Οι προβλέψεις του ΔΝΤ, η συμμαχία Γαλλίας Ιταλίας Ισπανίας, η θέση της Ελλάδας

Τo Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ύφεση-σοκ για την ελληνική οικονομία λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας του κορονοϊού και της μεγάλης εξάρτησης της χώρας από τον τουρισμό. Η χώρας μας θα σημειώσει τη μεγαλύτερη ύφεση μεταξύ όλων των ανεπτυγμένων οικονομιών του πλανήτη, φτάνοντας το 10%.

Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους, η ύφεση 10% που προβλέπει το Ταμείο είναι πολύ υψηλότερη από τη χειρότερη επίδοση που κατέγραψε

η ελληνική οικονομία εν μέσω μνημονίων, το 2012, όταν είχε κάνει «βουτιά» 7.3%. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η ανεργία αναμένεται να εκτοξευθεί -στο καλύτερο σενάριο- στο 22%, στα δημόσια Ταμεία να προκύψει εκ νέου πρόβλημα ρευστότητας, η κατανάλωση να υποχωρήσει αισθητά, επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν προβλήματα βιωσιμότητας, σε ένα τεράστιο και απότομο σπιράλ που θα κινείται βίαια προς τα κάτω.

Αντίστοιχα βαθιά είναι η ύφεση που προβλέπεται για την Ευρωζώνη, καθώς το ΔΝΤ εκτιμά ότι θα είναι της τάξης του 7.5%. Ένα ποσοστό εξαιρετικά υψηλό, πρωτοφανώς υψηλό, που ποτέ άλλοτε από την δημιουργία της νομισματικής Ένωσης και τη κυκλοφορία του ευρώ ως ενιαίου νομίσματος δεν είχε προκύψει, με τον προβληματισμό στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να κορυφώνεται και την ΕΚΤ να είναι ιδιαίτερα νευρική.

Ωστόσο, έπειτα από την εμπειρία των μνημονίων και των αξιολογήσεων, οφείλουμε να είμαστε επιφυλακτικοί σχετικά τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ. Το Ταμείο, τόσο στην περίπτωση της Ελλάδας όσο και σε πλείστες άλλες περιπτώσεις, πέφτει έξω στις εκτιμήσεις του, είτε αυτές είναι αρνητικές, είτε θετικές. Η πρακτική της υποβάθμισης του μεγέθους της κρίσης ή της ανάκαμψης μιας οικονομίας είναι συνήθης για το Ταμείο, κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίζει. Για την ελληνική οικονομία εν μέσω μνημονίων, όλες οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ έπεσαν έξω, όπως συνέβη και σε άλλες περιπτώσεις, όπως η Αργεντινή, η Ουγγαρία ή η Τουρκία στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας.

Η εξαμηνιαία έκθεση του ΔΝΤ έχει ήδη προκαλέσει πανικό στις αγορές και έχει ανοίξει την όρεξη στα hedge funds, αλλά και στις πολιτικές ηγεσίες που στηρίζουν τις πολιτικές λιτότητας. Σε Βερολίνο και Βρυξέλλες, ήδη επεξεργάζονται διαφορετικά σενάρια για το πως οι προβλέψεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν θα γίνουν «κουρελόχαρτο», πως θα συγκρατηθεί η έκρηξη των δημοσίων δαπανών στα κράτη-μέλη, πως θα προχωρήσουν οι αξιολογήσεις των οικονομιών της Ευρωζώνης στα Eurogroup απρόσκοπτα. Ήδη η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, λόγω και της μεγάλης έκθεσης του πληθυσμού τους στον κορονοϊό, έχουν προχωρήσει σε γενναιόδωρα πακέτα στήριξης των οικονομιών τους, για το εύρος των οποίων η γερμανική πλευρά εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις. Η Μέρκελ δεν θέλει η ΕΕ και η Ευρωζώνη να ξεφύγουν από το δρόμο της «προτεσταντικής ηθικής» των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, ωστόσο οι Μακρόν, Κόντε και Σάντσεθ έχουν διαφορετική άποψη, στηρίζουν με κάθε μέσο τις οικονομίες τους απέναντι στο δημοσιονομικό συντηρητισμό της γερμανικής κυβέρνησης, και βλέπουν τα ποσοστά δημοφιλίας τους να ενισχύονται σημαντικά. Ειδικά για τον Μακρόν, που πριν την έξαρση της πανδημίας, τα ποσοστά δημοφιλίας του βρίσκονταν κάτω από το 20%, η κρίση του κορονοϊού και η στήριξη που παρέχει στην οικονομία βελτιώνουν σημαντικά το προφίλ του.

Τα πολιτικά οφέλη μια διευρυμένης δημοσιονομικής πολιτικής για την αντιμετώπιση της πανδημίας γίνονται σταδιακά διακριτά για όσους ηγέτες στην ΕΕ δεν εμμένουν στην γερμανική προσέγγιση. Όσοι καταφέρουν και αφουγκραστούν τις προκλήσεις της σημερινής συγκυρίας, βάζοντας στο περιθώριο τους περιορισμούς που θέτει θεσμικά η Ευρωζώνη, θα κερδίσουν πολιτικά. Όσοι μείνουν εγκλωβισμένοι σε μια συντηρητική προσέγγιση, φοβική απέναντι στις εξελίξεις, μπορεί να χάσουν το τρένο της πολιτικής ισχύος και επιρροής. Η διαφαινόμενη σύγκρουση του τριγώνου Γαλλίας-Ιταλίας-Ισπανίας απέναντι στη Γερμανία αναμένεται με ενδιαφέρον, όπως αναμένεται με ενδιαφέρον και το ποια κατεύθυνση θα πάρει η ΕΕ και η Ευρωζώνη. Θα αρχίσει να επικρατεί η αντίληψη ότι τα κράτη και οι εθνικές πολιτικές υπερισχύουν της ευρωπαϊκής πολιτικής; Κι εάν ναι, πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος διάσπασης της Ευρωζώνης και επιστροφής στα εθνικά νομίσματα;

Τα ερωτήματα αυτά αφορούν και τη χώρα μας, τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσει την ύφεση, ποιες δυνάμεις και πολιτικές θα κινητοποιήσει, ποια πλευρά θα πάρει στη σύγκρουση των «μεγάλων» της ΕΕ. Η κρισιμότητα των στιγμών επιβάλλει ίσως μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση από αυτή που μας έχει συνηθίσει το ελληνικό πολιτικό και κομματικό σύστημα. Ίσως να απαιτηθεί μια εθνική στρατηγική, ίσως να απαιτηθεί μεγαλύτερη και σταθερότερη επικοινωνία μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης, ένα νέο μοντέλο λειτουργίας του κοινοβουλευτικού μας συστήματος. Μικροκομματικοί ελιγμοί και επικοινωνιακά σόου δεν χωράνε πλέον, ειδικά έπειτα από όσα έχει περάσει η κοινωνία την προηγούμενη δεκαετία.