Τι πραγματικά έχει σημασία στις γαλλικές εκλογές

Είναι ωραίο να εκλέγεσαι πρόεδρος της Γαλλίας. Αλλά αυτό δεν έχει και μεγάλη σημασία, αν δεν έχεις την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο για να εφαρμόσεις το πρόγραμμά σου. Το σενάριο μοιάζει όλο και πιο πιθανό το τρέχον έτος. Δύο από τους τρεις κορυφαίους υποψηφίους για την προεδρία δεν έχουν έναν καλολαδωμένο κομματικό μηχανισμό για να τους βοηθήσει να κερδίσουν τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου,

Αυτό καθιστά τις εκλογές του Ιουνίου εξίσου σημαντικές - αν όχι πιο σημαντικές- από τον υψηλότερου προφίλ προεδρικό συναγωνισμό. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των δύο ανταρτών που έχουν ισχυρά ποσοστά φέτος, ένα διασπαστικό αποτέλεσμα στις δύο εκλογές θα έχει ως αποτέλεσμα έναν αδύναμο πρόεδρο στο Μέγαρο των Ηλυσίων, παραλύοντας, ενδεχομένως, το γαλλικό πολιτικό σύστημα. Η ακροδεξιά ηγέτιδα Μαρίν Λεπέν είναι επικεφαλής ενός κόμματος, του Εθνικού Μετώπου, που πάντα προσπαθούσε να κερδίσει τις εκλογές σε εθνική κλίμακα. Παρά την συνεχή άνοδό του κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, έχει μόνο δύο βουλευτές στην 577μελή Εθνοσυνέλευση.

Ο τυχάρπαστος Εμμανουέλ Μακρόν, πρώην υπουργός Οικονομίας, διαχώρισε τη θέση του από τις τάξεις του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Τον Απρίλιο του περασμένου έτους, δημιούργησε αυτό που εξακολουθεί να αποκαλεί "κίνημα", το En Marche, το οποίο ποτέ δεν έχει λάβει μέρος σε εκλογές, τοπικές ή εθνικές.

Όσο για τον Φρανσουά Φιγιόν, τον υποψήφιο από το συντηρητικό κόμμα Les Républicains, μπορεί να μοιάζει με τον μόνο που μπορεί να υπολογίζει σε μια μεγάλη, επαγγελματική μηχανή με εμπειρία στη διαχείριση των εκλογών. Αλλά ο Φιγιόν - ο οποίος κατηγορείται ότι χρησιμοποίησε δημόσια κεφάλαια για να πληρώσει τα μέλη της οικογένειάς του για αργομισθίες- μπορεί να δυσκολευτεί να ενώσει ένα κόμμα του οποίου τμήματα εκτέθηκαν από τη μάχη για την προεδρική υποψηφιότητα του περασμένου έτους. Εάν εκλεγεί, μπορεί να αντιμετωπίσει μια ομάδα επαναστατικών συντηρητικών βουλευτών, και δεν θα έχει την εξουσία να εφαρμόσει τη σκληρή δεξιά πλατφόρμα του.

Δύσκολη συγκατοίκηση

Το γαλλικό σύνταγμα είναι ένα περίεργο υβρίδιο των προεδρικών και κοινοβουλευτικών συστημάτων που συνήθως εμφανίζονται σε δυτικές δημοκρατίες. Από τη μία πλευρά, ο πρόεδρος εκλέγεται με λαϊκή ψήφο - που τον καθιστά πραγματικά πολιτικό ηγέτη του έθνους. Από την άλλη πλευρά, ο πρωθυπουργός που επιλέγεται από τον πρόεδρο θα πρέπει να υποστηρίζεται από την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Αυτό προκαλεί πρόβλημα, όταν οι ψηφοφόροι επιλέγουν ένα κοινοβούλιο σε αντίθεση με τον πρόεδρο. Υποβαθμίζει τον αρχηγό του κράτους σε έναν επικεφαλής, παρόμοιο με τους μονάρχες της Βόρειας Ευρώπης ή τους προέδρους με τελετουργικό ρόλο, όπως αυτοί της Γερμανίας ή της Ιταλίας. Σε τέτοιες περιόδους, ο πρωθυπουργός κατέχει τις περισσότερες από τις εκτελεστικές εξουσίες, εκτός από εκείνες που αφορούν την εξωτερική πολιτική και την άμυνα, την οποία το Σύνταγμα θέτει ειδικά στον τομέα του προέδρου.

Αυτή η δύσκολη ρύθμιση καταμερισμού της εξουσίας έχει τον λόγο της στο γαλλικό πολιτικό λεξικό: συμβίωση. Έχει συμβεί τρεις φορές στη μεταπολεμική ιστορία -την πρώτη την περίοδο 1986-1988, όταν ο Σοσιαλιστής Πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν έπρεπε να "συγκατοικήσει" με τον Ζακ Σιράκ ως πρωθυπουργός. Από το 1993 έως το 1995, ο Μιτεράν έπρεπε να αντιμετωπίσει έναν άλλο συντηρητικό πρωθυπουργός, τον Εντουάρ Μπαλαντούρ. Και τέλος, την περίοδο 1997-2002, ο Πρόεδρος Σιράκ είχε να αντιμετωπίσει τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό Λιονέλ Ζοσπέν. Περιττό να πούμε ότι κανένα από τα εμπλεκόμενα κόμματα αργότερα δεν θυμόταν την εμπειρία της συμβίωσης ως ευτυχή.

