Λιτότητα εναντίον ανάπτυξης

Πίσω από τις ατελείωτες διαπραγματεύσεις για το ευρωπαϊκό χρέος, η διαφωνία μεταξύ ανάπτυξης και λιτότητας συνεχίζεται απτόητη. Και όπως κάθε τι άλλο σχεδόν στη σημερινή Ευρώπη, έτσι και αυτή η συζήτηση πήρε λάθος πορεία.

Ο πολύς κόσμος θεωρεί ότι υπάρχουν δυο μόνο εναλλακτικές λύσεις: ανάπτυξη ή δημοσιονομική πειθαρχία. Κάποιοι όμως βλέπουν και έναν τρίτο δρόμο. Μια χρήσιμη δηλαδή προσέγγιση, που παραδέχεται την ανάγκη για γενική λιτότητα, αλλά επιδιώκει και ανάπτυξη μέσω θεσμικών μεταρρυθμίσεων στις

αγορές εργασίας, ελέγχους, και όχι αποκλειστικά μέσω του περιορισμού των κρατικών δαπανών. Και ήδη, κάποιες χώρες της περιφέρειας, ξεκίνησαν σ αυτόν τον δρόμο.

Οι Γαλλογερμανοί έχουν άγνοια για αυτή τη τρίτη προσέγγιση. Η Μέρκελ βλέπει ως λύση μόνο την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία, ενώ ο Ολάντ απορρίπτει την λιτότητα, σαν να μην έμαθε τίποτα από τις προηγούμενες σπατάλες. Μάλιστα, σύμφωνα με τις προεκλογικές του δεσμεύσεις, δίνει πολύ χαμηλή προτεραιότητα στην δημοσιονομική πειθαρχία, και επιδιώκει την ανάπτυξη μέσω … περισσότερων δαπανών.

Και οι δυο αυτές θέσεις παρουσιάζουν προβλήματα. Στην προσέγγιση του Ολάντ, τα πακέτα βοήθειας δεν θα έχουν μακροχρόνια αξία. Απλά θα χρηματοδοτήσουν την συνέχιση μιας σπάταλης πολιτικής, εις βάρος των Γερμανών φορολογουμένων.

Αλλά και η γερμανική θέση είναι ελλιπής. Οι περικοπές δαπανών σε συνδυασμό με τις αυξήσεις φόρων, απλά βυθίζουν τις χώρες σε περισσότερη ύφεση. Η αυξημένη ζήτηση για κοινωνικές παροχές, σε συνδυασμό με την αναπόφευκτη μείωση των εσόδων, θα αυξήσουν αντί να μειώσουν τα ελλείμματα. Περισσότερη λιτότητα, όπως θέλουν οι Γερμανοί, θα αυξήσει την ύφεση, οδηγώντας τις οικονομίες σε καθοδική περιδίνηση, με τα ελλείμματα να οδηγούν σε λιτότητα, η οποία με την σειρά της θα θίξει  ακόμη περισσότερο τις ευάλωτες οικονομίες.

Παρά την Γαλλογερμανική αυτή τυφλότητα, η Ευρώπη έχει και μια τρίτη επιλογή. Υπέρμαχοι της είναι ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Μόντι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, και το ΔΝΤ. Η τοποθέτηση τους δεν αποφεύγει την γενική λιτότητα, αλλά προωθεί μια παράλληλη ατζέντα ανάπτυξης μέσω απελευθέρωσης της εργασιακής νομοθεσίας, χαλάρωσης των κανονιστικών ελέγχων και προσαρμογής των κρατικών δαπανών σε σχέση με οικονομικές επιστροφές.

Τέτοιου είδους κινήσεις θα απαλύνουν το στρες της λιτότητας και θα βοηθήσουν τις οικονομίες να αποφύγουν τις σκληρές συνέπειές της. Το ΔΝΤ στηρίζει αυτές τις προσδοκίες, λέγοντας πως αυτές οι προσπάθειες  μπορούν να προσθέσουν μέχρι και 4.5% στα ΑΕΠ των κρατών, στα επόμενα 5 χρόνια, δηλαδή μια ποσοστιαία μονάδα τον χρόνο, κάτι που για τις εποχές που διανύουμε είναι μια ιδιαίτερα εξαιρετική προοπτική.

Προς το παρόν, οι θέσεις των Μόντι και Ντράγκι είναι αόριστες και ασαφείς. Στο μόνο που υπήρξαν ξεκάθαροι είναι στην ανάγκη αναβάθμισης των ευρωπαϊκών οικονομικών υποδομών. Τονίζουν μάλιστα την αναγκαιότητα της χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ως έναν τρόπο ενίσχυσης των υποδομών, χωρίς όμως να επιβαρ