Οι δανειστές υποκατέστησαν την πολιτική ηγεσία

Ο κόσμος σήμερα απειλείται από μια επανάληψη της οικονομικής κρίσης του 2008, σε μεγαλύτερη όμως κλίμακα. Αυτή τη φορά, το επίκεντρο της κρίσης είναι στην Ευρώπη, και όχι στις ΗΠΑ. Και επιπλέον, οι μηχανισμοί που την προκαλούν δεν είναι κάποια σύνθετα τραπεζικά και χρηματοπιστωτικά προϊόντα, αλλά το πιο παλιό χρηματικό εργαλείο του κόσμου: Τα κρατικά ομόλογα.

Την ώρα που οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες αγωνίζονται να βρουν μια λύση,

υπάρχει σε εξέλιξη μια βαθιά ψυχολογική δυναμική, που στέκεται εμπόδιο σε οποιαδήποτε συντεταγμένη επίλυση της κρίσης χρέους: Η απέχθεια που όλοι αισθανόμαστε στο να τηρήσουμε τις υποχρεώσεις μας απέναντι σε ξένους.

Όταν οι οφειλέτες είναι απομακρυσμένοι και άγνωστοι, η παρόρμηση του να κόψουμε τον Γόρδιο δεσμό μας μαζί τους μέσω πτώχευσης, είναι πολύ πιο ισχυρή.

Το 2007-08, αυτοί που δεν μπορούσαν να αντεπεξέλθουν με τις δόσεις τους ήταν οι ιδιοκτήτες κατοικιών. Σήμερα είναι οι κυβερνήσεις. Και στις δυο περιπτώσεις, ο δανειστής ήταν απόμακρος και ανώνυμος. Τις υποθήκες των στεγαστικών δανείων δεν τις κρατούσε η τράπεζα της γειτονιάς, αλλά είχαν μετατραπεί σε πολύπλοκα τραπεζικά προϊόντα που κυκλοφορούσαν παγκοσμίως. Το ίδιο και με το ελληνικό χρέος, που σε μεγάλο μέρος του βρίσκεται στα χέρια ξένων.

Η Ισπανία και η Γαλλία έχουν χρεοκοπήσει ουκ ολίγες φορές στη διάρκεια της πρώιμης σύγχρονης ιστορίας τους, ενώ η Ελλάδα αποτελεί μια χρόνια περίπτωση χρεοκοπημένου κράτους από την εποχή της γέννησής της το 1830. Για αυτό και κάποιοι τείνουν να θεωρούν ότι η τάση για χρεοκοπία αποτελεί κάποιο εθνικό χαρακτηριστικό. Αυτό όμως είναι παραπλανητικό, διότι μάλλον αγνοεί έναν από τους βασικούς παράγοντες της βιωσιμότητας κάποιου χρέους: Την ταυτότητα του δανειστή.

Αυτός ο παράγοντας είναι που κάνει την μεγάλη διαφορά στο αν θα εξυπηρετηθεί ή όχι κάποιο χρέος. Στη περίπτωση των Ισπανών και των Γάλλων, οι δανειστές τους ήταν πάντα ξένοι. Οι Αψβούργοι του 16ου αιώνα δανείζονταν (με υψηλά επιτόκια) από  εμπόρους της Φλωρεντίας, και της Γένοβας. Η γαλλική μοναρχία δανείζονταν από τους Ολλανδούς για να μπορεί να διεξάγει πόλεμο εναντίον της Ισπανίας, και αργότερα της Αγγλίας.

Από την πλευρά τους, οι Ολλανδοί και οι Άγγλοι ακολούθησαν μια διαφορετική πορεία. Δανείζονταν περισσότερο από συμπατριώτες τους. Μάλιστα, η «ένδοξη επανάσταση» έφερε και μια επανάσταση στα χρηματοπιστωτικά. Αναγνώρισε το δικαίωμα των δανειστών να ελέγχουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Έτσι θα μπορούσαν να εγγυηθούν πως τα κρατικά ταμεία ήταν σταθερά, και πως τα χρέη θα εξυπηρετούνταν. Με αυτό τον τρόπο, η συνταγματική μοναρχία περιόρισε τις σπατάλες της πολυτελούς διαβίωσης του παλατιού, και τις άσκοπες πολεμικές επιχειρήσεις, που χαρακτήριζαν τις απόλυτες μοναρχίες.

Εν ολίγοις, η οικονομική επανάσταση του σύγχρονου κόσμου χτίσθηκε πάνω σε μια πολιτική τάση, που οδήγησε στη δημοκρατία, μέσα από την οποία οι δανειστές έγιναν η πολιτική ηγεσία. Αυτό είναι το μοντέλο πάνω στο οποίο στηρίζεται η σημεριν