Τι σημαίνει η άνοδος του Τραμπ για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ

Επί μήνες, οι ευρωπαίοι και ασιάτες σύμμαχοι των Αμερικανών παρακολουθούν με προσήλωση τον Ντόναλντ Τραμπ να καταστρέφει τη συμβατική σοφία για την αμερικανική πολιτική, με τους ξένους ηγέτες και διπλωμάτες να αισθάνονται αμηχανία για την άνοδό του, αλλά και να υποθέτουν ότι τελικά θα "ξεθωριάσει". Αυτός ο εφησυχασμός έδωσε απότομα τη θέση του στην σοκαριστική αναγνώριση ότι ο Τραμπ, έχοντας εξασφαλίσει ουσιαστικά το προεδρικό χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων, θα μπορούσε να ανατρέψει δεκαετίες υποθέσεων για την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Ακόμα κι αν δεν φτάσει

ποτέ στο Οβάλ Γραφείο, ορισμένοι αξιωματούχοι και αναλυτές υποστηρίζουν ότι η κοινή γνώμη που εκπροσωπεί θα μπορούσε να αναμορφώσει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν το εμπόριο, την αξία των συμμαχιών και τη σοφία της τοποθέτησης στρατευμάτων σε όλο τον κόσμο.

Με τον Πρόεδρο Ομπάμα να μιλά ήδη για την ανάγκη για περισσότερη κατανομή των βαρών από τους συμμάχους, και τους ξένους ηγέτες να συζητάνε το αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτραβιούνται από την εμπλοκή τους στον κόσμο, η άνοδος του Τραμπ έχει οδηγήσει πολλές κυβερνήσεις να προσπαθούν να καθορίσουν το πώς θα ανταποκριθούν. "Δεν υπάρχει σχέδιο έκτακτης ανάγκης Ντόναλντ Τραμπ" σχολιάζει ο Στέφανο Στεφανίνι, πρώην εκπρόσωπος της Ιταλίας στο ΝΑΤΟ και πρώην διπλωματικός σύμβουλος του ιταλού προέδρου, εξηγώντας ότι οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να προσπαθούν να κατανοήσουν τις πλήρεις επιπτώσεις της ανόδου του. "Το λάθος που η Ευρώπη μπορεί να κάνει είναι να σκεφτεί ότι το φαινόμενο Τραμπ θα μπορούσε απλώς να ξεθωριάσει" λέει ο Στεφανίνι. "Τα συναισθήματα που εκφράζει ο Τραμπ θα επηρεάσουν σίγουρα την επόμενη κυβέρνηση ή το επόμενο Κογκρέσο".

Από το Πεκίνο, το Τόκιο και τη Σεούλ ως τα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες και τις ευάλωτες χώρες της Βαλτικής κατά μήκος των δυτικών συνόρων της Ρωσίας, αξιωματούχοι και αναλυτές λένε σε συνεντεύξεις ότι προσπαθούσαν να καταλάβουν αν η πλατφόρμα του Τραμπ "η Αμερική πρώτα" ήταν ένα προεκλογικό σύνθημα ή πρόσθετα στοιχεία μιας αναδυόμενης αμερικανικής προσέγγισης, στην οποία οι χώρες ξεπληρώνουν ή να κάνουν εμπορικές παραχωρήσεις σε αντάλλαγμα για την προστασία τους.

Σε πολλές πρωτεύουσες, οι αυθόρμητες και επίσημες προτάσεις εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ- η απειλή του να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, η σκέψη του σχετικά με την κατάργηση της πυρηνικής ομπρέλας των Ηνωμένων Πολιτειών πάνω από την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, η δέσμευσή του να επιβάλει τεράστιους εμπορικούς δασμούς στην Κίνα- θεωρούνται ένα μείγμα ανησυχίας και σύγχυσης. Ερωτηθείς την Πέμπτη αν το Πεκίνο ανησυχεί για την προοπτική μιας προεδρίας Τραμπ, ο κινέζος εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Χονγκ Λέι, απάντησε: "Ελπίζουμε ότι ο λαός των ΗΠΑ από όλα τα κοινωνικά στρώματα θα δει τις διμερείς σχέσεις από μια λογική και αντικειμενική άποψη".

