Οι καταστροφικές οικονομικές επιπτώσεις του Έμπολα

Ο αριθμός των νεκρών στο χειρότερο ξέσπασμα επιδημίας Έμπολα στην ιστορία ξεπέρασε τους 1.200 από την Τρίτη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Τα καλά νέα είναι ότι, προς το παρόν, τα νέα περιστατικά φαίνεται να περιορίζονται στη Γουινέα, τη Λιβερία, τη Σιέρα Λεόνε και τη Νιγηρία. Τα κακά νέα είναι ότι ακόμα και αν η εστία δεν θα εξαπλωθεί πέρα από τη Δυτική Αφρική,

Η επιδημία έχει πλήξει μερικές από τις φτωχότερες και πιο πολιτικά ασταθείς χώρες στη Γη. Ενδημικά προβλήματα δημόσιας υγείας, εκτός από τον Έμπολα, πλήττουν την περιοχή. Οι μολυσματικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της πολιομυελίτιδας, η οποία δεν έχει ακόμη εξαλειφθεί στη Νιγηρία, επίσης πλήττουν την περιοχή. Μια μελέτη του 2009 από την Oxfam διαπίστωσε ότι τα ποσοστά αναλφαβητισμού στη Δυτική Αφρική είναι τα υψηλότερα στον κόσμο. Η περιοχή αντιμετωπίζει επίσης την απειλή του ισλαμικού εξτρεμισμού, κυρίως από την Μπόκο Χαράμ στη Νιγηρία. Η Σιέρα Λεόνε και η Λιβερία, που βασανίζονται από χρόνιους εμφύλιους πολέμους, προσπαθούν να μεταβούν από τις μεταπολεμικές κοινωνίες σε μια σταθερή κυβέρνηση.

Το ξέσπασμα έρχεται σε μια καθόλου κατάλληλη στιγμή για την περιοχή. Πριν από την εξάπλωση του ιού, η οικονομία της Νιγηρίας πανηγύριζε για το γεγονός ότι είναι η μεγαλύτερη στην Αφρική, με ένα ΑΕΠ 510 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε σύγκριση με τη δεύτερη οικονομία της Νότιας Αφρικής, με ΑΕΠ 353 δις δολάρια. Η Σιέρα Λεόνε προσπαθεί να προσελκύσει ξένες επενδύσεις στη βιομηχανία διαμαντιών της και είδε το ΑΕΠ της να αυξάνεται 20,1 τοις εκατό από το 2012 έως το 2013. Το 2013, το ΑΕΠ της Γουινέας αυξήθηκε μέτρια στο 2 τοις εκατό.

Όλα αυτά τα θετικά επισκιάζονται τώρα από τη ζοφερή πρόβλεψη της εξάπλωσης του Έμπολα στην περιοχή. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι το ΑΕΠ της Γουινέας θα συρρικνωθεί μεταξύ 3,5 και 4,5 τοις εκατό αυτό το έτος, καθώς ο ιός Έμπολα περιτριγυρίζει τον γεωργικό τομέα και αποθαρρύνει το περιφερειακό εμπόριο. Ο υπουργός Οικονομικών της Λιβερίας, Amara Konneh, μείωσε τις εκτιμήσεις του ΑΕΠ της χώρας κατά 5,9 τοις εκατό, λόγω της επιδημίας. Ο Bismarck Rewane, Διευθύνων Σύμβουλος της Financial Derivatives Company, μιας εταιρείας χρηματοοικονομικών συμβουλών και έρευνας με έδρα το Λάγος, που διαχειρίζεται 18 εκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία, είπε στο CNBC Africa τη Δευτέρα 18 Αυγούστου, ότι η Νιγηρία θα μπορούσε να χάσει τουλάχιστον 3,5 δις δολάρια από τα 510 δις του ΑΕΠ της.

