Κόκκινα δάνεια: μια win-win πρόταση

Ο Κύκλος Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση απευθύνθηκε τον περασμένο Μάιο στην Ένωση Ελληνικών Τραπεζών καταθέτοντας πρόταση επείγουσας επίλυσης του προβλήματος των κόκκινων στεγαστικών δανείων. Το πρόσφατο και σε εξέλιξη μίνι κραχ στις ελληνικές τράπεζες και οι νέοι, πιο απαιτητικοί, στόχοι που θέτει ο SSM για τη μείωση των κόκκινων δανείων, καθιστούν ακόμη πιο επίκαιρη την

Στο φλέγον ζήτημα των κόκκινων δανείων και ειδικότερα στο υποσύνολο των κόκκινων στεγαστικών δανείων, οφείλουμε όχι μόνο να χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα εργαλεία αλλά και να εξαντλήσουμε την επινοητικότητά μας για ταχεία και κοινωνικά υπεύθυνη λύση.

Η πρόταση που επεξεργάστηκε ο Κύκλος Ιδεών και πρότεινε στην Ενωση Ελληνικών Τραπεζών δεν προβλέπει κρατικές εγγυήσεις ούτε μεταβίβαση των στεγαστικών δανείων σε εταιρείες ειδικού σκοπού. Αυτό που προτείνει για τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια είναι μια εφικτή λύση win win: και ουσιαστική ελάφρυνση των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και εξυγίανση των δανειακών χαρτοφυλακίων χωρίς βλάβη στην κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Λύση δίκαιη, κοινωνικά ευαίσθητη, ευέλικτη, τολμηρή, ρεαλιστική και, κυρίως, άμεσα υλοποιήσιμη. Διότι, πλέον, ο χρόνος είναι η πιο κρίσιμη παράμετρος. Καμία λύση δε θα είναι αποτελεσματική και δίκαιη, αν δεν είναι γρήγορη.

Ο διάβολος, όπως ξέρετε, κρύβεται στις λεπτομέρειες. Και τις λεπτομέρειες τις γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους οι τράπεζες. Εκείνες μπορούν να καθορίσουν τα ρεαλιστικά και αποτελεσματικά χαρακτηριστικά μιας ρύθμισης (παραμέτρους, κριτήρια κ.λπ). Η πρόταση του Κύκλου Ιδεών περιγράφει τα στρατηγικά χαρακτηριστικά μιας τέτοιας ρύθμισης με ενδεικτική παραμετροποίηση: ρύθμιση τύπου OSI¹, γενναιόδωρη, μαζική, τυποποιημένη, με κοινή γραμμή και πρόταση όλων των τραπεζών, σε συνεργασία με το κράτος, απευθυνόμενη σε κατάλληλα επιλεγμένη ομάδα δανειοληπτών.

Α) Ρύθμιση τύπου OSI

Οταν υπάρχει πρόβλημα με την εξυπηρέτηση του χρέους, οι ρυθμίσεις τύπου OSI είναι ωφέλιμες και για τον δανειολήπτη και για τον δανειστή.

Η Ευρώπη αδυνατώντας να διαχειριστεί πολιτικά το κούρεμα του ελληνικού χρέους, υιοθέτησε το έμμεσο κούρεμα μέσω του OSI. Κι έτσι, οι μεγάλες επιμηκύνσεις και τα πολύ χαμηλά επιτόκια κατέστησαν εξυπηρετήσιμο το δυσθεώρητο χρέος της Ελλάδας, χωρίς κούρεμα και ορατή ζημιά του ευρωπαίου φορολογούμενου.

Ενα OSI επιστρατεύτηκε και για τη διάσωση του Μαρινόπουλου. Η ρύθμιση περιλάμβανε δάνεια εικοσαετίας με πολύ χαμηλό επιτόκιο (spread) 1,5%, και, δευτερευόντως, πολύ περιορισμένο κούρεμα στο ονομαστικό χρέος.

