Ποιος θα κυριαρχήσει στην αγορά πετρελαίου;

Μια ιστορική αλλαγή ρόλων βρίσκεται στο επίκεντρο της αναταραχής όσον αφορά την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου, οι οποίες έχουν μειωθεί κατά 50 τοις εκατό από τον Σεπτέμβριο. Για δεκαετίες, η Σαουδική Αραβία, που υποστηρίζεται από τα εμιράτα του Περσικού Κόλπου, περιγράφεται ως «μεταβλητός παραγωγός». Με την τεράστια παραγωγική της ικανότητα, θα μπορούσε να αυξήσει ή να μειώσει την παραγωγή της για να βοηθήσει την παγκόσμια αγορά να προσαρμοστεί στις ελλείψεις ή στα πλεονάσματα.

Αλλά στις 27 Νοεμβρίου,

στη συνεδρίαση του ΟΠΕΚ στη Βιέννη, η Σαουδική Αραβία παραιτήθηκε αποτελεσματικά από αυτόν τον ρόλο και ο ΟΠΕΚ παρέδωσε την ευθύνη για τις τιμές του πετρελαίου στην αγορά, η οποία «τελικά θα σταθεροποιηθεί» όπως προέβλεψε ο υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, Αλί Αλ-Ναΐμι. Η απόφαση του ΟΠΕΚ ήταν σχεδόν ομόφωνη. Η Βενεζουέλα και το Ιράν, που οι οικονομίες τους έχουν σοβαρά προβλήματα, πίεσαν σκληρά για μείωση της παραγωγής, εις μάτην. Στη συνέχεια, το Ιράν κατηγόρησε τη Σαουδική Αραβία ότι διεξάγει έναν «πετρελαϊκό πόλεμο» και ότι αποτελεί μέρος μιας «δολοπλοκίας» εναντίον της.

Αφήνοντας τις τιμές του πετρελαίου στην αγορά, η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα πέρασαν επίσης την ευθύνη ως de facto μεταβλητοί παραγωγοί σε μια χώρα που δεν το περίμενε: στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η προσέγγιση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί με τον νέο βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας, Σαλμάν, μετά το θάνατο την Παρασκευή του βασιλιά Αμπντάλα. Και αυτό σημαίνει ότι οι αλλαγές στην αμερικανική παραγωγή τώρα, μαζί με αυτές στην παραγωγή του Περσικού Κόλπου, έχουν επίσης σημαντική επιρροή στις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου.

Η Αμερική ήταν κάποτε, μακράν, η μεγαλύτερη στον κόσμο παραγωγός και εξαγωγέας πετρελαίου, αλλά και μεταβλητός παραγωγός. Η Επιτροπή σιδηρόδρομου Τέξας αποφάσισε τα «επιτρεπόμενα» επίπεδα της παραγωγής για το Τέξας, τη Σαουδική Αραβία της εποχής. Αλλά από το 1970, η παραγωγή πετρελαίου των ΗΠΑ είχε φθάσει στο υψηλό σημείο των 9,6 εκατ. βαρελιών την ημέρα και άρχισε να παρακμάζει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να εισάγουν όλο και περισσότερο πετρέλαιο. Μέχρι το 2008, η παραγωγή πετρελαίου τους μειώθηκε κατά σχεδόν 50 τοις εκατό από το υψηλό σημείο. Οι τιμές του πετρελαίου ανήλθαν στα 147 δολ. το βαρέλι και οι φόβοι ότι η παραγωγή πετρελαίου του κόσμου είχε κορυφωθεί και ότι θα αρχίζαμε να ξεμένουμε από πετρέλαιο είχε γίνει διάχυτοι.

Σιωπηρά, όμως, μια αντισυμβατική επανάσταση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου είχε αρχίσει να ανεβάζει ταχύτητα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Συνδύαζε δύο τεχνολογίες: την υδραυλική ρωγμάτωση και την οριζόντια διάτρηση. Ο αντίκτυπος μετρήθηκε για πρώτη φορά στην ταχέως αυξανόμενη παραγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου που αποτελεί τώρα περίπου το ήμισυ του συνόλου του αμερικανικών αερίου. Αυτή η «σχιστολιθική θύελλα» εκτόξευσε τις Ηνωμένες Πολιτείες μπροστά από τη Ρωσία και έγινε ο Νο 1 παραγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο.

Στη συνέχεια, γύρω στο 2010, οι ίδιες τεχνολογίες άρχισαν να εφαρμόζονται σοβαρά στην έρευνα για πετρέλαιο. Τα αποτελέσματα ήταν πρωτοφανή. Μέχρι το τέλος του 2014, η παραγωγή πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν 80 τοις εκατό υψηλότερη από ό, τι ήταν το 2008. Η αύξηση κατά 4,1 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα ήταν μεγαλύτερη από την παραγωγή κάθε χώρας του ΟΠΕΚ εκτός από τη Σαουδική Αραβία. Σήμερα, η αμερικανική παραγωγή επέστρεψε σχεδόν στα επίπεδα του 1970. Επιπλέον, υπήρξε ένα κέρδος εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως από το 2008 από την καναδική ασφαλτική άμμο. Η χίμαιρα της «ενεργειακής ανεξαρτησίας» άρχισε να φαίνεται πιο απτή, τουλάχιστον για τη Βόρεια Αμερική.

