Για ποιους λόγους η Ρωσία βρίσκεται στη Συρία

Τις τελευταίες ημέρες, πολλά ρεπορτάζ αναφέρουν την κλιμάκωση της ρωσικής στρατιωτικής δραστηριότητας στη Συρία. Το Reuters, επικαλούμενο πηγές του Λιβάνου, υποστήριξε ότι τα ρωσικά στρατεύματα είχαν αρχίσει να συμμετέχουν σε δραστηριότητες για την υποστήριξη των δυνάμεων του συριακού καθεστώτος, που είναι ένας μακροπρόθεσμος σύμμαχος της Μόσχας. Αμερικανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι δύο ρωσικά πλοία εκφόρτωσης, αεροσκάφη και δυνάμεις πεζικού είχαν φθάσει στη Συρία αυτή την εβδομάδα.

Αυτή η εκτεταμένη

στρατιωτική παρουσία μπορεί να σηματοδοτεί την πρόθεση της Μόσχας να διαδραματίσει έναν πιο άμεσο ρόλο στο συριακό φινάλε - ή τουλάχιστον να βοηθήσει το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ να διατηρήσει τον περιορισμένο έλεγχό του στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα. Αλλά η κίνηση αυτή μπορεί να μην δείχνει μια σημαντική αλλαγή πολιτικής. «Η Ρωσία δεν έκρυψε ποτέ την στρατιωτική και τεχνική της συνεργασία με τη Συρία. Ρώσοι εμπειρογνώμονες του στρατού βοηθούν τους Σύριους να διαχειριστούν το ρωσικό υλικό» δήλωσε την Τετάρτη ένας Ρώσος εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών.

Την Πέμπτη, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ήταν λίγο πιο άμεσος. «Ήμασταν πάντα ειλικρινείς όσον αφορά την παρουσία των στρατιωτικών εμπειρογνωμόνων μας στη Συρία, που βοηθούν το στρατό της Συρίας στην εκπαίδευση και την εκμάθηση της χρήσης εξοπλισμού», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου στη Μόσχα. «Και αν απαιτηθούν περαιτέρω μέτρα, θα είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε πλήρως αυτά τα βήματα». Την επόμενη ημέρα, ο Λαβρόφ προχώρησε ακόμη περισσότερο, υποστηρίζοντας ότι η υποστήριξη προς το συριακό καθεστώς ήταν απαραίτητη αν ο κόσμος ήθελε να νικήσει τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους. «Δεν μπορείτε να νικήσετε το Ισλαμικό Κράτος με αεροπορικές επιδρομές μόνο», δήλωσε ο Λαβρόφ την Παρασκευή. «Είναι απαραίτητο να συνεργαστούν χερσαίες δυνάμεις και ο συριακός στρατός είναι η πιο αποτελεσματική και ισχυρή δύναμη εδάφους για την καταπολέμηση του ΙΚ».

Κάποιοι εικάζουν ότι οι ενέργειες της Ρωσίας δεν είναι μια αντανάκλαση μιας πραγματικής στρατηγικής, αλλά μάλλον, πιο ωμά, είναι η τακτική ενός αυταρχικού καθεστώτος που θέλει απεγνωσμένα να γαντζωθεί στα απομεινάρια της εξουσίας του. «Η αντιπαράθεση μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης παρασύρει τη Ρωσία στη Μέση Ανατολή» σχολιάζει ο Νικολάι Κοζανόφ, του think tank Chatham House.

Αυτό ίσχυε για αρκετό καιρό. Από την εποχή της Μεγάλης Αικατερίνης, οι πολιτικές ελίτ στη Μόσχα εποφθαλμιούν την εξουσία τους - ή τουλάχιστον, μια σφαίρα επιρροής - στη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο. Ο Ψυχρός Πόλεμος έδωσε μεγαλύτερη έμφαση στις σοβιετικές φιλοδοξίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η δυτική υπερδύναμη, είχαν στενούς συμμάχους σε όλη την περιοχή -το Ισραήλ, φυσικά, αλλά και αυταρχικά ή στρατιωτικά καθεστώτα στη Σαουδική Αραβία, το Ιράν και την Τουρκία (μέχρι την επανάσταση του 1979).

