Στην Σβετλάνα Αλεξίεβιτς το Νόμπελ Λογοτεχνίας

Η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, συγγραφέας και δημοσιογράφος από την Λευκορωσία, είναι η νικήτρια του Νόμπελ Λογοτεχνίας 2015, όπως ανακοίνωσε η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών. Η Ακαδημία, ανακοινώνοντας τη νίκη της, εξήρε τα «πολυφωνικά γραπτά» της, χαρακτηρίζοντάς τα ως «μνημείο του πόνου και του θάρρους στην εποχή μας».

Η Αλεξίεβιτς γίνεται η 14η γυναίκα που κερδίζει το βραβείο, το οποίο απονεμήθηκε πρώτη φορά το 1901. Η τελευταία γυναίκα που κέρδισε το βραβείο ήταν η Καναδή Άλις Μονρό, το 2013. Μιλώντας τηλεφωνικά στο σουηδικό τηλεοπτικό οργανισμό

SVT, η συγγραφέας δήλωσε ότι η απονομή της αφήνει ένα «πολύπλοκο» συναίσθημα. «Θυμίζει αμέσως μεγάλα ονόματα όπως ο Ιβάν Μπούνιν και ο Μπόρις Πάστερνακ» είπε, αναφερόμενη στους ρώσους συγγραφείς που έχουν κερδίσει το βραβείο. «Από τη μία πλευρά, είναι ένα τέτοιο φανταστικό συναίσθημα, αλλά είναι επίσης λίγο ενοχλητικό». Η ακαδημία της ανακοίνωσε τηλεφωνικά το βραβείο ενώ ήταν στο σπίτι της και σιδέρωνε, όπως είπε, προσθέτοντας ότι με τα 8 εκατ. σουηδικές κορώνες που το συνοδεύουν θα «αγοράσει την ελευθερία της». «Μου παίρνει πολύ χρόνο για να γράψω τα βιβλία μου, από πέντε έως 10 χρόνια. Έχω δύο ιδέες για νέα βιβλία, κι έτσι χαίρομαι που θα έχω τώρα την ελευθερία να τις δουλέψω».

Η Αλεξίεβιτς γεννήθηκε στις 31 του Μάη 1948 στην ουκρανική πόλη Ιβάνο-Φρανκιφσκ. Ο πατέρας της είναι από τη Λευκορωσία και η μητέρα της από την Ουκρανία. Ο πατέρας της ήταν στρατιωτικός και μετά την αποστράτευσή του πατέρα η οικογένεια επέστρεψε στη γενέτειρά του, τη Λευκορωσία και εγκαταστάθηκε σε ένα χωριό όπου και οι δύο γονείς εργάστηκαν ως δάσκαλοι. Μετά το σχολείο εργάστηκε ως δημοσιογράφος στην τοπική εφημερίδα της πόλης της Narovl.

Έχει γράψει διηγήματα, δοκίμια και ρεπορτάζ, αλλά λέει ότι βρήκε τη φωνή της, υπό την επίδραση του συγγραφέα από τη Λευκορωσίας Αλες Αντάμοβιτς, ο οποίος ανέπτυξε ένα είδος που ονομάζεται ποικιλοτρόπως: «συλλογικό μυθιστόρημα», «μυθιστόρημα-ορατόριο», «μυθιστόρημα-απόδειξη» και «οι άνθρωποι μιλούν για τον εαυτό τους». Σύμφωνα με την Sara Danius, της Σουηδικής Ακαδημίας, η Αλεξίεβιτς είναι μία «εξαιρετική» συγγραφέας. «Για τα τελευταία 30 ή 40 χρόνια είναι απασχολημένη με την χαρτογράφηση της σοβιετικής και μετα-σοβιετικής ταυτότητας» σχολιάζει, «αλλά δεν αφορά πραγματικά μια ιστορία των γεγονότων. Είναι μια ιστορία των συναισθημάτων - αυτό που έχει να μας προσφέρει είναι πραγματικά ένας συναισθηματικός κόσμος, κι έτσι αυτά τα ιστορικά γεγονότα που καλύπτει σε διάφορα βιβλία της, όπως για παράδειγμα η καταστροφή του Τσερνομπίλ, ο Σοβιετικός πόλεμος στο Αφγανιστάν, είναι κατά κάποιο τρόπο απλά προσχήματα για να εξερευνήσει τον Σοβιετικό ή τον μετα-σοβιετικό άτομο».

Για το πρώτο της βιβλίο «Ο Πόλεμος δεν έχει Πρόσωπο Γυναίκας» μαγνητοφωνεί μαρτυρίες γυναικών που είχαν πολεμήσει κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. «Όλα όσα ξέραμε για τον πόλεμο τα είχαν διηγηθεί άνδρες. Γιατί οι γυναίκες που έχουν τόσο καλά κρατήσει τη θέση τους σε αυτόν τον ανδρικό κόσμο δεν έχουν πει ποτέ τη δική τους ιστορία, δεν έχουν εκφράσει τα λόγια και τα συναισθήματά τους;» συνήθιζε να λέει. Το βιβλίο επικρίθηκε διότι «διέλυε την ηρωική εικόνα της σοβιετικής γυναίκας», εκδόθηκε μόλις το 1985 κατά την εποχή της Περεστρόικα και την έκανε αμέσως γνωστή στη Σοβιετική Ένωση και στο εξωτερικό.

Στις «Φωνές από το Τσερνομπίλ» η Αλεξίεβιτς παίρνει εκατοντάδες συνεντεύξεις από όσους έχουν πληγεί από την πυρηνική καταστροφή, από μια γυναίκα που κρατά τον πεθαμένο σύζυγό της, παρά το ότι οι νοσηλευτές της λένε ότι «δεν είναι άνθρωπος πια, είναι ένας πυρηνικός αντιδραστήρας», από στρατιώτες που έχουν αποσταλεί εκεί για να βοηθήσουν θυμωμένος στο να είναι «στα ξένα ... , σαν την άμμο στον αντιδραστήρα». Στο «Zinky Boys» συγκεντρώνει «φωνές» από τον πόλεμο στο Αφγανιστάν: στρατιώτες, γιατρούς, χήρες και μητέρες. «Δεν ρωτώ τους ανθρώπους για το σοσιαλισμό, τους ρωτώ για την αγάπη, τη ζήλια, την παιδική ηλικία, τα γηρατειά» γράφει η συγγραφέας στην εισαγωγή του «Second-hand Time» που θα κυκλοφορήσει το 2016. «Για τη μουσική, τους χορούς, τα χτενίσματα. Οι μυριάδες διάφορες λεπτομέρειες από έναν άφαντο τρόπο ζωής. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να κυνηγήσεις την καταστροφή στο πλαίσιο του εγκόσμιου και να προσπαθήσεις να πεις μια ιστορία».

theguardian.com

Διαβάστε περισσότερα