Σχέδιο Μάρσαλ αντίδοτο στο μνημόνιο

Τι σημαίνουν για την Ελλάδα οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής

Mετά τη διάσωσή της χώρας το Δεκέμβριο από το Εurogroup, ο Πρωθυπουργός και η κυβέρνηση κέρδισαν ακόμη μια πολύ μεγάλη μάχη, εξίσου σημαντική, αυτή της εξασφάλισης μιας εντυπωσιακής σε μέγεθος χρηματοδότησης από την Κοινότητα για την περίοδο 2014-2020, η οποία ισοδυναμεί για τη χώρα μας με ένα σχέδιο-Μάρσαλ και μάλιστα σε περίοδο πανευρωπαϊκής λιτότητας.

Είναι βέβαιο ότι τα αποτελέσματα της 24ωρης εξαιρετικά σκληρής διαπραγμάτευσης για τον καθορισμό

των κοινοτικών δαπανών της παραπάνω επταετίας ξεπέρασαν και τις πλέον αισιόδοξες προβλέψεις, γιατί μπορεί μεν ο Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς να είχε σχέδιο, αλλά προφανώς δεν ήταν καθόλου βέβαιος για την ικανοποίηση όλων των αιτημάτων.

Κι αυτό γιατί αφενός μεν η παραδοσιακή διαπραγμάτευση για τους ίδιους πόρους της ΕΕ που γίνεται κάθε επτά χρόνια είναι ένα σκληρό παζάρι, δεδομένου ότι τα χρήματα που λαμβάνει μία χώρα τα χάνει μια άλλη και αφετέρου ήταν γνωστό πως θα πηγαίναμε σε έναν ευρωπαϊκό προϋπολογισμό λιτότητας, τον πρώτο τις τελευταίες δεκαετίες.

Η συνεδρίαση επιβεβαίωσε την πρόβλεψη για προϋπολογισμό λιτότητας μέσω ενός δραστικού «ψαλιδίσματος» των αρχικών προτάσεων της Κομισιόν. Αυτό προκύπτει άλλωστε και από την οξύτατη αντίδραση των τεσσάρων μεγαλύτερων ομάδων της Ευρωβουλής, οι οποίες απειλούν ότι θα καταψηφίσουν την απόφαση γιατί οι πόροι που εγκρίθηκαν δεν ανταποκρίνονται στις σημερινές ανάγκες της Ευρώπης και τη χρηματοδότηση του σχεδίου για ανάπτυξη και απασχόληση.

Η λογική λέει ότι από έναν κοινοτικό προϋπολογισμό λιτότητας όλες οι φτωχές χώρες, οι λεγόμενες χώρες της συνοχής βγαίνουν χαμένες. Αυτό συνέβη και τώρα, αλλά όχι για όλες. Εκείνες που έχασαν σίγουρα ήταν αυτές της ανατολικής Ευρώπης τόσο στο γεωργικό τομέα όσο και στα κονδύλια της ανάπτυξης.

Οι εταίροι αναγνωρίζοντας το πόσο έχουν υποφέρει τα τελευταία χρόνια οι λαοί των χωρών που υλοποιούν μνημόνια δημοσιονομικής προσαρμογής, έκαναν στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης τη μεγάλη υπέρβαση αποφασίζοντας να τους δώσουν τη μεγάλη ευκαιρία να βγουν οριστικά από το φαύλο κύκλο της ύφεσης και της ανεργίας. Στο πλαίσιο αυτό έκαναν διευκολύνσεις στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία, ενώ στήριξαν σημαντικά και την Ισπανία παρότι η τελευταία δεν βρίσκεται σε κανονικό πλήρες μνημόνιο.

Ωστόσο, αυτό που συνέβη με την Ελλάδα ήταν ανέλπιστο, γιατί δεν ήταν μία η θετική απόφαση για τη χώρα μας στη Σύνοδο άλλα μια δέσμη μέτρων που θα κοστίσουν δισεκατομμύρια ευρώ στους εταίρους. Θα μπορούσε να σκεφθεί κάποιος ότι ίσως ορισμένοι από τους εταίρους να ένιωθαν και τύψεις για το μαρτύριο που τραβάει σήμερα ο ελληνικός λαός και θέλησαν με έμμεσο τόπο να μας δώσουν ένα «καμουφλαρισμένο» σχέδιο-Μάρσαλ.

Η συνολική χρηματοδότηση για την τόνωση της ελληνικής οικονομίας μαζί με την υλοποίηση έργων ανάπτυξης της υπαίθρου αναμένεται να φτάσει τα 18,3 δισ. ευρώ για την περίοδο 2014-2020, ενώ η αφετηρία από την οποία ξεκίνησε τη διαπραγμάτευση ο Πρωθυπουργός δηλαδή η αρχική πρόταση της Κομισιόν μας έδινε μόλις 11,2 δισ. ευρώ, δηλαδή 9,4 δισ. ευρώ λιγότερα σε σχέση με τα χρήματα που παίρνουμε για την περίοδο 2007-2013. Πρόκειται για μια αύξηση τεράστια λαμβάνοντας υπόψη το διαπραγματευτικό πλαίσιο της παρούσας Συνόδου Κορυφής.

Την ίδια στιγμή που η χώρα μας αποσπούσε μια γιγαντιαία αύξηση, ο κοινοτικός προϋπολογισμός για την επταετία 2014-2020 καθορίζονταν στα 960 δισ. ευρώ, μειωμένος κατά 73 δισ. ευρώ σε σχέση με την αρχική πρόταση της Κομισιόν. Και είναι η πρώτη φορά στην κοινοτική ιστορία που ο προϋπολογισμός της ΕΕ μειώνεται κατά 3% σε πραγματικές τιμές από τον προηγούμενο.

