ΗΠΑ-ΕΕ: Διαμάχη για τη λιτότητα

Η διήμερη προσπάθεια του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Τζέικομπ Λιου να πείσει την Ευρώπη να στραφεί από την εξισορρόπηση του προϋπολογισμού στην ανάπτυξη, ανέδειξε ένα βαθύ διατλαντικό χάσμα, που είναι πιθανό να κάνει την Ευρώπη τροχοπέδη για την παγκόσμια οικονομία. Ο Λιου επεσήμανε με αποδείξεις ότι η αύξηση των κρατικών δαπανών και η πιο χαλαρή νομισματική πολιτική είχε βοηθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να ανακάμψουν με πολύ ταχύτερο ρυθμό από

ό,τι η Ευρώπη. Αλλά ακόμη και αν ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες εξέφρασαν την ανησυχία τους σχετικά με την αύξηση της ανεργίας και την εμβάθυνση της ύφεσης, ήταν σαφές ότι οι πολιτικοί περιορισμοί της Ευρώπης – και η επιμονή της Γερμανίας στη μείωση των ελλειμμάτων και στον καθησυχασμό των δανειστών ως καλύτερη διαδρομή για τη βιώσιμη ανάπτυξη – εμπόδιζαν μια πιο ευρεία προσέγγιση.

«Κανείς στην Ευρώπη δεν βλέπει αυτή την αντίφαση μεταξύ της δημοσιονομικής εξυγίανσης και της ανάπτυξης», δήλωσε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών. «Έχουμε την κοινή θέση μιας φιλικής προς την ανάπτυξη διαδικασίας ενοποίησης, ή βιώσιμης ανάπτυξης».

Έχοντας αναλωθεί στα προβλήματα της αμερικανικής οικονομίας και τις προσπάθειές της να απομακρύνει τον κίνδυνο περικοπών του προϋπολογισμού βάσει των προτάσεων από τους Ρεπουμπλικανούς, η κυβέρνηση Ομπάμα δεν είναι μάλλον σε θέση τα τελευταία χρόνια να μιλά στα άλλα έθνη για καλή πολιτική. Αλλά το ταξίδι του Λιου στις Βρυξέλλες, τη Φρανκφούρτη, το Βερολίνο και το Παρίσι – την πρώτη του περιοδεία στην Ευρώπη αφότου έγινε υπουργός Οικονομικών – έδωσε στη διοίκηση την ευκαιρία να αναδείξει τις διαφορετικές οικονομικές τύχες των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης και να υποστηρίξει ότι περισσότερο επεκτατικές πολιτικές θα μπορούσαν πραγματικά να βοηθήσουν με τα δημοσιονομικά ελλείμματα.

«Ζωντανή» διαμάχη για την δημοσιονομική πολιτική

Οι Ηνωμένες Πολιτείες επεσήμαναν ότι η ταχεία διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τα εμπροσθοβαρή μέτρα τόνωσης της οικονομίας και η καθυστερημένη μείωση του προϋπολογισμού βοήθησαν σε 14 συνεχόμενα τρίμηνα ανάπτυξης και μείωση της ανεργίας – ακόμα κι αν η ανάκαμψη έχει αποδειχθεί αργή με βάση τα ιστορικά πρότυπα. Σε αντίθεση, η Ευρώπη ταλαντεύεται από τη μία κρίση στην άλλη, χωλαίνοντας από μια πολύπλοκη πολιτική δομή και τις δειλές χρηματοπιστωτικές αγορές. Συνεχίζει να υποφέρει από την αύξηση της ανεργίας και της οικονομικής στασιμότητας. Η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία παραμένουν βυθισμένη στην ύφεση και ακόμη και οι μεγάλες οικονομίες της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας συρρικνώθηκαν στο τέλος του 2012.

Ένας αξιωματούχος του υπουργείου, μιλώντας ανώνυμα, είπε ότι ενώ οι Αμερικανοί δεν προσπαθούν να παραδώσουν μαθήματα στους Ευρωπαίους, έδωσαν έμφαση στην βαθιά ανάγκη για ανάπτυξη στην ηπειρωτική Ευρώπη, για το καλό της Ευρώπης, αλλά και του κόσμου. Όπως είπε ο Λιου στο Βερολίνο, «ο οδηγός για την οικονομική ανάπτυξη θα είναι η ζήτηση των καταναλωτών και οι πολιτικές που θα συμβάλουν στην ενίσχυση της καταναλωτικής ζήτησης σε χώρες που έχουν την ικανότητα, θα ήταν χρήσιμη».

Αλλά μερικοί από τους μεγαλύτερους μοχλούς που χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις για να ενισχύσουν τις οικονομίες τους κατά τη διάρκεια μιας ύφεσης, φαίνεται να είναι εκτός συζήτησης στην Ευρώπη, δεδομένων των πολιτικών περιορισμών και των μεγάλων χρεών ορισμένων χωρών. Οποιαδήποτε έκκληση για περισσότερες δαπάνες τόνωσης της οικονομίας, λιγότερη λιτότητα ή πιο χαλαρή νομισματική πολιτική αντιμετωπίζει την παγιωμένη αντίσταση της ισχυρής Γερμανίας. Η άποψη εκεί, την οποία μοιράζονται και άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης όπως η Αυστρία και η Φινλανδία, είναι ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει ήδη προχωρήσει πολύ ως προς τα μέτρα για να αποτραπεί η κατάρρευση της ευρωζώνης των 17.

