Η Μέση Ανατολή δέκα χρόνια μετά την 9/11

Είναι σχεδόν αδύνατο να κάνουμε μια ευρεία εκτίμηση για τη κατάσταση της Μ. Ανατολής δέκα χρόνια μετά την 9/11, επειδή η περιοχή είναι τόσο διαιρεμένη σε διάφορες και συχνά αντίθετες μεταξύ τους ομάδες, και σε κατακερματισμένες πολιτικές  και ιδεολογικές δυνάμεις.Κάθε χρόνος που πέρασε από την 9/11 διαφέρει από τον προηγούμενο. Μια χρήσιμη ανάλυση θα αφορούσε τρεις διαστάσεις σε δυο χρονικά πλαίσια. Τα δυο χρονικά πλαίσια είναι η δεκαετία που οδήγησε στην 9/11, και η δεκαετία που ακολούθησε. Οι τρεις καθοριστικές διαστάσεις που ορίζουν τη γέννηση της Al-Qaeda είναι οι τρομοκράτες της, και τα παράπονα των κοινωνιών της Μ. Ανατολής που αυτοί εκμεταλλεύονται, οι πολιτικές των αραβικών καθεστώτων, και οι πολιτικές των μη αραβικών κρατών (ΗΠΑ, Ισραήλ).Ο εγκληματικός τρόμος της 9/11 δεν ξεπήδησε από το κενό. Αποτελούσε μέρος ενός κύκλου πολιτικών και συμπεριφορών που γέννησαν τη βία. Μόνο αν το δούμε έτσι, θα μπορέσουμε να αποτρέψουμε ανάλογη βία στο μέλλον.Επειδή ο κύκλος αυτός πολιτικών και δράσεων αγνοήθηκε, οι αντιδράσεις των ΗΠΑ και της Μ. Ανατολής στα γεγονότα της 9/11 μεγέθυναν αντί να μειώσουν τη κακή ποιότητα διακυβέρνησης στη περιοχή, που εξαρχής είχε συντελέσει στη δημιουργία της Al-Qaeda και άλλων παρόμοιων ομάδων.Το μεγαλύτερο λάθος στην αντίδραση της Δύσης είναι ότι κάποιοι δεν είδαν την Al-Qaeda για αυτό που ήταν: Μια βίαιη περιθωριακή ομάδα, που δεν είχε καμία απήχηση στην ευρύτερη περιοχή, αλλά που εκμεταλλεύονταν άριστα τις διαφωνίες των λαών με τις πολιτικές των αραβικών κυβερνήσεων, της Αμερικής, και του Ισραήλ.Το κυριότερο είναι ότι οι ΗΠΑ δεν μπόρεσαν να παραδεχτούν τη πραγματικότητα, που ήθελε την Al-Qaeda (και άλλες τέτοιες ομάδες) να γεννιούνται μέσα στις φυλακές αραβικών χωρών που η Αμερική θεωρούσε στενούς συμμάχους της, όπως η Ιορδανία και η Αίγυπτος.Η υπερβολική αντίδραση της Αμερικής οδήγησε σε δυο πολέμους, και στην πλήρη στήριξη των αραβικών δυνάμεων ασφαλείας,  δυο φαινόμενα δηλαδή που συντέλεσαν από την αρχή στη δημιουργία φονταμενταλιστικών εξτρεμιστικών οργανώσεων.Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ξένη στρατιωτική παρουσία σε «ιερά» εδάφη του Ισλάμ προκάλεσε τη γέννηση και την επέκταση της Al-Qaeda, με τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν, και με τη παραμονή των ΗΠΑ στη Σ. Αραβία μετά το 1991 και τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου. Έτσι, η αποστολή στρατευμάτων στα ίδια εδάφη μετά την 9/11, ήταν σίγουρη συνταγή για φασαρίες.Οι πόλεμοι, και οι πολιτικές ασφάλειας που εφάρμοσε η Δύση στη περιοχή, τροφοδότησαν νέες αντιδράσεις εναντίον των ΗΠΑ, και αύξησαν τις εντάσεις των λαών με τις αραβικές κυβερνήσεις τους, σχέσεις  που ήταν ήδη τεταμένες, οδηγώντας στη στρατολόγηση χιλιάδων νέων με σκοπό την ένταξή τους σε εξτρεμιστικά κινήματα και την αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής. Παράλληλα οδήγησαν σε περαιτέρω καταστολή από πλευράς καθεστώτων, απογοητεύοντας κι άλλο τους ήδη δυσαρεστημένους κατοίκους, καθυστερώντας τη μετάβαση στη δημοκρατία και την ορθή διακυβέρνηση. Τέλος, οι αναγκαίοι πόροι για την κοινωνική ανάπτυξη μεταφέρθηκα