Ο Moody's έχει ήδη προειδοποιήσει ότι ο ιός θα μπορούσε να εμποδίσει τον ενεργειακό τομέα της περιοχής. Ο Matt Robinson, ανώτερο στέλεχος της Moody's στο Λονδίνο, έγραψε την περασμένη εβδομάδα ότι η πανδημία Έμπολα θα επιφέρει «σημαντικές οικονομικές» διαταραχές. «Εάν ένα σημαντικό ξέσπασμα προκύψει στην πρωτεύουσα της Νιγηρίας Λάγος, οι συνέπειες για την βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Δυτική Αφρική θα είναι σημαντικές. Κάθε υλική μείωση της παραγωγής θα μεταφραστεί γρήγορα σε οικονομική και δημοσιονομική επιδείνωση».

Οι συνολικές οικονομικές επιπτώσεις δεν θα γίνουν γνωστές μέχρι η επιδημία να υποχωρήσει πραγματικά. Αν η ιστορία αποτελεί οποιαδήποτε ένδειξη, το πλήγμα είναι πιθανό να είναι τεράστιο και δυσανάλογο σε σχέση με τον αριθμό των νεκρών. Για παράδειγμα, το SARS το 2003 που σκότωσε 800 ανθρώπους, προκάλεσε περίπου 50 δισεκατομμύρια δολάρια ζημιές στην παγκόσμια οικονομία, σύμφωνα με τον Economist. Με τον Έμπολα θα μπορούσε να είναι ακόμη χειρότερα.

Ο Steve Hanke, καθηγητής Εφαρμοσμένης Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, ο οποίος παρακολουθεί στενά την παγκόσμια αστάθεια, δήλωσε ότι η πανδημία θα μπορούσε να οδηγήσει σε διακοπή του περιφερειακού εμπορίου. Αυτό, σε συνδυασμό με τις ανησυχίες για την ικανότητα αυτών των κυβερνήσεων να αποτρέψουν τον Έμπολα να εμποδίσει το περιφερειακό εμπόριο, απειλεί να εκτροχιάσει την πρόσφατη πρόοδο της περιοχής. «Εάν η επιδημία συνεχιστεί, θα μπορούσε να είναι καταστροφική» σχολίασε ο Hanke. «Το μόνο πράγμα που κάνει τα πράγματα να συνεχίζουν είναι οι ιδιωτικές συναλλαγές και το εμπόριο. Αν αρχίσουν να σταματούν και αυτά, οι οικονομικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι τεράστιες».

Αυτό ισχύει για τη Νιγηρία, η οικονομία της οποίας συρρικνώνεται λιγότερο από 1 τοις εκατό, λόγω της επιδημίας. Ο David Fidler, αναπληρωτής ερευνητής στο Κέντρο για την Παγκόσμια Υγειονομική Ασφάλεια στο Chatham House του Λονδίνου, δήλωσε ότι ακόμη και μια μικρή οικονομική αναστάτωση σε μια χώρα τόσο εύθραυστη όπως η Νιγηρία θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες συνέπειες στους τομείς των ταξιδιών, της γεωργίας και της ενέργειας της Νιγηρίας. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο τομέας της ενέργειας αντιπροσωπεύει το 96 τοις εκατό των εσόδων από τις εξαγωγές της Νιγηρίας.

«Η εξάπλωση στη Νιγηρία είναι άσχημα νέα», είπε. «Δημιουργεί την αίσθηση ότι η κυβέρνησή τους, η οικονομία και η κοινωνία δεν έχουν βιώσιμη ικανότητα να ασκούν οικονομική δραστηριότητα και να κάνουν αποτελεσματικές επενδύσεις». Ο Fidler είπε ότι ο αγώνας της κυβέρνησης να περιορίσει το ξέσπασμα επιδημίας Έμπολα, ο οποίος έχει προσβάλει 15 άτομα και σκότωσε τέσσερα, θα μπορούσε να οδηγήσει κάποιους επενδυτές στο συμπέρασμα ότι η χώρα δεν είναι ένα ασφαλές μέρος για τα χρήματά τους. Η Νιγηρία έχει δει αύξηση στον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ της από 3,64 τοις εκατό κατά το πρώτο τρίμηνο του 2013 έως 6,77 τοις εκατό κατά το ίδιο τρίμηνο του 2014, αλλά ο ιός Έμπολα - μαζί με την απειλή της Μπόκο Χαράμ - θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιβράδυνση.

