ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΠΙΖΝΕΣ ΣΤΙΣ ΟΧΘΕΣ ΤΟΥ ΒΟΣΠΟΡΟΥ...

Ρεπορτάζ : Χρήστος Κ. Χριστοδούλου(από ΤΑ ΝΕΑ)Τα φαραωνικά σχέδια του Ταγίπ Ερντογάν για το «Κανάλι της Ιστανµπούλ» που θα αποδεσµεύσει την Τουρκία από τις διεθνείς συνθήκες για το καθεστώς των Στενών και θα πολλαπλασιάσει τη στρατηγική και οικονοµική δυναµική της Τι κοινό έχουν ο... Βόσπορος µε την Οξφόρδη; Σηµαίνουν το ίδιο πράγµα στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα. ∆ηλαδή το σηµείο που περνούν τα βόδια από τη µια όχθη στην αντίπερα. Κατά τα άλλα, η αρχαία θαλάσσια αρτηρία που ενώνει τη Μαύρη Θάλασσα µε τα ∆αρδανέλλια και το Αιγαίο και η γαλαζοαίµατη πανεπιστηµιούπολη της Αγγλίας δεν φαίνεται να έχουν οποιαδήποτε σχέση µε αυτή τη συνωνυµία. Εχει όµως η Ιστορία. Μερικοί από τους πιο ταλαντούχους πολιτικούς της Αγγλίας τον 19ου αιώνα – Σαλίσµπουρι, Ντισραέλι, Τσόρτσιλ, Λόυδ Τζορτζ, Γκλάντστοουν – υπήρξαν τέκνα της Οξφόρδης και του βρετανικού ακαδηµαϊσµού. Αυτές οι ιδιοφυείς προσωπικότητες εντρύφησαν από πολύ νωρίς ήδη, στη γεωστρατηγική σηµασία της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας και ειδικά των Στενών του Βοσπόρου. Ο στόχος για τα αγγλικά συµφέροντα ήταν προφανής: να ελέγχεται εκ του σύνεγγυς η πρωτεύουσα της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας και το καθεστώς διέλευσης των Στενών. Ο Βόσπορος επανήλθε πρόσφατα στην επικαιρότητα, όταν ο Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε την πρόθεσή του να κατασκευάσει στην ίδια περίπου περιοχή µια τεχνητή διώρυγα, έναν δεύτερο Βόσπορο, που θα λέγεται «Το κανάλι της Ιστανµπούλ». Πολλοί έσπευσαν να χαρακτηρίσουν φαραωνική τη σύλληψη και ιδίως την εκτέλεση ενός τέτοιου µεγέθους τεχνικού έργου. Αλλοι το ενέταξαν στις συνήθεις προεκλογικές εξαγγελίες, καθώς επίκειται η κάλπη στην Τουρκία. Στο σηµείο αυτό κάποιοι έσπευσαν να υπενθυµίσουν το κυριότερο όπλο της δηµοφιλίας του τούρκου πρωθυπουργού. Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει υλοποιήσει τις εξαγγελίες του σε ποσοστό µεγαλύτερο από κάθε άλλο τούρκο ηγέτη µέχρι σήµερα. Οπως εξαγγέλθηκε, το έργο θα διευκολύνει την ασφαλή διέλευση των Στενών, καθώς ο Βόσπορος είναι κυκλοφοριακά κορεσµένος. Με δεδοµένη όµως τη µακρά ιστορία συγκρούσεων και διαπραγµατεύσεων σχετικά µε τη «χρήση» και τον έλεγχο της περιοχής είναι προφανές ότι το σχέδιο αποβλέπει σε κάτι περισσότερο: µια πολιτική, οικονοµική και ιδίως στρατηγική επιλογή για την Τουρκία, που θα αναπροσδιορίσει τη χρήση των Στενών τουΒοσπόρου, συνεπώς και τη θέση της χώρας στην ευρύτερη περιοχή. Κι αυτή ακριβώς η πτυχή του έργου είναι που ενδιαφέρει άµεσα την Ελλάδα. Ο θαλάσσιος δρόµος µεταξύ Μαύρης Θάλασσας - Αιγαίου και Μεσογείου, δηλαδή η διαδροµή Βόσπορος - Θάλασσα του Μαρµαρά - ∆αρδανέλλια, ελέγχεται από τους όρους της Συνθήκης του Μοντρέ που υπογράφηκε τον Ιούλιο του 1936 από τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, τη Γιουγκοσλαβία και τις χώρες της Μαύρης Θάλασσας. Η Συνθήκη αυτή τροποποίησετη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 και επέτρεψε ξανά στην Τουρκία τη στρατιωτικοποίηση των Στενών. Ταυτόχρονα αναγνώρισε στη Σοβιετική Ενωση το δικαίωµα της ελεύθερης ναυσιπλοΐας στην περιοχή. Η αντιπαράθεση για τα Στενά είναι διεθνής και είναι παλιά. Η πρώτη σύγκρουσ