Ωστόσο, οι διεκδικητικές θέσεις του Τραμπ σχετικά με τα αμερικανικά συμφέροντα έχουν οδηγήσει κάποιους αξιωματούχους να δουν την κριτική του Ομπάμα για τους συμμάχους της Ευρώπης και του Περσικού Κόλπου ως "ελεύθερους σκοπευτές" υπό ένα νέο φως. Έχουν συμβάλει στο να πέσει φως στο εξωτερικό για τις εγχώριες πολιτικές δυνάμεις στο παιχνίδι γύρω από την απόφαση της Χίλαρι Κλίντον να παραιτηθεί από την υποστήριξή της σε μια νέα ασιατική εμπορική συμφωνία. Έχουν οδηγήσει ξένους αξιωματούχους να αναρωτιούνται αν θα έπρεπε να είχαν ακούσει πιο προσεκτικά τον Ρόμπερτ Γκέιτς στην τελευταία εβδομάδα του ως υπουργός Άμυνας του Ομπάμα το 2011. Ο Γκέιτς προειδοποίησε ότι μια νέα γενιά Αμερικανών, χωρίς μνήμη του Ψυχρού Πολέμου θα αναρωτηθούν αν τελικά το ΝΑΤΟ, το κεντρικό όργανο της ευρωπαϊκής ασφάλειας, ήταν ένα κατασκεύασμα, όπως και το μοναδικό τμήμα του Τείχους του Βερολίνου, που εξακολουθεί να στέκεται ως υπενθύμιση του παρελθόντος. Στην Ευρώπη τον περασμένο μήνα, ο Ομπάμα συνέχισε να πιέζει τους συμμάχους να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους για να δαπανήσουν το 2 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους για την άμυνα, ένα όριο που λίγοι από αυτούς έχουν φτάσει.

"Μερικοί από τους ισχυρισμούς που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, ήταν κενοί ή απλά λάθος", δήλωσε ο Πίτερ Γουέστμακοτ, ένας πρώην Βρετανός πρεσβευτής στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο οποίος θεωρήθηκε ως ένας από τους πιο οξυδερκείς αναλυτές των αμερικανικών-ευρωπαϊκών σχέσεων. "Δεν υπάρχει 'καλύτερη πυρηνική συμφωνία με το Ιράν' και πολλοί άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι είναι μια καλή ιδέα η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα" λέει ο Γουέστμακοτ. "Τα μέλη του ΝΑΤΟ θα πρέπει να προβληματιστούν σχετικά με το αν είναι σωστό ή βιώσιμο για τις ΗΠΑ να πληρώσουν πάνω από 70 τοις εκατό του λογαριασμού για τη συλλογική μας ασφάλεια, ή πώς να διασφαλίσουμε ότι θα αναλάβουμε τη φροντίδα των ηττημένων, καθώς και τους νικητές στο παγκόσμιο ελεύθερο εμπόριο".

Σαφώς, πολλοί ευρωπαίοι φορείς χάραξης πολιτικής έχουν ήδη απογοητευτεί με την απροθυμία του Ομπάμα να παρέμβει για λογαριασμό τους σε συγκρούσεις όπου έχουν εθνικά συμφέροντα, και με το αίτημά του τα ευρωπαϊκά έθνη "να βάλουν περισσότερα χρήματα" όπως είπε χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξή του στο Atlantic. Οι Ευρωπαίοι αναφέρουν την απροθυμία των Ηνωμένων Πολιτειών να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην εκδίωξη του συνταγματάρχη Μουαμάρ ελ-Καντάφι από τη Λιβύη, μια επιχείρηση που αποκάλυψε σημαντικές αδυναμίες στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ. Και δεν έχουν πειστεί από την επιμονή του Ομπάμα ότι έλαβε τη σωστή απόφαση όταν υποχώρησε από την "κόκκινη γραμμή" που είχε θέσει για τη χρήση χημικών όπλων από τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ.