Αυτή η επανάσταση, επίσης, αποδείχθηκε μια μεγάλη ώθηση για την αμερικανική οικονομία, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη βελτίωση της ανταγωνιστικής θέσης της χώρας και την δημιουργία νέων επενδύσεων αξίας πάνω από 100 δισεκατομμύρια δολάρια. Σπανίως έχει δει η παγκόσμια αγορά πετρελαίου την αύξηση της παραγωγής σε αυτήν την κλίμακα τόσο γρήγορα. Η τελευταία φορά ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν νέες προμήθειες από το Μεξικό, τη Βόρεια Θάλασσα και την Αλάσκα δημιούργησαν ένα πλεόνασμα πετρελαίου που οδήγησε σε κατάρρευση των τιμών.

Αυτή τη φορά, πολλά πράγματα ανέβαλαν την κατάρρευση των τιμών. Το ένα ήταν η αυξανόμενη κατανάλωση στον αναπτυσσόμενο κόσμο, με πρώτη την Κίνα. Ένα άλλο ήταν η αναταραχή στη Λιβύη, το Νότιο Σουδάν και άλλες χώρες που μείωσαν την προσφορά. Πάνω από ένα εκατομμύριο βαρέλια ανά ημέρα αφαιρέθηκαν επίσης από την αγορά από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στο Ιράν. Χωρίς αυτό το μεγάλο κύμα του πετρελαίου σχιστόλιθου από τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι πολύ πιθανό οι κυρώσεις αυτές να είχαν αποτύχει. Οι τιμές θα κορυφώνονταν, οι χώρες που επιδιώκουν φθηνότερο πετρέλαιο θα είχαν πρόβλημα - και το Ιράν μπορεί να μην ήταν στο τραπέζι των πυρηνικών διαπραγματεύσεων σήμερα.

Στα μέσα του περασμένου καλοκαιριού, ωστόσο, οι συνθήκες άλλαξαν. Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνθηκε. Η Ευρώπη είχε θέμα. Από το 2004, η ραγδαία αυξανόμενη ζήτηση της Κίνας για πετρέλαιο ήταν ο καθοριστικός παράγοντας για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Αλλά η οικονομία της Κίνας επιβραδύνονταν, επίσης, και αυτό σήμαινε επιβράδυνση της αύξησης της ζήτησης πετρελαίου. Την ίδια στιγμή, η Λιβύη κατάφερε να τετραπλασιάσει την παραγωγή πετρελαίου της, τουλάχιστον για έναν χρόνο. Αυτό ήταν το έναυσμα για την έναρξη της πτώσης των τιμών.

Θεωρήθηκε ότι ο ΟΠΕΚ θα παρέμβει και θα μειώσει την παραγωγή για να ενισχύσει την τιμή. Επενδύσεις τρις δολαρίων έχουν γίνει κατά τη διάρκεια των τελευταίων αρκετών ετών για την εν λόγω υπόθεση. Αλλά και η Σαουδική Αραβία και οι άλλες χώρες του Κόλπου αρνήθηκαν να το πράξουν. Αν μείωναν την παραγωγή, δικαιολογήθηκαν, θα έχαναν μόνιμα μερίδιο της αγοράς. Θεώρησαν ότι έπρεπε να μειώσουν το «πετρέλαιο χαμηλού κόστους» για να δημιουργηθεί χώρος για το «πετρέλαιο υψηλού κόστους» και στη συνέχεια θα έπρεπε να κάνουν περισσότερες περικοπές για να παρέχουν περισσότερο πετρέλαιο υψηλού κόστους.

Δεν κοίταζαν μόνο τον ανταγωνισμό από το αμερικανικό σχιστολιθικό πετρέλαιο, αλλά και από την καναδική ασφαλτική άμμο και τις νέες προμήθειες από τη Ρωσία, την Αρκτική, τη Βραζιλία, την Κεντρική Ασία, την Αφρική και τον αυξανόμενο όγκο του υπεράκτιου πετρελαίου σε όλο τον κόσμο. Αλλά, πιο άμεσα, τους ενδιέφεραν δύο γείτονες. Δεν ήθελαν να εγκαταλείψουν τις αγορές στο Ιράκ, μια χώρα που βλέπουν ως δορυφόρο του Ιράν και της οποίας η παραγωγή αυξάνεται. Και σίγουρα δεν ήθελαν να ανοίξουν το δρόμο για το Ιράν, το οποίο νόμιζαν ότι μπορεί να καταλήξει σε πυρηνική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους, φέρνοντας αυτό το ιρανικό πετρέλαιο που λείπει ξανά στην αγορά.