Ενα OSI μπορεί να είναι η διέξοδος και για τα στεγαστικά δάνεια (χαμηλού υπολοίπου). Με πολύ χαμηλό επιτόκιο και μεγάλη διάρκεια ένα κόκκινο στεγαστικό μπορεί να καταστεί εξυπηρετήσιμο. Και το κυριότερο, χωρίς να προκαλείται βλάβη στους κεφαλαιακούς δείκτες των τραπεζών. Μια μαζική γενναιόδωρη ρύθμιση των στεγαστικών τύπου OSI θα μπορούσε να λειτουργήσει πολύ ευεργετικά και για τους δανειολήπτες και για τα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών – θα είναι εργαλείο διάσωσης τραπεζών και δανειοληπτών μαζί.

Β) Ταχύτητα, ταχύτητα, ταχύτητα!

Η Ελλάδα είναι η πρωτεύουσα του «moral hazard». Η αναξιοκρατία, ο πελατειασμός και η ατιμωρησία -ο ορισμός του «moral hazard» – είναι οι μεγάλες πληγές της χώρας.

Ωστόσο, όταν ξεκινά μια συζήτηση για ρυθμίσεις δανείων, είμαστε εξαιρετικά ευαίσθητοι στον ηθικό κίνδυνο που δημιουργείται, αν προσφέρεις ευνοϊκή ρύθμιση σε έναν δανειολήπτη που δεν την αξίζει. Ok! Αλλά υπάρχει προς αντιμετώπιση και ένα πιο μεγάλο και πιεστικό «moral hazard». Είναι η καθυστέρηση και η αδράνεια που επιδεικνύουμε στην επίλυση των προβλημάτων της χώρας, που κακοφορμίζουν και, στην περίπτωση των κόκκινων δανείων, παρατείνουν τον εγκλωβισμό της οικονομίας σε λειτουργία χαμηλών ταχυτήτων. Στερούμε έτσι από τις τράπεζες τη δυνατότητα να παίξουν το ρόλο τους χρησιμοποιώντας το πολύτιμο εργαλείο της πίστωσης. Στερούμε από τις επιχειρήσεις τη ρευστότητα και τη δυνατότητα της επέκτασης. Στερούμε από την οικονομία την προοπτική ανάπτυξης. Και στερούμε μια ολόκληρη γενιά από τη δυνατότητα να φτιάξει τη ζωή της. Πόσοι νέοι χρηματοδοτούνται σήμερα για να ξεκινήσουν μια επιχείρηση ή να αγοράσουν σπίτι, όπως έκαναν οι γονείς τους κ.ά;

Η εξυγίανση των τραπεζικών χαρτοφυλακίων πρέπει να γίνει το γρηγορότερο!

Γ) Ρυθμίσεις γενναιόδωρες και μαζικές

Μόνο σε γενναιόδωρες ρυθμίσεις θα ανταποκριθούν οι δανειολήπτες. Και μόνο αν οι δανειολήπτες προσέλθουν μαζικά στις τράπεζες να ρυθμίσουν τα δάνειά τους, θα επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης των κόκκινων δανείων με ταχύτητα.

Δ) Διαφανείς και τυποποιημένες ρυθμίσεις

Η διαφάνεια και η τυποποίηση είναι προϋπόθεση για τη μαζικότητα και την ταχύτητα. Οταν η Εφορία και τα Ασφαλιστικά ταμεία κάνουν ρυθμίσεις χρεών, δεν κλείνουν ραντεβού με κάθε φορολογούμενο ξεχωριστά για να διαπραγματευθούν tailor made ρυθμίσεις, ανάλογα με την οικονομική του επιφάνεια.

Ορίζονται τα κριτήρια, τα χαρακτηριστικά της ρύθμισης και το χρονικό διάστημα που η ρύθμιση είναι διαθέσιμη στους φορολογούμενους.

Ε) Συγκεκριμένοι στόχοι, συγκεκριμένο target group

Η ρύθμιση απευθύνεται στους κατόχους κόκκινων στεγαστικών δανείων με χαμηλό υπόλοιπο οφειλής (π.χ.