Ζούμε το κύκνειο άσμα του Ευρώ και της ΕΕ;

Το ευρώ αποτελούσε ένα ευρωπαϊκό όραμα, με σκοπό του την ενοποίηση της Ευρώπης μετά τη σοβιετική κατάρρευση, μέσα σε ένα κλίμα συλλογικής ευημερίας, που θα οδηγούσε την ΕΕ προς την ομοσπονδοποίηση.

Αντί για αυτό, το ευρώ τελικά φαίνεται πως μάλλον διαλύει την Ευρώπη.

Την ώρα που οι ηγέτες της ΕΕ προσπαθούν απεγνωσμένα να παρουσιάσουν ένα κοινό μέτωπο, το άγχος αυξάνεται, και δεν αφορά μόνο στο ευρώ. Ξαφνικά, οι προσδοκίες 60 χρόνων, μοιάζουν άσκοπες, και η μελλοντική πορεία της ΕΕ

Επιφανειακά αν τη δούμε, η ΕΕ ήταν μια μεγάλη επιτυχία. Έχει πληθυσμό 500 εκατομμυρίων, και ένα ΑΕΠ περισσότερο από $17 τρισεκατομμύρια, μεγαλύτερο από αυτό των ΗΠΑ, και τρεις φορές μεγαλύτερο από αυτά της Κίνας και της Ιαπωνίας. Αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Αμερικής, και μαζί οι δυο αυτές οικονομίες παράγουν το μισό από το παγκόσμιο ΑΕΠ, και είναι υπεύθυνες για το 1/3 του παγκόσμιου εμπορίου.

Την ώρα όμως που η Ασία αναπτύσσεται οικονομικά και δημογραφικά, η Ευρώπη βρίσκεται σε πτώση. Το ευρωπαϊκό μερίδιο στο παγκόσμιο εμπόριο πέφτει σταθερά, ιδίως στις εξαγωγές. Ο γερασμένος της πληθυσμός επιβαρύνει τα γενναιόδωρα κοινωνικά και ασφαλιστικά της προγράμματα, και παράλληλα αυξάνει τα κρατικά χρέη σε μια περίοδο μηδενικής ανάπτυξης. Τεχνολογικά, η ΕΕ ακολουθεί την Αμερική, αλλά τα υψηλά της μεροκάματα την εμποδίζουν από το να καταστεί ανταγωνιστικός εξαγωγέας.

Η τρέχουσα κρίση του ευρώ οφείλεται κυρίως στις ανισορροπίες μεταξύ Βορρά και Νότου, πλουσίων και φτωχών,  εξαγωγικών οικονομιών και οικονομιών υπηρεσιών.

Παράλληλα, οφείλεται και στην ύπαρξη ενός κοινού νομίσματος, με λίγους κανόνες, και οι οποίοι μάλιστα σπάνια  εφαρμόζονται.

Η όποια επιδιόρθωση θα απαιτήσει θεμελιώδεις αλλαγές, με ανάγκη μεγάλης δυνατότητας παρέμβασης στα εσωτερικά των κυρίαρχων κρατών. Θα χρειαστεί μια δημοσιονομική ένωση, με κοινό ταμείο, και με έναν υπουργό Οικονομικών με αρμοδιότητες να παρεμβαίνει στους εθνικούς προϋπολογισμούς, και με μια πιο ενιαία φορολογική και ασφαλιστική πολιτική.

Δεν είναι όμως καθόλου εύκολο για την Ευρώπη να οδηγηθεί κατά κει, απεμπολώντας τις εθνικές ταυτότητες για χάρη ενός ευρωπαϊκού μοντέλου.

Υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν πως η ΕΕ βαίνει προς το τέλος της. Ο Γάλλος οικονομολόγος Nicolas Baverez επισημαίνει πως «όλες οι αρχές πάνω στις οποίες χτίστηκε η ευρωζώνη (όχι χρεοκοπία, όχι μεταφορές κεφαλαίων, όχι διασώσεις, αυστηροί περιορισμοί στα χρέη, κλπ) έχουν ακυρωθεί…».

Και όπως λέει, οι ηγέτες της ΕΕ υποτιμούν τον κίνδυνο, ο οποίος δεν είναι μια ακόμη ύφεση, αλλά μια πραγματικά επικίνδυνη  κρίση.

«Υπάρχουν εντάσεις στο πολιτικό σύστημα, και αμφισβητήσεις των δημοκρατικών θεσμών, σε επίπεδο που έχουμε να δούμε από την εποχή της  πτώσης της ΕΣΣΔ», λέει.

Η ΕΕ μοιάζει πια μια χαμένη υπόθεση. Οι ηγέτες της είναι «λίγοι», και ο νέος εθνικισμός υποβαθμίζει τη συλλογική ευθύνη και κοινή κυριαρχία που ορίζουν τις αρχές της ένωσης. Ο ευρωσκεπτικισμός κυριαρχεί, τόσο στα  ακρ