Ο κίνδυνος αυτή τη φορά περιορίζεται από την εγγύτητα των δύο εκλογών, δήλωσε ο Μπρούνο Κοτρές, πολιτικός επιστήμονας και δημοσκόπος στο CEVIPOF, το ερευνητικό κέντρο στο πανεπιστήμιο Sciences Po. Το 2000, μια συνταγματική μεταρρύθμιση συρρίκνωσε την προεδρική εντολή από επτά σε πέντε έτη, προκειμένου να περιορίσει τη δυνατότητα των δύο κλάδων της κυβέρνησης να τραβήξουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις. "Η ιδέα ήταν ότι ήταν απίθανο οι ψηφοφόροι να αλλάξουν γνώμη μέσα σε λίγες εβδομάδες και να αρνηθούν στον εκλεγμένο πρόεδρο τους μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία", είπε.

Αυτό θα μπορούσε να είναι διαφορετικό αν η Λεπέν κερδίσει την προεδρία - ένα απίθανο σενάριο προς το παρόν- και οι σοκαρισμένοι γάλλοι ψηφοφόροι σπεύσουν στις κάλπες στη συνέχεια σπεύδουν για να εκλέξουν κοινοβούλιο, επιφορτισμένο με τον περιορισμό της εξουσίας της, σημειώνει ένα ανώτερο στέλεχος των Ρεπουμπλικάνων. "Δεν βλέπω πώς μπορεί να κερδίσει την πλειοψηφία των βουλευτών στο κοινοβούλιο, εκτός εάν ένα σημαντικό κομμάτι των δικών μας αποφασίσει να πάει μαζί της" προσθέτει.

Συστημική συμμαχία

Το γαλλικό σύστημα πλειοψηφίας, με δύο γύρους, επιτρέπει στα κόμματα να κλείσουν συμφωνίες μέσα στην εβδομάδα πριν από το δεύτερο γύρο. Μια σιωπηρή ή φανερή συμμαχία ανάμεσα στην αριστερά και τη συστημική δεξιά έχει και στο παρελθόν καταφέρει να στερήσει από το Εθνικό Μέτωπο σημαντικές έδρες στην κάτω βουλή.

Η Λεπέν έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι δεν έχει καμία αντίρρηση για το σύστημα συμβίωσης. Ερωτηθείσα το 2014 τι θα κάνει αν το κόμμα της κερδίσει τις βουλευτικές εκλογές, απάντησε ότι ήταν έτοιμη να εργαστεί υπό τον σοσιαλιστή πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ. "Θα ορκιστεί, θα τιμηθεί -είναι κάτι που κάνει πολύ καλά. Μετά θα λυγίσει, ή θα παραιτηθεί", είπε. Το αν αυτή θα ήταν τόσο χαλαρή αν βρισκόταν στη θέση του, είναι ένα άλλο θέμα.

Ο Μακρόν, από την πλευρά του, είναι αποφασισμένος να διασφαλίσει ένα συνεργατικό κοινοβούλιο και έχει αφιερώσει πολλή προσοχή στο θέμα αυτό κατά τους τελευταίους δύο μήνες, δήλωσε ένας συνεργάτης του. Πρώτον, θέλει το En Marche -το οκτώ μηνών κίνημα του- να έχει υποψηφίους σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Έχει, επίσης, στείλει το μήνυμα ότι θέλει να "ανανεώσει" το κοινοβούλιο, και κάλεσε τους ανθρώπους από την "κοινωνία των πολιτών" - δηλαδή μη επαγγελματίες πολιτικούς- να δηλώσουν συμμετοχή online αν θέλουν να είναι υποψήφιοι. Οι υποψήφιοι στη συνέχεια θα επιλεγούν από μια ανεξάρτητη επιτροπή. Τέλος, ο Μακρόν έχει προειδοποιήσει τους νυν βουλευτές από την αριστερά ή τη δεξιά που θέλουν να συσπειρωθούν γύρω από το κίνημα του ότι το En Marche δεν θα αισθάνεται ότι δεσμεύεται να τους υποστηρίξει στις εκλογές του Ιουνίου.

Αυτό το τελευταίο κομμάτι έγινε δεκτό με σκεπτικισμό. "Ας υποθέσουμε ότι έχετε έναν καλό βουλευτή με μια ισχυρή πιθανότητα να επανεκλεγεί, ο οποίος θέλει την ετικέτα του En Marche -δεν πρόκειται να τους πείτε όχι, ευχαριστώ", είπε ένας αξιωματούχος του Σοσιαλιστικού Κόμματος που είναι φιλικός προς τον Μακρόν. Εάν οι ψηφοφόροι εκλέξουν ένα κοινοβούλιο εχθρικό προς τον πρόεδρο, ο αρχηγός του κράτους θα μπορούσε να επιλέξει να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση και να προκηρύξει νέες εκλογές. Ο κίνδυνος είναι οι ψηφοφόροι να επιβεβαιώσουν ή ακόμη και να ενισχύουν την πρώτη τους ψήφο. Στη συνέχεια, ο πρόεδρος θα πρέπει να περιμένει άλλον ένα χρόνο για να μπορέσει να διαλύσει και πάλι την κάτω βουλή - που σημαίνει τουλάχιστον ένα χρόνο συμβίωσης.

Υπάρχει επίσης ένα σενάριο που ένας βοηθός του Μακρόν είπε ότι θα είναι χειρότερο από έναν πρόεδρο που αντιμετωπίζει μια αντίθετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία: ένα κοινοβούλιο χωρίς κυρίαρχη παράταξη, που θα εμποδίζει το σχηματισμό μπλοκ πλειοψηφίας στην Εθνοσυνέλευση. "Ένας αδύναμος πρόεδρος που δεν μπορεί να κυβερνήσει σε ένα εχθρικό περιβάλλον με ένα υποβαθμισμένο κοινοβούλιο;", σχολιάζει ο Σοσιαλιστής αξιωματούχος. "Θα προκαλέσει μεγάλο χάος".

politico.eu

Διαβάστε περισσότερα