Θερινός συναγερμός για το ραντεβού με τους δανειστές, φόβοι για καθυστέρηση της αξιολόγησης

Δύσκολες ιδιωτικοποιήσεις και ακόμη δυσκολότερες μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνει το «μενού» των αξιολογήσεων του φθινοπώρου, με τον χρόνο να μετρά πλέον αντίστροφα για το πρώτο τετ α τετ με τους πιστωτές.

Το πρώτο ραντεβού, τον Σεπτέμβριο, και η υλοποίηση της λίστας των 15 προαπαιτούμενων με εξέχον, για τους πιστωτές, ζήτημα τις αλλαγές στον κλάδο της ενέργειας, κρίνει πολλά. Στις τάξεις των δανειστών κυριαρχεί η επιφύλαξη για την «ιδιοκτησία» των κινήσεων που πρέπει να γίνουν, ιδίως υπό το βάρος αντικρουόμενων σημάτων που εκπέμπουν μέλη της κυβέρνησης, και των παλινωδιών του παρελθόντος,

Κυβερνητικά στελέχη από την πλευρά τους εμφανίζονται αισιόδοξα ότι τα πράγματα θα κυλήσουν ομαλά και εντός χρονοδιαγραμμάτων, όσον αφορά στην υποδόση των 2,8 δισ. ευρώ, εστιάζοντας την προσοχή τους στον άλλο, κρίσιμο, φάκελο: Εκείνον της δεύτερης αξιολόγησης, με το βαρύ φορτίο των εργασιακών αλλά και με το διαβατήριο για μια πιο «κερδοφόρα» για την ελληνική πλευρά συζήτηση για το χρέος.

Πολλές πιέσεις
Οι νέες αξιολογήσεις του φθινοπώρου διεξάγονται σε καθεστώς πολυεπίπεδων πιέσεων και στο στρατόπεδο των πιστωτών, καθώς και σε περιβάλλον ισχυρών αβεβαιοτήτων: Το ΔΝΤ παραμένει εκτός ελληνικού προγράμματος, πιέζει για μεταρρυθμίσεις και αναδιάρθρωση του χρέους, την οποία η Ευρώπη στη φάση αυτή δεν είναι πρόθυμη να συζητήσει σε βάθος, για καθαρά πολιτικούς λόγους, αφού Γερμανία και Γαλλία βρίσκονται σε ιδιαίτερα κρίσιμες προεκλογικές περιόδους. Αυτό σε συνδυασμό με την πάντα εύθραυστη κατάσταση στην Ελλάδα, αλλά και με το ότι πλέον, μετά από μια πολυετή βαριά ύφεση και μια πεισματική άρνηση του πολιτικού προσωπικού τα τελευταία χρόνια στο δύσκολο κεφάλαιο των μεταρρυθμίσεων και των περικοπών δημοσίων δαπανών, συνθέτει ένα δύσκολο τοπίο. Τοπίο που όπως παραδέχονται ξένοι αξιωματούχοι σε κατ' ιδίαν συζητήσεις διατηρεί ζωντανό το σενάριο καθυστερήσεων στις αξιολογήσεις, ειδικά στη δεύτερη αξιολόγηση, και διατήρηση της αβεβαιότητας στην ελληνική οικονομία, η οποία είναι απολύτως επιβεβλημένο να περάσει σε φάση ανάπτυξης, το δεύτερο εξάμηνο του έτους.

Επικίνδυνα σενάρια και στο βάθος... κόφτης

Οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις που συνοδεύουν τη δεύτερη αξιολόγηση, το σετ των αποφάσεων στις ιδιωτικοποιήσεις όπου πλέον μιλάμε για μεγάλες ΔΕΚΟ με βαρύ συνδικαλιστικό «φορτίο», η απουσία μέχρι σήμερα συμφωνίας με τους εταίρους για να χαμηλώσει ο πήχυς των στόχων για τα πλεονάσματα και κατ' επέκταση να χαλαρώσει ο κλοιός της λιτότητας, η διαχείριση των κόκκινων δανείων και το πάντα ανοικτό ζήτημα του χρέους, είναι μεγάλα βαρίδια στην πορεία τους επόμενους μήνες, και έως το τέλος του έτους.

