Και γιατι πρεπει να «σεβομαστε» τη θρησκεια;

Θα μπορούσα να προσφύγω στον βολικό διαχωρισμό και να κάνω τη ζωή μου πιο εύκολη: άλλο η θρησκεία, άλλο η Εκκλησία. Δεν τη θέλω όμως αυτή την υπεκφυγή – κι ας την επιλέγουν πολλοί. Και τα δύο αξίζουν ανελέητη κριτική, ανένδοτο δημόσιο λόγο, πολιτική και πολιτιστική ανάλυση, διαρκή πίεση για τη λειτουργία τους ως ιδεολογικών σχημάτων και τον ρόλο τους ως συστημάτων εξουσίας, και αλλεπάλληλες προκλήσεις με κάθε αναλυτικό και καλλιτεχνικό μέσο – τίποτε από τα οποία δεν εμπίπτει στην κοινότοπη πλην ψευδεπίγραφη κατηγορία του «σεβασμού»…

Οὐαὶ ὑμῖν

Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι: ο «σεβασμός», ο οποίος στα συμφραζόμενα αυτά παρουσιάζεται ως «ουδέτερη» έννοια, γέννημα «κοινής λογικής», απαραίτητος για την «αρμονική συνύπαρξη», περίπου δηλαδή ως αναβαθμισμένη, οφειλόμενη «ευγένεια», δεν είναι τίποτε από όλα αυτά. Είναι ένα ιδεολογικό στοιχείο που συσκοτίζει τα πράγματα: η θρησκεία δεν είναι πρωτίστως μια ατομική πεποίθηση· απεναντίας, είναι πρωτίστως τρόπος κοινωνικής οργάνωσης, θέσπισης και τήρησης ιεραρχιών, υπαγωγής σε συγκεκριμένο σύστημα εξουσίας, αποδοχής ενός συγκεκριμένου επιμερισμού των αγαθών – όλα αυτά και ταυτόχρονα η νομιμοποιητική αφήγησή τους, η ιδεολογία τους. Η θρησκεία κάποιου δεν είναι μια προτίμησή του, με τον τρόπο που είναι προτίμησή του το αγαπημένο του χρώμα. Είναι η ένταξή του σε συγκεκριμένη θέση μέσα σε μια ιεραρχημένη κοινότητα και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται την ένταξή του αυτή τόσο ο ίδιος όσο και η κοινότητα. (Εδώ έγκειται μάλιστα και το κύριο σφάλμα των λεγόμενων νέων αθεϊστών, οι οποίοι επιχειρηματολογούν κατά του προφανούς παραλογισμού των μεταφυσικών πεποιθήσεων και απορούν που οι πιστοί δεν «καταλαβαίνουν» ότι οι κρίνοι δεν γονιμοποιούν παρθένες.) Δεν έχει λοιπόν κανένα νόημα να μιλάμε για θρησκεία αν δεν εννοούμε τον πραγματικό κόσμο που αυτή οργανώνει, συντηρεί και υπερασπίζεται.