Η «Αγριόπαπια» του Χένρικ Ίψεν

Οι αναπάντεχες ανατροπές των ανθρώπινων σχέσεων από ένα «ζωτικό ψεύδος» σε παρασέρνει στην καταιγίδα των υπαρξιακών ερωτημάτων!

Της Χρυσάνθης Κορνηλίου*

Η «Αγριόπαπια» του Ίψεν στο θέατρο Εκάτη ήταν για μένα μία ευχάριστη έκπληξη. Ευχάριστη γιατί είδα να παίζεται το έργο του μεγάλου συγγραφέα αφήνοντας όλους τους νοηματικούς χυμούς που εμπεριέχει. Ο Ίψεν καταδύεται στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής για να αναδείξει κρυμμένες αλήθειες που σκεπάζονται από τη δίνη της καθημερινότητας. Αλήθειες που δεν θέλουμε να ομολογήσουμε

γιατί μας απογυμνώσουν από την ουσία μας και μας τρομάζουν με την οξύτητά τους.

Στο ιψενικό έργο η ζωή σε μία πρώτη ανάγνωσή της παρουσιάζεται ήρεμη και γαλήνια, μέχρι που αρχίζουν μεθοδικά και με περίσσια συγγραφική μαεστρία οι πρώτες αναταράξεις που διαρρηγνύουν την επιφάνειά της, και τότε αρχίζει να διαφαίνεται το ψεύδος πάνω στο οποίο θεμελιώνεται ένα βόλεμα και όχι μία ουσιαστική αληθινή ζωή. Ίσως γι’ αυτό ο Ίψεν δεν βρήκε την πιο ευνοϊκή υποδοχή των έργων του στη δική του εποχή.

Όπως συνήθως τα μεγάλα έργα βρίσκουν αντιστάσεις, έτσι και το ιψενικό έργο συνάντησε αντιστάσεις. Αυτός ο ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής δυσαρέστησε πολλούς που ήθελαν να βλέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις θεσμικά τακτοποιημένες με τα σκουπίδια κάτω από το χαλί. Και χρειάζεται γνώση από τον σκηνοθέτη για να βρει τα κλειδιά της ιψενικής ανάγνωσης και να οδηγήσει τους ηθοποιούς να υπηρετήσουν ένα τέτοιο έργο.

Η Βαλεντίνη Λουρμπά τα κατάφερε. Γιατί φαίνεται πως γνωρίζει καλά το αντικείμενό της και το σέβεται. Ένα είδος σεβασμού που είναι τόσο αναγκαίος στην εποχή μας. Έτσι, δίνεται στον θεατή η ευκαιρία να κοιτάξει πέρα από τη μυθοπλασία κάνοντας την εσωστροφή που θα του επιτρέψει την αναγωγή στις δικές του βιωματικές καταστάσεις που αναλογούν στο τραγικό στοιχείο του δράματος.

Οι ηθοποιοί Μιχαήλ Άγγελος Δρόσος ως Γκρέκερς, Χάρης Λογγαράκης ως παππούς Εκνταλ και γιατρός Ρέλινκ, Όλγα Μουργελά ως Γκίνα Εκνταλ, Μάνος Χαντζηγεωργίου ως Γιαλμάρ Εκνταλ, Λήδα Χατζηδημητρίου ως Εντβιγκ, σωστά οδηγημένοι, ενσαρκώνουν τους ρόλους τους και ζωντανεύουν το έργο και ακουμπούν την ψυχή του θεατή γλιστρώντας την από τη συγκίνηση στην επίγνωση, που είναι και το τελικό ζητούμενο.

Οι αναπάντεχες ανατροπές των ανθρώπινων σχέσεων από ένα «ζωτικό ψεύδος» σε μία επώδυνη αλήθεια, με μία πρώτη ανάγνωση, σοκάρει και ενοχλεί. Αλλά με μία δεύτερη και τρίτη σε παρασέρνει στην καταιγίδα των υπαρξιακών ερωτημάτων που απευθύνονται στον καθένα μέχρι που να τον αναγκάσουν να εγκαταλείψει τα προσχήματα και, αν το θέλει και το μπορεί, να εισδύσει στο άδυτο του υποσυνειδήτου όπου βρίσκονται κρυμμένα όλα τα αίτια χρόνιων νοσημάτων που κληροδοτούνται από γενιά σε γενιά.

Μήπως αυτό δεν κάνει ο Ίψεν στους «Βρικόλακές» του ή στο «Κουκλόσπιτο» ή στην «Εντα Γκάμπλερ» ή στην «Κυρά της θάλασσας»; Το καταπληκτικό με τον Ίψεν είναι ότι, αντί να σε διδάσκει, ρίχνει το φως ενός αμείλικτου προβολέα στο υπόγειο του ψυχισμού σου ώστε να αυτοδιδαχτείς. Κτίζει τα έργα του, γκρεμίζοντας τις δικές σου βεβαιότητες. Σε σπρώχνει από ένα επιβιωτικό, θα έλεγα, και όχι ζωτικό ψεύδος στην προοπτική μιας άγνωστης αλλά αληθινής ζωής που απαιτεί τόλμη και -γιατί όχι;- θυσία.

Σε σπρώχνει πέρα από τα στάσιμα νερά του ήδη γνωστού, στους ανοικτούς ορίζοντες μιας ελευθερίας που χρειάζεται θάρρος, ώστε να ρισκάρεις για την κατάκτησή της. Και είναι επίσης καταπληκτικό πώς ο μεγάλος αυτός συγγραφέας καταφέρνει μέσα από τη φόρμα του ρεαλισμού να αναδείξει τα σύμβολα και τις μεγάλες (αν και καλυμμένες) αλήθειες της πραγματικότητας, που επιμένουν να προβάλλουν τις αξιώσεις τους μέσα στον ανθρώπινο βίο.

Χαιρετίζω αυτή την προσπάθεια και προτείνω στο θεατρόφιλο κοινό να μη χάσει αυτή την παράσταση.

*Σκηνοθέτις – κριτικός

The post Η «Αγριόπαπια» του Χένρικ Ίψεν appeared first on antinews.gr.