγκαταλείψουν κάθε στρατιωτική κλιμάκωση και να επικεντρωθούν στην αναζήτηση μιας διπλωματικής λύσης.

«Πρέπει να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα χωρίς να χρησιμοποιηθεί στρατιωτική ισχύς, αλλά μέσω των κανονικών μηχανισμών, μέσω των διεθνών αποφάσεων, ιδιαίτερα για τα δικαιώματα που συνδέονται με αυτή την περιοχή» τόνισε, μιλώντας στον δημόσιο γαλλικό ραδιοσταθμό France Inter.

«Πρέπει να μειωθεί το στρατιωτικό αποτύπωμα παντού και να γίνεται προσφυγή σε διπλωματικά και όχι στρατιωτικά μέσα» πρόσθεσε ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας.

Διπλωματικός πυρετός στην Αθήνα

Πάντως, στην Αθήνα τις τελευταίες ώρες υπάρχει διπλωματικός πυρετός, κάτι που πιστοποιήθηκε και από την τηλεφωνική επικοινωνία Κυριάκου Μητσοτάκη και Άνγκελα Μέρκελ, η οποία έχει αναλάβει τη διαμεσολαβητική προσπάθεια για να καθίσουν οι δύο πλευρές στο τραπέζι του διαλόγου.

Σύμφωνα με πληροφορίες, από τις Βρυξέλλες φέρεται να επιδιώκεται πολυμερή διάσκεψη -ακόμη και προ του διημέρου 24 και 25 Σεπτεμβρίου- με τη συμμετοχή Αθήνας και Άγκυρας, κάτι το οποίο θα φανεί τις επόμενες ημέρες.

Μολονότι η ελληνική πλευρά δεν εμφανίζεται κατ’ αρχήν αρνητική, ζητά να πειστεί για τη σκοπιμότητα μιας τέτοιας πρωτοβουλίας και θέτει τον απαράβατο όρο της συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάτι στο οποίο αντιτίθεται σφόδρα η Τουρκία.