"Πάνω από όλα, θα ήθελα να πω ότι υπάρχουν πάρα πολλά σημάδια της αμερικανικής ελάττωσης των δαπανών και υποχώρησης" δήλωσε ο Αντερς Φογκ Ράσμουσεν, πρώην πρωθυπουργός της Δανίας ο οποίος υπηρέτησε ως γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ μέχρι το 2014. Οι Ευρωπαίοι, είπε, συνήθως προτιμούν έναν Αμερικανό πρόεδρο "που θα επιδείξει αποφασιστική αμερικανική ηγεσία", παρότι, για πολλούς αναλυτές, η άνοδος του Τραμπ υποδηλώνει περαιτέρω πίεση για στροφή των ΗΠΑ στο εσωτερικό. Ο Ράσμουσεν είπε ότι θεωρεί τα αιτήματα του Τραμπ για το ΝΑΤΟ ως μία επιτάχυνση της προσπάθειας της κυβέρνησης Ομπάμα να ενθαρρύνει περισσότερο την κατανομή των βαρών. Αλλά έρχονται με στροφή στον απομονωτισμό, είπε. Το σύνθημα "η Αμερική πρώτα" που υιοθετήθηκε από τον Τραμπ σε μια πρόσφατη συνέντευξη στους New York Times, έχει τις ρίζες του σε ένα κίνημα με επικεφαλής τον Τσαρλς Λίντμπεργκ το 1930, για να κρατήσει την Αμερική έξω από τον πόλεμο στην Ευρώπη.

Η ευρωπαϊκή αντίδραση στην αναβίωση αυτού του όρου ήταν τόσο απότομη που η αμερικανική στρατιωτική ηγεσία, ενώ διστάζει να εμπλακεί σε μια προεδρική εκστρατεία, προσπάθησε να αποκρούσει τα επιχειρήματα του Τραμπ. Ο πτέραρχος Φίλιπ Μπρίντλοβ, ο οποίος μόλις παραιτήθηκε από επικεφαλής των στρατιωτικών δυνάμεων της συμμαχίας, έγραψε στην Washington Post αυτήν την εβδομάδα ότι όταν ανέλαβε τη θέση του το 2013, σκέφτηκε ότι οι διαφωνίες σχετικά με τη χρησιμότητα του ΝΑΤΟ ήταν "χωρίς αξία και δεν υπήρχε λόγος να εμπλακεί". Τώρα, είπε, χωρίς να κατονομάζει τον Τραμπ, "αισθάνομαι υποχρεωμένος να εξηγήσω στους συμπατριώτες μου, γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες χρειάζονται απολύτως το ΝΑΤΟ -ένα ΝΑΤΟ ισχυρό, ανθεκτικό και ενωμένο".

Πέντε μέλη του Γενικού Επιτελείου Στρατού παρουσίασαν ένα παρόμοιο σύνολο επιχειρημάτων στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων στη Νέα Υόρκη την Τρίτη, αποφεύγοντας επίσης οποιαδήποτε αναφορά του ονόματος του Τραμπ. Αλλά για πολλούς που ζουν στα ταραχώδη σύνορα της Ρωσίας, ιδιαίτερα στα έθνη της Βαλτικής στη σκιά της Μόσχας, δεν υπάρχει τίποτα πιο αινιγματικό από την απροθυμία του Τραμπ να επικρίνει τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Έχει συχνά μιλήσει με θαυμασμό για τον Πούτιν, λέγοντας ότι σέβεται τη δύναμή του και να τον θεωρεί ως κάποιον με τον οποίο μπορεί να διαπραγματευτεί. Στους Ευρωπαίους αυτό ακούγεται σαν ο Τραμπ να βοηθά τον Πούτιν να ανοίξει ένα ρήγμα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

"Ο ενθουσιασμός της Ρωσίας για τον Τραμπ φαίνεται να στηρίζεται στην υπόθεση ότι μπορεί να αποσύρει δυνάμεις από την Ευρώπη", δήλωσε ο Μάθιου Ροζάνσκι, διευθυντής του Ινστιτούτου Kennan, μιας ερευνητικής ομάδας της Ουάσιγκτον που επικεντρώνεται στην Ρωσία και την πρώην Σοβιετική Ένωση. Αυτός είναι ακριβώς ο φόβος των άλλων σε μια περιοχή όπου το ΝΑΤΟ είναι το μόνο προπύργιο κατά της Ρωσίας και όπου κάποιοι αμφιβάλλουν ότι ένας Αμερικανός πρόεδρος θα δεσμεύσει πραγματικά δυνάμεις για την προστασία τους σε περιόδους συγκρούσεων.