Το βάθος της πτώσης των τιμών μπορεί να είναι πολύ περισσότερο από ό, τι ακόμη και ορισμένοι από τους παραγωγούς του Κόλπου αναμένανε. Σε όλο τον κόσμο, οι εταιρείες πετρελαίου μειώνουν τους προϋπολογισμούς, συγκρίνοντας το κόστος, επιβραδύνοντας έργα και αναβάλλοντας νέα έργα. Κάποια μπορεί ακόμα και να ακυρωθούν. Η Σαουδική Αραβία ελπίζει ότι οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου θα τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη και τη ζήτηση για πετρέλαιο. Εν τω μεταξύ, με τα μεγάλα συναλλαγματικά αποθέματα, η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα του Περσικού Κόλπου έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν.

Αυτό δεν ισχύει για πολλούς από τους άλλους εξαγωγείς πετρελαίου. Η Βενεζουέλα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις αναταραχές ή ακόμη και στην οικονομική κατάρρευση. Η Ρωσία δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τις χαμηλότερες τιμές στο πετρέλαιο, το οποίο παρέχει πάνω από το 40 τοις εκατό των εσόδων της κυβέρνησης, αλλά και τις κυρώσεις για την Ουκρανία, ενώ φαίνεται να βαδίζει προς βαθιά ύφεση. Η Νιγηρία, η μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής και πολυπληθέστερη χώρα της Γηραιάς Ηπείρου, επίσης κινδυνεύει. Ο τομέας του πετρελαίου αντιπροσωπεύει το 95 τοις εκατό των εσόδων από τις εξαγωγές και το 75 τοις εκατό των εσόδων της κυβέρνησης. Και τα έσοδά της μειώνονται καθώς χρειάζεται περισσότερα χρήματα για την καταπολέμηση των ισλαμιστών της Μπόκο Χαράμ.

Πάνω από όλα, η πτώση των τιμών του πετρελαίου θα μπορούσε να σημαίνει 1,5 έως 2 τρις δολάρια μεταφοράς από χώρες που εξάγουν πετρέλαιο σε χώρες που εισάγουν πετρέλαιο. Η Ιαπωνία θα είναι ένας μεγάλος δικαιούχος. Το ίδιο και η Κίνα. Οι αμερικανοί καταναλωτές θα επωφεληθούν, επίσης, αν και αυτό θα σήμαινε επίσης ότι θα γίνουν λιγότερες πετρελαιοπηγές στην χώρα και πολλοί εργαζόμενοι θα πρέπει να απολυθούν.

Το αμερικανό σχιστολιθικό πετρέλαιο έχει γίνει ο νέος αποφασιστικός παράγοντας στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου με έναν τρόπο που δεν θα μπορούσε καν να είχε φανταστεί πριν από πέντε χρόνια. Έχει αποδειχθεί ότι είναι μία πραγματικά αποδιοργανωτική τεχνολογία. Αλλά θα συνεχιστεί αυτή η επίδραση σε έναν κόσμο χαμηλών τιμών;

Το πετρέλαιο είναι τώρα κάτω από τα 50 δολ. το βαρέλι, τιμή πολύ χαμηλή για να έχει οικονομική σημασία μια καλή συμφωνία της ανάπτυξης πετρελαίου σχιστόλιθου. Ωστόσο, η παραγωγή είναι πιθανό να συνεχίσει να αυξάνεται με ακόμη 500.000 βαρέλια ημερησίως κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 λόγω της μεγάλης ορμής και των δεσμεύσεων που έχουν ήδη γίνει.

Στα μέσα του έτους, ωστόσο, η ανάπτυξη θα ισοπεδωθεί. Οι παραγωγοί θα εργαστούν σκληρά για τη βελτίωση της απόδοσης και το χαμηλότερο κόστος, αλλά το 2016, με αυτές τις τιμές, η αμερικανική παραγωγή θα μπορούσε να μειωθεί. Η παραγωγή σε άλλα μέρη του κόσμου επίσης θα ισοπεδωθεί. Αλλά μέχρι τότε, η παγκόσμια οικονομία μπορεί να βελτιωθεί, τονώνοντας τη ζήτηση πετρελαίου. Οι τιμές θα μπορούσαν να αρχίσουν να αυξάνονται και πάλι. Αν οι παραγωγοί του Περσικού Κόλπου έχουν τον τρόπο τους, οι τιμές δεν θα επιστρέψουν στα 100 δολάρια το βαρέλι. Ακόμη και με τιμές πολύ κάτω από 100 δολ., οι αμερικανοί παραγωγοί πετρελαίου σχιστόλιθου θα βρουν τρόπους να μειώσουν το κόστος και η παραγωγή θα αρχίσει να αυξάνεται και πάλι. Και ο νέος μεταβλητός παραγωγός του κόσμου θα επιστρέψει στα συνηθισμένα.

http://www.nytimes.com/2015/01/25/opinion/sunday/what-happened-to-the-price-of-oil.html?ref=world&_r=0

Διαβάστε περισσότερα