Ο Bongo Adi, ένας καθηγητής επιχειρήσεων στην Business School του Λάγος, δήλωσε ότι η επιχειρηματική κοινότητα της Νιγηρίας και ο λαός έχουν καταληφθεί από φόβο. Είπε ότι η νιγηριανή ζήτηση των καταναλωτών, η οποία εκτιμά ότι ήδη μειώθηκε 3,4 τοις εκατό λόγω της κρίσης με την Μπόκο Χαράμ, φέτος «αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω». Ο Adi πρόσθεσε ότι η παρανοϊκή αντίδραση της χώρας στην επιδημία κάνει τα πράγματα χειρότερα. Στα social media της Νιγηρίας έχουν εξαπλωθεί φήμες για την αποτελεσματικότητα ενός ποτού με αλατόνερο που είναι γνωστό ως το «αίμα του Χριστού» για την πρόληψη της νόσου. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι είναι εξίσου κακοί στον χειρισμό: Την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Υγείας της Νιγηρίας αναγκάστηκε να αποκηρύξει ένα αίτημα που έκανε στην κρατική τηλεόραση ότι υπήρχε μια θαυματουργή θεραπεία για τον Έμπολα που κυκλοφορεί μέσω της Νιγηριανής διασποράς. «Ίσως χειρότερο από την πραγματική επιδημία του ιού Έμπολα, είναι οι φήμες που έχουν αναπτυχθεί γύρω από αυτή» δήλωσε ο Adi.

Αυτό που περιπλέκει το θέμα περαιτέρω είναι ο υπερπληθυσμός της Νιγηρίας, κυρίως μέσα και γύρω από το Λάγος - όπου ζουν περίπου 21 εκατομμύρια άνθρωποι - και στο Δέλτα του Νίγηρα, την πετρελαιοπαραγωγό περιοχή της χώρας. Και στα δύο μέρη, οι πάρα πολλοί άνθρωποι και οι κακές συνθήκες υγιεινής επέτρεψαν την εξάπλωση ασθενειών. «Μιλάμε για περιβάλλοντα όπου οι ασθένειες όπως ο τύφος και η χολέρα – ασθένειες που μεταδίδονται μέσω της τροφικής αλυσίδας και του νερού- είναι ακόμη ενδημικές.

Σύμφωνα με τον Fidler της Chatham House, η προσπάθεια καταπολέμησης εξελιγμένων ιατρικών προβλημάτων όπως ο ιός Έμπολα στη Δυτική Αφρική, θα μπορούσε να κάνει την προσέλκυση ξένων επενδύσεων ακόμη πιο δύσκολη. Αυτό θα συνεχίσει μια ανησυχητική τάση για την περιοχή. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση Επενδύσεων 2013, από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη Δυτική Αφρική μειώθηκαν κατά 5 τοις εκατό το 2013, από 17.600 εκατ. δολάρια σε 16,8 δις δολάρια. «Υπάρχουν ευρύτερα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα σε χώρες που εξέρχονται από σύγκρουση», είπε, αναφερόμενος στους αδύναμους πολιτικούς θεσμούς, τις υποδομές για τη δημόσια υγεία και τον διεφθαρμένο και ανίκανο στρατό. «Απλά τρέφει τα στερεότυπα σχετικά με τις αφρικανικές χώρες, που δεν είναι σε θέση να χειρίζονται τις δικές τους υποθέσεις».

thecable.foreignpolicy.com

Διαβάστε περισσότερα