Ο Τραμπ υποστηρίζει επίσης ότι η Σεούλ και το Τόκιο, όπου βρίσκονται δεκάδες χιλιάδες αμερικανοί στρατιώτες, πρέπει να πληρώσουν περισσότερα για να μην αποχωρήσουν, εκπλήσσοντας τους αξιωματούχους στις χώρες αυτές. Η Ιαπωνία πληρώνει περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για στέγαση των στρατευμάτων και στρατιωτικοί ηγέτες συχνά λένε ότι θα ήταν πιο δαπανηρό για τους Αμερικανούς φορολογούμενους να έχουν βάση τα ίδια στρατεύματα στο Γκουάμ ή στην ηπειρωτική χώρα των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον, αυτές οι βάσεις είναι ζωτικής σημασίας για την καθημερινή συλλογή πληροφοριών σχετικά με την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν επίσης μια ομάδα αεροπλανοφόρων στην Ιαπωνία. Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι και διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι αυτές οι "προς τα εμπρός ανεπτυγμένες" βάσεις είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας και για την αποτροπή της Βόρειας Κορέας, ειδικότερα. Αλλά το επιχείρημα του Τραμπ είναι ότι αξίζει τον κόπο μόνο αν δεν κοστίζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες μια περιουσία.

Στην Κίνα, έναν από τους πιο συχνούς στόχους της κριτικής του Τραμπ, θεωρείται ευρέως ως πραγματιστής ο οποίος είναι λιγότερο επιθετικός και λιγότερο επικεντρωμένος σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Κλίντον. Η πρότασή του για την επιβολή υψηλών φόρων στα κινεζικά προϊόντα έτυχε ελάχιστης προσοχής εκεί και το σχόλιό του ότι η Κίνα "βιάζει" τις ΗΠΑ με αθέμιτες εμπορικές συμφωνίες πέρασε αδιάφορα. Αντ 'αυτού, η συζήτηση επικεντρώνεται στην επιχειρηματική επιτυχία του Τραμπ ή στις δηλώσεις του σχετικά με το να εμποδίζει αλλοδαπούς μουσουλμάνους να εισέρχονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια στάση που εκφράζει την αντιπάθεια σε μεγάλο μέρος της Κίνας προς τον μουσουλμανικό πληθυσμό στη δυτική επαρχία Ξιντζιάνγκ.

"Πολλοί στην Κίνα πιστεύουν ότι ένας φιλικός στις επιχειρήσεις Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος θα τείνει να είναι ρεαλιστής και φιλικός προς την Κίνα" σχολιάζει ο Γουάνγκ Ντονγκ, αναπληρωτής καθηγητής διεθνών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου. "Ως εκ τούτου, πολλοί στην Κίνα τείνουν να θεωρούν τις παρατηρήσεις του Τραμπ για επιβολή δασμών πάνω από 30 τοις εκατό στην Κίνα ως μία ρητορική που χρησιμοποιεί στην εκστρατεία του". Το επιχείρημα του Τραμπ, ότι τα αμερικανικά στρατεύματα στη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία θα πρέπει να επιστρέψουν στις Ηνωμένες Πολιτείες ευθυγραμμίζονται με τους επίσημους, αν και σπάνια αναφερόμενους, στόχους της κινεζικής κυβέρνησης. Αλλά η πρότασή του, που αργότερα αντιστράφηκε εν μέρει, ότι η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα θα πρέπει να είναι σε θέση να αναπτύξουν τα δικά τους πυρηνικά οπλοστάσια ανησυχεί το Πεκίνο, ιδιαίτερα όσον αφορά το ότι η Ιαπωνία, ο κατακτητής της Κίνας στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, θα γίνει πυρηνική δύναμη.

www.nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα