Η άλωση της Τριπολιτσάς

  Οι Τούρκοι αποφάσισαν να κάνουν τις τελευταίες τους προσπάθειες και ίσως και νέες υποχωρήσεις για να επιτύχουν την παράδοση της πόλης με κάποια συνθήκη και να μην πέσουν στα χέρια των νικητών χωρίς καμια εγγύηση για τη ζωή τους.Ήταν 23 Σεπτεμβρίου, ημέρα Παρασκευή. Ο Κεχαγιάμπεης είχε καλέσει όλους τους ντόπιους Τούρκους σε σύσκεψη στο σεράι τις πρωινές ώρες για να ληφθούν οριστικές αποφάσεις. Μολονότι η πρόταση του Ελμάζ (αρχηγού των Αλβανών) να παραλάβει μαζί τους τους επίσημους Τούρκους και τα χαρέμια δε φαινόταν ότι θα γίνει δεκτή, οι επίσημοι της Τριπολιτσάς εξακολουθούσαν να ελπίζουν ότι θα αναχωρούσαν στο τέλος μαζί με τους Αλβανούς, παρά τη σχετικά ψυχρότητα που είχε αναπτυχθεί, εξαιτίας της χωριστής συμφωνίας που είχαν συνάψει οι Αλβανοί με τον Κολοκοτρώνη. Φαντάζονταν ότι το να συμπεριληφθούν σε εκείνους που θα έφευγαν ήταν απλώς ζήτημα περισσοτέρων χρημάτων. Και ήταν τόσο μεγάλη η πεποίθησή τους αυτή, ώστε η Εσμά χανούμ του Χουρσίτ πασά, παρήγγειλε στους Αλβανούς μπέηδες να πάρουν μαζί τους στο σεράι τον Φωτάκο για να παρακαλέσει τον Κολοκοτρώνη να της επιτρέψει να πάρει μαζί της κατά την αναχώρησή της και δύο χριστιανούς υπηρέτες της, για τους οποόυς ήταν αποφασισμένη να προσφέρει όσα χρήματα θα της ζητούσαν. Λες και είχε εξασφαλιστεί η ίδια, φρόντιζε και για τους ανθρώπους της. Οπωσδήποτε για τη μέρα εκείνη δεν προβλεπόταν κάτι έκτακτο. Ούτε οι Αλβανοί επρόκειτο να φύγουν ακόμη, αφού το σύμφωνο της ελεύθερης αναχώρησης δεν είχε υπογραφεί, ούτε οι όμηροι που θα παρείχαν οι Έλληνες αρχηγοί στους Αλβανούς ως εγγύηση για την ασφαλή τους πορεία μέχρι την Κόρινθο, είχαν μεταβεί στην Τριπολιτσά. Επικρατούσε τόση ηρεμία ώστε η Εσμά χανούμ νόμζε ότι είχε καιρό για να κάνει διάφορες ενέργειες διευκολύνσεων κατά την αναχώρηση.Αλλά συνέβη ένα γεγονός που οφειλόταν στην πρωτοβουλία και το κατόρθωμα ενός Έλληνα, το οποίο ανέτρεψε όλα τα σχέδια και που ούτε οι Τούρκοι το περίμεναν, ούτε οι Έλληνες αρχηγοί το είχαν προβλέψει για εκείνη την ημέρα. Ο Μανώλης Δούνιας από τον Πραστό που ανήκε στο σώμα των Αγιοπετριτών που κατείχαν τη Βολιμή, σε απόσταση ενός τετάρτου της ώρας από την πύλη του Ναυπλίου, είχε αναπτύξει τις τελευταίες εκείνες ημέρες σχέσεις με τους Τούρκους που βρίσκονταν στον προμαχώνα που βρισκόταν κοντά σε εκείνη την πύλη. Τέτοιες επικοινωνίες μεταξύ Τούρκων και ελλήνων στρατιωτών είχαν αναπτυχθεί από τις αρχές Σεπτεμβρίου. Από την πύλη του Ναυπλίου έβγαιναν καθημερινά Τούρκοι πυροβολητές και αφελείς Ανατολίτες, από αυτούς που ήταν τοποθετημένοι στον προμαχώνα, και συναντιόνταν με το Δούνια που γνώριζε τουρκικά και με τους Σπετσιώτες Αυραντίνη και Γκίκα Ρουμάνη.Ο Δούνιας είχε αναγνωρίσει μεταξύ των Τούρκων πυροβολητών κάποιον που τον είχε δει άλλοτε στην Κωνσταντινούπολη, όπου είχε ζήσει και εκείνος. Φρόντισε να συναντηθούν μπροστά από τα σπίτια της πύλης, που τα ονόμαζαν Αρμένικα, μίλησε στον Τούρκο για την παλιά τους γνωριμία ή τον έπεισε ότι είχαν γνωριστεί, χωρίς πράγματι αυτό να έχει συμβεί, και κέρδισε την εμπιστοσύνη του με του