Ορισμένοι ξένοι αξιωματούχοι παραμένουν «πιστοί» στο σενάριο μιας επικίνδυνης παράτασης στις διαπραγματεύσεις ίσως και μέσα στο 2017, εκτιμώντας πως η εμπειρία μέχρι τώρα με την Ελλάδα, δεν συνηγορεί υπέρ ενός σκηνικού, γρήγορης ολοκλήρωσης των αξιολογήσεων. Κάτι τέτοιο ωστόσο θα διατηρούσε την οικονομία σε καθεστώς ομηρείας, με ζωντανό τον κίνδυνο αδυναμίας ανάκαμψης και επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων, αλλά και το εξαιρετικά δυσμενές σενάριο, της ανάγκης ενεργοποίησης του δημοσιονομικού κόφτη την άνοιξη του 2017, που μοιραία θα έφερνε ισχυρές πιέσεις στο κυβερνητικό «μέτωπο».

Αντίστροφη μέτρηση
Αφετηρία για τις δύσκολες διαπραγματεύσεις του φθινοπώρου, αποτελεί η συνεδρίαση του EuroWorkingGroup στις 29 Αυγούστου. Εκεί η λίστα με τα 15 προαπαιτούμενα για την απελευθέρωση της υποδόσης των 2,8 δισ. ευρώ θα βρεθεί στο «μικροσκόπιο», με κυρίαρχα ζητήματα την πρόοδο στο θέμα της ΔΕΗ, τη μετάβαση μεγάλων ΔΕΚΟ στο νέο υπερταμείο για τις αποκρατικοποιήσεις και τις αλλαγές στις διοικήσεις των τραπεζών, ενόψει του Eurogroup στις 6 Σεπτεμβρίου αλλά και της ενδεχόμενης άφιξης των εκπροσώπων των πιστωτών στην Αθήνα στις αρχές του μήνα.

Ταυτόχρονα αναμένεται να γίνει μια αποτίμηση των συζητήσεων που διεξάγονται στο παρασκήνιο για τη διαδικασία υλοποίησης των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους. Ειδικά σε ό,τι αφορά στα βραχυπρόθεσμα μέτρα, που μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα, με την ελληνική πλευρά να επιμένει σε δέσμη μέτρων που περιορίζουν το ρίσκο στη χρηματοδότηση του ελληνικού χρέους.

Αυτό κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό για δύο βασικούς λόγους: Ο ένας έχει να κάνει με το ότι όσο πιο αποτελεσματική κριθεί η διαχείριση του ελληνικού χρέους με τα μέτρα βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα, θα βελτιωθεί το προφίλ της διαχείρισης του ελληνικού χρέους και ίσως διευρυνθούν τα χρονικά περιθώρια για το ευρωπαϊκό στρατόπεδο των πιστωτών ως προς τη λήψη, πιο δύσκολων μέτρων για το χρέος, άμεσα, με δεδομένους τους πολιτικούς περιορισμούς που αντιμετωπίζει στη φάση αυτή ειδικά η Γερμανία.

Ταυτόχρονα, όμως, εφόσον αποσαφηνιστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια οι μεσοπρόθεσμες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας, θα είναι πιο εύκολο και για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συντάξει τη δική της ανάλυση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, διευκολύνοντας ενδεχομένως και την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, έως το τέλος του έτους. Πάντως για το θέμα αυτό συνολικά, το τοπίο παραμένει ρευστό, και μένει να αποδειχθεί πόσο εύκολη θα είναι τελικά η απόσπαση μιας θετικής συμφωνίας από τους πιστωτές, σύντομα, και κυρίως με ποια ανταλλάγματα.

Πρέπει να σημειωθεί πως πέραν των διαπραγματεύσεων με την ελληνική πλευρά το κύριο βάρος των αποφάσεων για το χρέος πέφτει στη διαπραγμάτευση που θα υπάρξει μεταξύ της Ευρώπης και του ΔΝΤ, έως το τέλος του έτους. Το Ταμείο παραμένει εκτός ελληνικού προγράμματος, ζητά μεταρρυθμίσεις και γενναία μέτρα αναδιάρθρωσης του χρέους για να πάρει απόφαση συμμετοχής, σε μία περίοδο που η Ευρώπη και ειδικά η Γερμανία πιέζεται ιδιαίτερα και είναι δύσκολο να κάνει μεγάλες παραχωρήσεις.