Ο Michael Heise, επικεφαλής οικονομολόγος του γερμανικού ασφαλιστικού γίγαντα Allianz, δήλωσε την Τρίτη ότι η κεντρική τράπεζα θα πρέπει ήδη να σκεφτεί πώς θα απορροφήσει κάποια από τα χρήματα που έχει ρίξει σε τράπεζες της ζώνης του ευρώ, με την έκδοση απεριόριστων φτηνών δανείων. Σε αντίθετη περίπτωση, είπε, οι πολιτικές του εύκολου χρήματος θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν νέες φούσκες και να αφαιρέσουν την πίεση από τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις.

Κοιτώντας τη θετική πλευρά, ο αξιωματούχος του υπουργείου δήλωσε ότι οι εκπρόσωποι της Ευρώπης αναγνωρίζουν όλοι την επείγουσα ανάγκη να επικεντρωθεί στην απασχόληση και την ανάπτυξη. Ο αξιωματούχος είπε επίσης ότι φαίνεται να υπάρχει ολοένα και μεγαλύτερος πραγματισμός στην Ευρώπη, με περισσότερους αξιωματούχους πρόθυμους να επιτρέψουν την ευελιξία του προϋπολογισμού σε ορισμένες οικονομίες, για παράδειγμα. Παρόλα αυτά, σε κοινές συνεντεύξεις Τύπου, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι φαίνεται να διαχωρίζουν τη θέση τους από τις προτάσεις των Αμερικανών, κάτι που κάνουν γενικά τα τελευταία χρόνια. Στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπάι, αναγνώρισε την «ζωντανή» διαμάχη για τον τρόπο διεξαγωγής της δημοσιονομικής πολιτικής, αλλά επανέλαβε τη δέσμευση της ηπείρου στην παρούσα στρατηγική της.

«Οι ευρωπαϊκές οικονομίες αντιμετωπίζουν υψηλό επίπεδο χρέους, βαθιές διαρθρωτικές μεσοπρόθεσμες προκλήσεις και βραχυπρόθεσμες οικονομικές αντιξοότητες που πρέπει να αντιμετωπίσουμε» είπε ο Βαν Ρομπάι. «Δεν υπάρχουν περιθώρια για εφησυχασμό».

Ρωγμές στην ευρωπαϊκή συναίνεση

Ωστόσο, ρωγμές αναπτύσσονται στην ευρωπαϊκή συναίνεση. Δεδομένου ότι η Γαλλία αγωνίζεται με μια άλλη ύφεση, οι ηγέτες της ζητούν λιγότερη λιτότητα. «Αυτή τη στιγμή, όλες οι χώρες εδραιώνονται, πράγμα που σημαίνει ότι πατούν τα φρένα του προϋπολογισμού, ακόμη και σε χώρες με πλεονάσματα» δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Πιερ Μοσκοβισί, σε μια συνάντηση με τον Σόιμπλε στο Στρασβούργο, την περασμένη εβδομάδα.. «Αν πατηθούν όλα τα φρένα μαζί, θα κολλήσουν».

Κατά τη συνάντηση αυτή, ο Σόιμπλε ήταν ανένδοτος. «Πρέπει να σταματήσει αυτή η συζήτηση, η οποία λέει ότι πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα σε λιτότητα και ανάπτυξη», είπε.

Στο Παρίσι την Τρίτη, ο Μοσκοβισί, δίπλα στον Λιου για την συνοπτικότερη συνέντευξη Τύπου, είπε ότι υπάρχει σύγκλιση απόψεων μεταξύ της Γαλλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Έκανε έκκληση για μια «εξισορρόπηση» και την ανάγκη να αυξηθεί η ανάπτυξη. Η γαλλική τους συνάντηση επισκιάστηκε από ένα πολιτικό σκάνδαλο στο Παρίσι, σχετικά με την υπόθεση Καϊζάκ.

Αξιωματούχοι του υπουργείου τόνισαν ότι η Ευρώπη ήταν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των Ηνωμένων Πολιτειών και ότι οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ των οικονομιών ήταν βαθιές. Οι οικονομικές αναταραχές στην Ευρώπη συνεχίζουν να συγκρατούν την αμερικανική ανάπτυξη.

Στις συναντήσεις του, ο Λιου συζήτησε επίσης μια διασυνοριακή ένωση τραπεζών, τα σημαντικά προβλήματα που προέκυψαν από την Κύπρο και μια πιθανή συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση -μια προοπτική που οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναμένουν με ανυπομονησία να διαπραγματευτούν για να βοηθήσουν τις εξαγωγές τους.

Ο Λιου, ειδικός επί χρόνια στον προϋπολογισμό, είναι νέος στον κόσμο της διεθνούς οικονομικής διπλωματίας. Αλλά μαθαίνει γρήγορα. Κατά τη διάρκεια της περιοδείας του σε τέσσερις πόλεις, μέσα σε δύο ημέρες, συναντήθηκε με τους επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τους ομολόγους του στα υπουργεία οικονομικών της Γερμανίας και της Γαλλίας και τον Μάριο Ντράγκι. πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Στο τέλος του μήνα θα συναντήσει πολλούς ακόμα αξιωματούχους στην Ουάσιγκτον, κατά τη διάρκεια των εαρινών συνόδων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας.

nytimes