Για να επιτευχθεί αυτή η αύξηση προς την Ελλάδα παρακάμφθηκαν ακόμη και κοινοτικοί κανονισμοί. Για παράδειγμα τα κονδύλια που δίνονται σε κάθε χώρα είναι ένα άθροισμα του βιοτικού επιπέδου κάθε περιφέρειας. Όσο φτωχότερη εμφανίζεται τόσο πιο μαζικές είναι οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις. Ο υπολογισμός γίνεται με βάση μια τριετή περίοδο που στην προκειμένη περίπτωση ήταν για όλες τις χώρες η περίοδος 2008-2010, ενώ για τα διαρθρωτικά ταμεία με εξαίρεση το Ταμείο Συνοχής, η περίοδος ήταν η τριετία 2009-2011. Ωστόσο τις δύο αυτές περιόδους η Ελλάδα δεν είχε υποστεί τις δραματικές επιπτώσεις της κρίσης, αντίθετα η σημαντική αύξηση του ΑΕΠ τα προηγούμενα χρόνια λόγω και των έργων των Ολυμπιακών Αγώνων, εμφάνισε πολλές ελληνικές περιφέρειες πλούσιες με αποτέλεσμα να βγουν από τις μαζικές κοινοτικές χρηματοδοτήσεις. Οι εταίροι αναγνώρισαν στη Σύνοδο Κορυφής ότι οι ελληνικές περιφέρειες είναι πλούσιες στα χαρτιά και φτωχές στην πραγματικότητα και έκαναν μια πρωτοφανή υπέρβαση αποφασίζοντας το 2016 να κάνουν νέα αξιολόγηση εντάσσοντας τα έτη 2011 και 2012. Αυτό εκτιμάται ότι θα αποφέρει στην Ελλάδα 2 δισ. ευρώ την περίοδο 2017-2020.

Επιπλέον, η πρόταση της Κομισιόν προβλέπει ότι κατόπιν αίτησης ενός κράτους μέλους που έχει δημοσιονομικά προβλήματα, τα ποσά των ενδιάμεσων πληρωμών μπορούν να αυξηθούν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες άνω του ποσοστού συγχρηματοδότησης που εφαρμόζεται σε κάθε ταμείο. Δηλαδή στην περίπτωση της Ελλάδας το ποσοστό της κοινοτικής χρηματοδότησης μπορεί να φτάσει μέχρι και 95% για το Ταμείο Συνοχής και 85% για το Περιφερειακό, το Κοινωνικό και τα ταμεία Ανάπτυξης της Υπαίθρου και Αλιείας.

Ειδικά για την Ελλάδα αποφασίστηκε και η αύξηση της κοινοτικής συγχρηματοδότησης στις περιφέρειες που είχαν πρόβλημα με την έξοδο τους από τις μαζικές κοινοτικές χρηματοδοτήσεις. Πρόκειται για την Αττική και την Κεντρική Μακεδονία, όπου το ποσοστό της κοινοτικής συγχρηματοδότησης θα φτάσει το 80%.

Δεν περιορίστηκαν, όμως οι εταίροι μόνο σ’ αυτά, γιατί αποφάσισαν επίσης να εντάξουν στους πόρους του νέου ΕΣΠΑ χρηματοδοτήσεις 1,8 δισ. ευρώ για την ανάπτυξη της υπαίθρου.

Ταυτόχρονα στη Σύνοδο αποφασίστηκε η σύσταση ενός ταμείου καταπολέμησης της ανεργίας στους νέους κάτω των 25 ετών, το οποίο θα προικοδοτηθεί με 6 δισ. ευρώ για την επόμενη επταετία και θα χρηματοδοτήσει δράσεις στις χώρες με νεανική ανεργία άνω του 25%. Ελλάδα και Ισπανία με ανεργία 57% στους νέους θα επωφεληθούν από τους πόρους του νέου ταμείου.

Πρόσθετες χρηματοδοτήσεις 300 εκατ. ευρώ θα δοθούν επίσης στη χώρα μας και για την καταπολέμηση της λαθρομετανάστευσης, όπου η Ελλάδα θα λάβει συνολικά 500 εκατ. ευρώ από περίπου 200 εκατ. ευρώ που παίρνει την περίοδο 2007-2013.

Στο γεωργικό τομέα, οι ακριβείς χρηματοδοτήσεις θα γίνουν γνωστές τις επόμενες βδομάδες. Με βάση την αρχική πρόταση της Κομισιόν οι Έλληνες αγρότες λόγω μείωσης των γεωργικών δαπανών σε κοινοτικό επίπεδο θα έχαναν 2,2 δισ. ευρώ σε εισοδηματικές ενισχύσεις για την επταετία. Ωστόσο το ποσό αυτό θεωρείται σχετικά μικρό γιατί η Ελλάδα λαμβάνει σε ετήσια βάση περίπου 2,2 δισ. ευρώ ετησίως υπό μορφή ενισχύσεων και επιδοτήσεων στους αγρότες. Επιπλέον, με την απόφαση της Συνόδου Κορυφής μια χώρα μπορεί να καλύψει ένα μέρος των απωλειών που θα έχουν οι αγρότες μετατρέποντας σε εισοδηματικές ενισχύσεις μέχρι και το 15% των πόρων που έχουν εγκριθεί για έργα ανάπτυξης της υπαίθρου.

Νίκος Μπέλλος, στον “Τύπο της Κυριακής”