Η Συρία και η οιονεί-σοσιαλιστική Αίγυπτος έκλιναν προς την τροχιά της Μόσχας. Μεταξύ 1955 - 1960, η Σοβιετική Ένωση έδωσε στη Συρία περισσότερα από 200 εκατομμύρια δολ. σε στρατιωτική βοήθεια. Κάποιοι δυτικοί και ισραηλινοί παρατηρητές πιστεύουν ότι οι Σοβιετικοί έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην υποκίνηση του αραβο-ισραηλινού πόλεμου του 1967, που το Ισραήλ κέρδισε σε έξι ιλιγγιώδεις ημέρες (με την ΕΣΣΔ να μην φαίνεται πουθενά).

Η συμμαχία Συρίας-σοβιετικών, όμως, ενδυναμώθηκε το 1971 με την άνοδο στην εξουσία του πατέρα του Μπασάρ, Χαφέζ αλ Άσαντ, ενός στρατιωτικού αξιωματούχου ο οποίος πέρασε χρόνια στη Σοβιετική Ένωση μαθαίνονταν να πετά τα μαχητικά αεροσκάφη MiG που σύντομα έγιναν ε το στήριγμα των εναέριων δυνάμεων της Συρίας. Το μπααθικό καθεστώς του χτίστηκε χαλαρά με το μοντέλο του μονοκομματικού σοβιετικού κράτους, που υποστηρίζεται από ένα διάχυτο δίκτυο των μυστικών υπηρεσιών. Πολλοί από την ελίτ της Συρίας εκπαιδεύτηκαν σε κορυφαία σοβιετικά σχολεία στη Μόσχα.

Το καθεστώς του Άσαντ άφησε τη Σοβιετική Ένωση να δημιουργήσει ένα κέντρο επισκευών και ανεφοδιασμού στο λιμάνι της Ταρτούς, μια εγκατάσταση η οποία είναι τώρα η τελευταία βάση της Μόσχας στη Μεσόγειο. Σημαντική σοβιετική στρατιωτική βοήθεια πήγε να στηρίξει τις συριακές δυνάμεις που παρενέβησαν στον προβληματικό Λίβανο στα μέσα της δεκαετίας του 1970 και τελικά αποσύρθηκε μόλις το 2005.

Ακόμη και κατά την τελευταία δεκαετία, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ρωσία αντιπροσώπευε το μεγαλύτερο μέρος της συριακής αγοράς όπλων. Το 2011, την παραμονή της συριακής εξέγερσης, η Ρωσία είχε εκκρεμή συμβόλαια όπλων με τη Δαμασκό αξίας περίπου 4 δις δολ. Εκτιμάται ότι 100.000 Ρώσοι πολίτες εξακολουθούν να ζουν στη χώρα. Μεταξύ του 2009 και του 2013, οι ρωσικές εταιρείες επένδυσαν περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια στη Συρία. «Από το 2000, ο Πούτιν επιδίωξε να αποκαταστήσει τη Ρωσία ως μεγάλη δύναμη, διαμορφώνοντας την πολιτική του ως ένα αντι-αμερικανικό παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, προκειμένου να κάνει τη χώρα ένα αντίβαρο της Δύσης στη Μέση Ανατολή», έγραψε η Άννα Μπορτσέφσκαγια, αναλύτρια στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον, το 2013. «Η Συρία είναι η πιο σημαντική θέση της Ρωσίας στην περιοχή και το κλειδί για τους υπολογισμούς του Πούτιν».

Αλλά αυτό το αποτύπωμα είναι μια μικροσκοπική κουκκίδα σε σχέση με την επιρροή και τα περιουσιακά στοιχεία των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ στην περιοχή. «Δεν είναι καν ένας διαγωνισμός μεταξύ Δαβίδ και Γολιάθ, αλλά μεταξύ ενός ελέφαντα και ενός κουταβιού», έγραψε ο ρώσος στρατιωτικός αναλυτής Αλεξάντερ Κορολκόφ. «Η μόνιμη ναυτική δύναμη της Ρωσίας στη Μεσόγειο, που ανακοινώθηκε τον Μάρτιο του περασμένου έτους, θα αποτελείται από 5-6 πλοία -το ένα δέκατο του μεγέθους της 5ης Μοίρας της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία ήταν ακόμη κατώτερη από του αντίπαλου της».

Είναι ασαφές το πόσο μεγάλη διαφορά μπορεί να κάνει ακόμη και η νέα κλιμάκωση. «Πάντα υπήρχε μια ρωσική παρουσία στη Μέση Ανατολή» είπε ο John E. Herbst του Ατλαντικού Συμβουλίου. «Δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι ανακτούν τις δυνάμεις τους στη Συρία».

washingtonpost.com

Διαβάστε περισσότερα