Τα προαπαιτούμενα που... καίνε

Πριν το κρας τεστ της δεύτερης αξιολόγησης, που υπό ιδανικές συνθήκες θα μπορούσε να ξεκινήσει τον Οκτώβριο προηγείται η αξιολόγηση για τα 15 προαπαιτούμενα του Σεπτεμβρίου. Στη μακρά λίστα με τις δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν, είναι μεταξύ άλλων, τα εξής:

1 Σημαντικές παρεμβάσεις στον ενεργειακό κλάδο με κινήσεις, όπως η μεταρρύθμιση στην αγορά φυσικού αερίου, η τροποποίηση της νομοθεσίας για το ΕΤΜΕΑΡ αλλά και της δομής του λογαριασμού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η πώληση του 20% του ΑΔΜΗΕ σε στρατηγικό επενδυτή, η τροποποίηση των τιμολογίων της ΔΕΗ.

2 Η αναθεώρηση των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών

3 Ιδιωτικοποιήσεις. Εδώ κυριαρχεί το νέο πακέτο μετοχών του ΟΤΕ και η μεταφορά στο νέο υπερταμείο μιας σειράς μεγάλων ΔΕΚΟ, όπως ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ, ΕΑΒ, ΕΛΒΟ.

4 Στο μενού είναι μεταξύ άλλων και ζητήματα που αφορούν στις ανεξάρτητες αρχές, όπως η παροχή πόρων για την ορθή λειτουργία της Ανεξάρτητης Αρχής Εσόδων και η επιλογή του διοικητικού συμβουλίου της Αρχής. Πάντως πρέπει να σημειωθεί πως οι όποιες συζητήσεις στον τομέα αυτό, των ανεξάρτητων αρχών, που για την τρόικα αποτελεί εδώ και καιρό πεδίο στο οποίο επιμένουν ιδιαίτερα, θα γίνει στη σκιά των εξελίξεων στην υπόθεση Γεωργίου της ΕΛΣΤΑΤ. Μία υπόθεση που προκαλεί αρνητικές εντυπώσεις και σχόλια στο στρατόπεδο των πιστωτών που αφενός τάσσονται κατά της δίωξης αφετέρου θεωρούν πως τέτοιες μεθοδεύσεις πλήττουν το κύρος και την ανεξαρτησία των ελληνικών ανεξάρτητων αρχών.

Στο τραπέζι και τα πλεονάσματα

Η ελληνική πλευρά διατηρεί στο τραπέζι και το μείζον ζήτημα για την Αθήνα. Εκείνο της χαλάρωσης των μελλοντικών στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα, σε επίπεδα κάτω του 3,5% του ΑΕΠ, από το 2018 και μετά, ώστε να διασφαλίσει περιθώρια χαλάρωσης των μέτρων λιτότητας. Το θέμα αυτό προσκρούει μέχρι στιγμής στην ευρωπαϊκή πλευρά των θεσμών, για καθαρά πολιτικούς λόγους και στενεύουν εκ των πραγμάτων τα περιθώρια για ουσιαστικές παραχωρήσεις, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση. Το θέμα αυτό συνδέεται άμεσα και με τη συζήτηση για τη βιωσιμότητα του χρέους και το εύρος των παρεμβάσεων, αφού αυτές συναρτώνται από τους δημοσιονομικούς στόχους και την εξέλιξη του ελληνικού ΑΕΠ, καθώς και με τη σύνταξη του νέου Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου, που ίσως πάρει νέα παράταση.

Πάντως η συζήτηση για το θέμα έχει ανοίξει από την ελληνική πλευρά, με καθοριστική και τη σχετική παρέμβαση από την Τράπεζα της Ελλάδας, ενώ θετικό προς τη χαλάρωση των στόχων παραμένει το ΔΝΤ, που έχει άλλωστε και δημοσίως υποστηρίξει πως η διατήρηση στόχων για πλεονάσματα της τάξης του 3,5% επί σειρά ετών, ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας. Το δύσκολο στην παρούσα φάση είναι η ευρωπαϊκή πλευρά και με δεδομένο ότι αποτελεί το βασικό χρηματοδότη της χώρας θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο, ακόμη και εάν υπάρξει κάποια αναθεώρηση των στόχων, αυτή να είναι αξιοσημείωτη.

ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟ Β' ΕΞΑΜΗΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Εφιάλτης ο «κόφτης», ελπίδες από τα έσοδα και την πορεία του ΑΕΠ

«Το δεύτερο εξάμηνο είναι καθοριστικό», παραδέχονται κυβερνητικά στελέχη. Το διάστημα αυτό θα κρίνει το εάν είναι εφικτή η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας ή εάν αυτή θα βυθιστεί σε τέλμα στασιμότητας, που στην παρούσα φάση θα μπορούσε να αποδειχθεί η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Η προσοχή της αγοράς μέσα στις επόμενες ημέρες στρέφεται σε δύο σημαντικές ανακοινώσεις: Τη δημοσιοποίηση, σήμερα, των στοιχείων για την εξέλιξη του ελληνικού ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο του 2016, αλλά και στη δημοσιοποίηση των νεότερων στοιχείων για την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού. Τα στοιχεία αυτά θα αποτελέσουν μάλιστα σημαντική παράμετρο στις συζητήσεις που θα γίνουν με τους πιστωτές στο επόμενο διάστημα, αρχής γενομένης από τη συνεδρίαση του EuroWorkingGroup στο τέλος του μήνα, αφού η πορεία των εσόδων και του ελληνικού ΑΕΠ θα κρίνουν πρακτικά την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων που έχουν τεθεί φέτος, στη σκιά πάντα της απειλής ενεργοποίησης του «κόφτη».

Σταυροδρόμι
Αναμφίβολα, η οικονομία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Το στοίχημα της μετάβασης σε καθεστώς ανάκαμψης είναι μεγάλο και ο κίνδυνος της στασιμότητας υπαρκτός. Ήδη η αγορά προεξοφλεί πως τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής σήμερα θα δείξουν πως, το πρώτο εξάμηνο η ελληνική οικονομία παρέμεινε σε ύφεση, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη το ελληνικό ΑΕΠ να γυρίσει σε θετικό έδαφος στο δεύτερο εξάμηνο του έτους. Προβληματισμός κυριαρχεί και στο μέτωπο των φορολογικών εσόδων την ώρα που η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών εξαντλείται, η ανεργία παραμένει σε δυσθεώρητα επίπεδα και δεν έχουμε ακόμη φθάσει στο σημείο εκείνο που θα σηματοδοτήσει την έναρξη μιας νέας φάσης για την οικονομία.

«Είναι δύσκολο στη φάση αυτή να δούμε τι θα μπορούσε να λειτουργήσει ως game changer για την οικονομία, τι θα γύριζε το παιχνίδι για τη χώρα», σημειώνει με νόημα στέλεχος ξένης τράπεζας. Κατά την εκτίμησή του η αποφυγή εμπλοκών στις αξιολογήσεις αλλά και η αποφυγή μιας νέας διαπραγμάτευσης που θα «σέρνεται» μέσα στους επόμενους μήνες, θα είναι μια καλή αφετηρία για την έναρξη μιας σταδιακής διαδικασίας ανάκαμψης.

Απαιτούνται όμως και παραχωρήσεις από την πλευρά των πιστωτών, κυρίως όσον αφορά στο να δώσουν στις αγορές ένα ικανοποιητικό πλαίσιο σχετικά με την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας τις επόμενες δεκαετίες, με αποσαφήνιση του σχεδίου για το χρέος, που αυτή τη στιγμή παραμένει στα χαρτιά. Αυτά ωστόσο είναι ζητήματα που περνούν μέσα από τις ιδιαίτερα δύσκολες πολιτικές ισορροπίες στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με εξαιρετικές προκλήσεις, πρωτοφανείς στα χρόνια της ιστορίας της, εν μέσω ενός ιδιαίτερα τεταμένου γεωπολιτικού σκηνικού.

Το βέβαιο είναι, όσον αφορά στην ελληνική οικονομία, πως στη σκακιέρα τους επόμενους μήνες, τα περιθώρια για λάθη, αστοχίες, καθυστερήσεις ή ενός δημοσιονομικού εκτροχιασμού με την απειλή λήψης νέων μέτρων προσαρμογής στις αρχές του 2017, είναι ιδιαίτερα περιορισμένα με δεδομένο το ασφυκτικό πλαίσιο, στο οποίο κινούνται κάποια άλλα περιθώρια: Εκείνα της πραγματικής οικονομίας και χιλιάδων επιχειρήσεων που έχουν αντέξει έως σήμερα αλλά που η βιωσιμότητά τους παραμένει επισφαλής, εάν δεν προκύψουν άμεσα, συνθήκες ανάκαμψης.

imerisia.gr

Διαβάστε περισσότερα