Η γεωπολιτική του Πάπα

Όπως απέδειξε η ρήξη μεταξύ του Βατικανού και της τουρκικής κυβέρνησης αυτό το Σαββατοκύριακο, το να προκαλείς αναστάτωση έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της δουλειάς ενός Πάπα στις μέρες μας… Την 12η Απριλίου, ο Πάπας Φραγκίσκος έβγαλε λόγο, στον οποία υπερασπίστηκε δημοσίως, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, την αρμενική ερμηνεία των επικυρωμένων από το κράτος διώξεων στην Ανατολία πριν από εκατό χρόνια, κατά την οποία σκοτώθηκαν 1,5 εκατ. Αρμένιοι. Σε μια συγκέντρωση όπου συμμετείχε και ο πρόεδρος της Αρμενίας, Σερζ Σαρκισιάν, ο Φραγκίσκος αποκάλεσε το γεγονός την «πρώτη γενοκτονία

του 20ου αιώνα». Η Τουρκία απάντησε ανακαλώντας τον πρέσβη της στο Βατικανό και δηλώνοντας ότι οι παρατηρήσεις του Πάπα βασίστηκαν σε «προκαταλήψεις».

Οι Ρωμαίοι Ποντίφικες βρίσκονται σε καλύτερη θέση από τους περισσότερους ανώτατους αξιωματούχους όταν αναφέρονται σε διπλωματικές αλήθειες. Δεν ανησυχούν για τις προοπτικές της σταδιοδρομίας τους και δεδομένου ότι (μαζί με το μεγαλύτερο μέρος του 1,2 δις βαφτισμένων Καθολικών στον κόσμο) πιστεύουν ότι είναι εκπρόσωποι του Θεού στη γη, αισθάνονται ότι έχουν ένα ηθικό καθήκον να πουν τα πράγματα όπως είναι -ή, τουλάχιστον, όπως πιστεύουν ότι είναι. Ο απατηλά ήπιος Βενέδικτος ΙΣΤ' πέτυχε σε διαφορετικές χρονικές στιγμές να προσβάλει Μουσουλμάνους, Εβραίους και μεγάλο αριθμό Λατινοαμερικανών, σε ορισμένες περιπτώσεις χωρίς λόγο.

Ο διάδοχός του Φραγκίσκος έχει συνεχίσει την παράδοση. Αλλά μέχρι αυτή την εβδομάδα, τα βέλη του κατευθύνθηκαν κυρίως σε ανθρώπους που είχαν λίγα μέσα αντιποίνων, όπως τα σημαίνοντα κοσμικά πρόσωπα του Βατικανού και οι καπιταλιστές χωρίς κοινωνική συνείδηση. Η τουρκική κυβέρνηση, από την άλλη πλευρά, έκανε το Βατικανό να πληρώσει ένα διπλωματικό τίμημα.

Γιατί τόση φασαρία; Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Φραγκίσκος αποκαλεί τη γενοκτονία των Αρμενίων με το όνομά της. Έκανε το ίδιο στις 3 Ιουνίου, όταν συναντήθηκε με αντιπροσωπεία των Αρμενίων με επικεφαλής τον πατριάρχη της διασποράς Μέσης Ανατολής. Στη συνέχεια, οι τουρκικές αρχές περιορίστηκαν στο να εκφράσουν την «απογοήτευσή» τους και κάλεσαν τους απεσταλμένος του Βατικανού για «απολογία». Αλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά στο να προβεί σε μια τέτοια παρατήρηση σε μια μικρή εκδήλωση που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, και να το κάνει σε μια πολυαναμενόμενη ομιλία 12 ημέρες πριν από τον επίσημο εορτασμό της εκατονταετηρίδας της γενοκτονίας των Αρμενίων.

Οι Τούρκοι διπλωμάτες πίεσαν σκληρά για να αποτρέψουν τον Φραγκίσκο να αναφερθεί στις σφαγές των Αρμενίων ως γενοκτονία. Η Τουρκία προσπάθησε επί δεκαετίες να αποτρέψει την ευρεία αποδοχή του όρου που θέτει τις οθωμανικές αρχές του 20ου αιώνα στο ίδιο επίπεδο με τους Ναζί, τον Στάλιν, τον Πολ Ποτ ή τους δράστες των φρικαλεοτήτων στη Ρουάντα και τη Βοσνία. Η προσπάθεια αυτή φαίνεται δονκιχωτική, δεδομένου ότι ο Ραφαήλ Λέμκιν, ο εφευρέτης του όρου «γενοκτονία», χρησιμοποίησε την αρμενική περίπτωση ως μοντέλο του.

Για να αποφασίσει να αγνοήσει τις τουρκικές παρακλήσεις, ο Πάπας και οι διπλωματικοί σύμβουλοί του θα πρέπει να ζύγισαν δύο παράγοντες. Από τη μία πλευρά, δεν υπάρχει άλλο μουσουλμανικό κράτος με το οποίο η Αγία Έδρα να έχει δημιουργήσει θερμότερες σχέσεις από την Τουρκία. Τόσο ο Φραγκίσκος όσο και ο Βενέδικτος είχαν επισκεφθεί τη χώρα και αξιωματούχοι του Βατικανού αναγνωρίζουν ότι, υπό με τον σημερινό πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η Τουρκία έχει προχωρήσει περισσότερο από ποτέ στο να αναγνωρίσει τι συνέβη στους Αρμενίους.

Αλλά αυτή η καλή θέληση προφανώς είχε λιγότερη σημασία από την αυξανόμενη απόγνωση του Βατικανού για τις ισλαμιστικές διώξεις των χριστιανών και αυτού που οι αξιωματούχοι θεωρούν αποτυχία των Μουσουλμάνων κληρικών και πολιτικών να αντιταχθούν αποτελεσματικά. Τους τελευταίους μήνες έχουμε δει μαζικές δολοφονίες χριστιανών από μουσουλμάνους στη Νιγηρία, τη Λιβύη και την Κένυα. Στην κορυφή της λίστας των ανησυχιών του Βατικανού είναι το Ιράκ και η Συρία, όπου ο Πάπας και οι σύμβουλοί του πιστεύουν ότι παρακολουθούμε μια αποφασιστική φάση για την εξάλειψη του Χριστιανισμού από χώρες όπου έχει παρουσία εδώ και χιλιετίες. Η διφορούμενη απάντηση της Τουρκίας στις δραστηριότητες του Ισλαμικού Κράτους δεν βοήθησε.

Για περισσότερο από μια δεκαετία, το Βατικανό ήταν η σκηνή μιας διελκυστίνδας ανάμεσα σε υποστηρικτές του προσεκτικού διαλόγου με το Ισλάμ και υποστηρικτές της ευθύτητας. Η τελευταία ομάδα αισθάνεται ότι η διακριτικότητα δεν οδήγησε πουθενά τους Χριστιανούς και ότι απαιτούνται καθαρά λόγια ακόμη και αν αποδειχθούν προσβλητικά. Αυτή η ομάδα είχε σαφώς το πάνω χέρι στον Βενέδικτο. Το τελευταίο σχόλιο του Φραγκίσκου υποδηλώνει ότι επέστρεψε η επιρροή τους.

economist.com

Διαβάστε περισσότερα