Η Αλεπού και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Τι προκλήσεις έχει να αντιμετωπίσει η Ντανιέλ Νουί, επικεφαλής της νέας ευρωπαϊκής αρχής εποπτείας των τραπεζών; Ο Howard Davies , καθηγητής στο Sciences Po στο Παρίσι και πρώην συνεργάτης της, γράφει:

Ένα γαλλικό επιχειρηματικό περιοδικό κατέταξε πρόσφατα τη Διευθύνοντα Σύμβουλο του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, ως την Γαλλίδα εν ζωή με τη μεγαλύτερη διεθνώς επιρροή – πολύ μπροστά από τον πρόεδρο Φρανσουά

Ολάντ. Ενώ η πολιτική μπορεί να έχει επηρεάσει τη συγκεκριμένη απόφαση, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Λαγκάρντ είναι τουλάχιστον η πιο σημαντική Γαλλίδα εν ζωή. Ο ανταγωνισμός για την Λαγκάρντ σε αυτή την κατηγορία δεν είναι ιδιαίτερα έντονος. Η Βαλερί Τριερβελέρ, σύντροφος του Ολάντ, ήρθε στο προσκήνιο με ένα απερίσκεπτο πολιτικό tweet για την προκάτοχό της, αλλά έκτοτε έχει υποχωρήσει πίσω από τείχη προστασίας των Ηλυσίων. Και η Μπριζίτ Μπαρντό δεν είναι ακριβώς η δύναμη της φύσης που ήταν κάποτε.

Αλλά αυτό μπορεί σύντομα να αλλάξει. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μόλις επιβεβαίωσε το διορισμό της Ντανιέλ Νουί, από την Τράπεζα της Γαλλίας, ως την πρώτη επικεφαλής του νέου εποπτικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η ανακοίνωση έρχεται σχεδόν ένα μήνα πριν η ΕΚΤ αναλάβει την άμεση εποπτεία του περίπου 130 τραπεζών που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 80 % των στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών της ευρωζώνης, αφήνοντας μόνο μικρότερες εθνικές τράπεζες υπό την εποπτεία των τοπικών εποπτικών οργανισμών. Η Νουί είναι μία πεπειραμένη και ικανή επιβλέπουσα, που είναι εξοπλισμένη με ένα τρομερό συνδυασμό αποφασιστικότητας και γοητείας. Θα χρειαστεί όλα αυτά τα χαρακτηριστικά και ακόμα περισσότερο για να κάνει αποτελεσματική τη νέα λειτουργία του τραπεζικού συστήματος της Ευρώπης.
Η ΕΚΤ επιλέχθηκε ως ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός, παρά τη λεπτή νομική βάση (μια διφορούμενη ρήτρα στη Συνθήκη της Λισαβόνας), για τις νέες ευθύνες της. Όταν η Συνθήκη της Λισαβόνας υπεγράφη, η Γερμανία ήταν εντελώς εχθρική στο να δώσει στην ΕΚΤ έναν τέτοιο ρόλο. Αλλά κανείς δεν ήθελε να συλλογιστεί το μνημειώδες έργο της διαμόρφωσης μιας νέας συνθήκης για τη δημιουργία ενός φορέα με την απαραίτητη εξουσία. Η διαδικασία αυτή θα περιλάμβανε λαϊκά δημοψηφίσματα – και έτσι τον κίνδυνο ότι η ψήφος δεν θα ήταν υπέρ των ευρωκρατών.

Παρά τις διαρκείς νομικές αμφιβολίες σχετικά με τις εξουσίες της ΕΚΤ, η ανάγκη για έναν κεντρικό επόπτη είναι ευρέως αποδεκτή. Η αξιοπιστία των εθνικών εποπτικών φορέων της Ευρώπης έχει καταστραφεί ανεπανόρθωτα τα τελευταία χρόνια, λόγω των οικονομικών τεστ αντοχής που έδωσαν υγιείς λογαριασμούς σε ιδρύματα – όπως η Λαϊκή Τράπεζα της Κύπρου και η Bankia της Ισπανίας, μεταξύ άλλων – των οποίων οι ισολογισμοί αργότερα βρέθηκαν με τεράστια τρύπες. Αν η ΕΚΤ είναι ο δανειστής έσχατης ανάγκης της ευρωζώνης, οι ηγέτες της Ευρώπης συμφώνησαν, θα πρέπει να έχει άμεση γνώση των ισολογισμών των δυνητικών πελατών της. Θα αναμενόταν επίσης να ακολουθήσει μια πιο αντικειμενική άποψη των φορέων που εποπτεύει – μια άποψη απομονωμένη από την επιρροή των εθνικών πολιτικών.
Μέχρι στιγμής όλα καλά. Αλλά η ΕΚΤ χρειάζεται υποστήριξη για να κάνει τη δουλειά της. Στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Τραπεζών στη Φρανκφούρτη, υπήρχε σχεδόν ομοφωνία ότι μια λειτουργική τραπεζική ένωση απαιτεί μια κεντρική αρχή εξυγίανσης (για να ασχοληθεί με τα προβληματικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα) και ένα αμοιβαία εγγυημένο ταμείο προστασίας των καταθέσεων (για να ενισχύσει την εμπιστοσύνη στις ασθενέστερες τράπεζες στις προβληματικές οικονομίες της ευρωζώνης). Αλλά υπήρχε και σχεδόν ομόφωνη συμφωνία ότι η τραπεζική ένωση της Ευρώπης δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί σε καμία από αυτές τις ανάγκες – τουλάχιστον όχι στην αρχή. Οι λογικοί Γάλλοι πιέζουν τους φειδωλούς Γερμανούς σκληρά και ένας συμβιβασμός μπορεί να επιτευχθεί, αλλά παραμένει μια σκληρή μάχη.

Ακόμα χειρότερα, οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων της ΕΚΤ είναι ελάχιστα κατάλληλοι για το ρόλο της τραπεζικής εποπτείας. Έχει συμφωνηθεί ότι κάθε τράπεζα θα έχει μια ομάδα εποπτείας της ΕΚΤ, υπεύθυνη για τη διατύπωση συστάσεων σχετικά με θέματα όπως οι κεφαλαιακές απαιτήσεις, η στάθμιση κινδύνου συγκεκριμένων στοιχείων του ενεργητικού και η καταλληλότητα και ορθότητα των διευθυντών και ανώτερων διοικητικών στελεχών. Ένα νέο εποπτικό συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένων των αξιωματούχων της ΕΚΤ και επικεφαλής της ευρωζώνης κάθε χώρας μέλους της τραπεζικής εποπτείας, θα συσταθεί για να δέχεται αυτές τις προτάσεις.
Αλλά όλα θα πρέπει να τεθούν στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ για τη μη αντίρρηση ή την έγκριση. Και το Διοικητικό Συμβούλιο δεν έχει συνηθίσει να παίρνει γρήγορα αποφάσεις για απρόβλεπτα γεγονότα. Κύρια ευθύνη του, τελικά, είναι να θέτει τη νομισματική πολιτική, η οποία περιλαμβάνει ένα μικρό αριθμό πολύ σημαντικών αποφάσεων, που συνήθως γίνονται σε προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα. Πράγματι, δεδομένου ότι η νομισματική πολιτική λειτουργεί επηρεάζοντας τις προσδοκίες της αγοράς, η μεγιστοποίηση της προβλεψιμότητας αυτών των αποφάσεων – τουλάχιστον όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα και τις κατευθυντήριες αρχές – ενισχύει την αποτελεσματικότητά τους.

Η εποπτεία είναι μια πολύ πιο χαώδης δουλειά, που απαιτεί αποφάσεις σε απροσδόκητους χρόνους. Επιπλέον, οι αποφάσεις αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και συχνά απαιτούν τροποποίηση και διευκρινίσεις. Η αναμονή για μια επιβλητική διαδικασία λήψης αποφάσεων κάθε μήνα θα μπορούσε να κοστίσει χρήματα και να βλάψει τα συμφέροντα των καταθετών.
Για να δανειστώ την περίφημη ταξινόμηση του φιλοσόφου Ιζάια Μπερλίν, ένας επόπτης είναι σαν μια αλεπού: γνωρίζει πολλά μικρά πράγματα, είναι ευέλικτος και προσαρμόζει διαρκώς τη στρατηγική επιβίωσής του. Μια επιτυχημένη κεντρική τράπεζα είναι περισσότερο σαν σκαντζόχοιρος: γνωρίζει ένα μεγάλο πράγμα – ότι πρέπει να εξακολουθήσει να επικεντρώνεται στο χαμηλό πληθωρισμό. Η αργή και προβλέψιμη διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι μια αρετή για ένα τέτοιο πλάσμα, αλλά δεν ταιριάζει στον ταχέως εξελισσόμενο και πολύπλοκο κόσμο των τραπεζών του εικοστού πρώτου αιώνα.
Έτσι, η πραγματική πρόκληση που αντιμετωπίζει η Νουί στο νέο ρόλο της στην ΕΚΤ είναι να διδάξει στο σκαντζόχοιρο κόλπα της αλεπούς. Στην ιδανική περίπτωση, θα βοηθηθεί από μια αναθεωρημένη δομή λήψης αποφάσεων, με μια νέα αρχή που θα είαι σε θέση να υποστηρίξει τις εποπτικές ομάδες με γρήγορες αποφάσεις. Αλλά η ανάγκη να αποφευχθούν τροποποιήσεις της Συνθήκης το αποκλείει. Κάποιος ελπίζει ότι το νέο εποπτικό συμβούλιο μπορεί να αναπτυχθεί μέσα στον ρόλο τους- και ότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θα δώσει το χώρο για να το κάνει. Το μέλλον του τραπεζικού συστήματος της Ευρώπης εξαρτάται από αυτό.
http://www.project-syndicate.org/commentary/howard-davies-describes-the-challenges-that-await-daniele-nouy-as-the-european-central-bank-s-first-head-of-banking-supervision