Ένταση στις σχέσεις Τουρκίας - Γερμανίας μετά την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων

Η Τουρκία ανακάλεσε τον πρεσβευτή της από το Βερολίνο, μετά την υπερψήφιση πρότασης γερμανών βουλευτών που χαρακτηρίζει τη σφαγή των Αρμενίων από τις οθωμανικές δυνάμεις πριν από ένα αιώνα ως γενοκτονία - μια απόφαση που ο πρωθυπουργός της Τουρκίας δήλωσε ότι θα δοκιμάσει τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών σε μια ευαίσθητη στιγμή.

Το ψήφισμα των πέντε σελίδων, το οποίο συνέγραψαν βουλευτές των Χριστιανοδημοκρατών, των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων, ζητά να "τιμούν τη γενοκτονία των Αρμενίων και άλλων χριστιανικών μειονοτήτων κατά τα έτη 1915 και 1916".

Πέρασε με την υποστήριξη όλων των κομμάτων στο κοινοβούλιο. Σε μια ψηφοφορία διά ανάτασης των χεριών, υπήρξε μία αποχή και μια ψήφος κατά. Η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, είχε ψηφίσει υπέρ του ψηφίσματος κατά τη διάρκεια μιας δοκιμαστικής ψηφοφορίας σε συνεδρίαση του κόμματος την Τρίτη, αλλά ήταν απούσα από την πραγματική ψηφοφορία την Πέμπτη, όπως και ο αντικαγκελάριος, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ και ο υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ. Ο Γκρέγκορ Γκίζι του Αριστερού κόμματος χαρακτήρισε την απουσία της Μέρκελ "όχι και πολύ γενναία".

Οι τουρκικές κυβερνήσεις απέρριπταν πάντα τη χρήση του όρου γενοκτονία για να περιγράψουν τη σφαγή και την απέλαση των περίπου 1,5 εκατομμυρίων Αρμενίων και των μελών των χριστιανικών μειονοτήτων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η τουρκική κυβέρνηση, η οποία ήταν αντίθετη με τον χαρακτηρισμό της μαζικής δολοφονίας Αρμενίων το 1915 από τις οθωμανικές δυνάμεις ως γενοκτονία, δήλωσε ότι η αναγνώριση της γενοκτονίας από το γερμανικό κοινοβούλιο ήταν "άκυρη".

Στην πρώτη επίσημη αντίδραση μετά την ψηφοφορία, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Νουμάν Κουρτουλμούς, δήλωσε: "Η Τουρκία θα δώσει την απαραίτητη απάντηση στη Γερμανία. Θεωρούμε ότι αυτή η απόφαση είναι άκυρη. Δεν είναι μια απόφαση που θα ληφθεί από τους πολιτικούς ή τα κοινοβούλια. Είναι μια απόφαση που πρέπει να ληφθεί από τους ιστορικούς". Στο Twitter, ο Κουρτουλμούς χαρακτήρισε την απόφαση "ιστορικό λάθος".

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, ο Τούρκος πρέσβης στη Γερμανία θα μετέβαινε στην Άγκυρα για "διαβουλεύσεις". Νωρίτερα, ο Τούρκος πρωθυπουργός, Μπινάλι Γιλντιρίμ, καταδίκασε δριμύτατα την απόφαση ως "παράλογη" και δήλωσε ότι θα θέσει τη φιλία μεταξύ των δύο χωρών σε μια σοβαρή δοκιμασία. Ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος επισκέπτεται διάφορες χώρες της Αφρικής μαζί με τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρεσέπ Ταγίπ Ερντογάν, έγραψε: "Ο τρόπος για να κλείσεις τις δικές σου σκοτεινές σελίδες της ιστορίας δεν είναι να κακοποιείς την ιστορία μιας άλλης χώρας".

Ο Γιασίν Ακτάι, εκπρόσωπος του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), είπε ότι η ψηφοφορία είχε καταστρέψει σοβαρά τις σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Γερμανίας. Τουρκικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι το ΑΚΡ ετοίμαζε έγγραφη επίπληξη στο κοινοβούλιο. Σε δήλωσή τους, τα μέλη της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων του τουρκικού κοινοβουλίου δήλωσαν: "καταδικάζουμε έντονα και απορρίπτουμε αυτό το νομοσχέδιο που παραποιεί ιστορικά στοιχεία για τα γεγονότα του 1915", υποστηρίζοντας ότι ήταν "αντίθετο προς τη διεθνή και ευρωπαϊκή νομολογία". "Είναι εντελώς απαράδεκτο το γεγονός ότι τα γεγονότα, τα οποία έλαβαν χώρα υπό τις ειδικές συνθήκες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου 101 χρόνια πριν και προκάλεσαν σπαρακτικά δεινά τόσο στους Τούρκους όσο και στους Αρμένιους, να παρουσιάζονται ως 'γενοκτονία' που βασίζεται σε μεροληπτικά, διαστρεβλωμένα και υποκειμενικά πολιτικά κίνητρα", αναφέρει η δήλωση.

Η συμφωνία για την επαναπροώθηση των μεταναστών από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία έχει, τους τελευταίους μήνες, μειώσει τον αριθμό των προσφύγων που φτάνουν στην κεντρική Ευρώπη, αλλά και την πίεση στη Μέρκελ. Όμως ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα αμφισβητήσει τους όρους της συμφωνίας, με πολλά μέλη του κόμματός του να απειλούν ότι θα ακυρώσουν τη συμφωνία συνολικά. Ανοίγοντας τη συζήτηση της Πέμπτης, ο εκπρόσωπος του γερμανικού κοινοβουλίου Νόρμπερτ Λαμερτ αναγνώρισε ότι η αντιμετώπιση ιστορικών γεγονότων μπορεί να είναι οδυνηρή. "Αλλά έχουμε δει επίσης ότι μια έντιμη και αυτοκριτική αξιολόγηση του παρελθόντος δεν θέτει σε κίνδυνο τις σχέσεις με άλλες χώρες", είπε. "Στην πραγματικότητα, αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την κατανόηση, τη συμφιλίωση και τη συνεργασία". Όπως είπε, η σημερινή κυβέρνηση της Τουρκίας δεν είναι υπεύθυνη για ό,τι συνέβη πριν από 100 χρόνια, "αλλά μοιράζεται την ευθύνη για ό,τι συμβαίνει με αυτό στο μέλλον".

Μερικοί ιστορικοί έχουν υποστηρίξει ότι η Γερμανία, στενός σύμμαχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, γνώριζε για τη σφαγή εκείνη την εποχή και την υποστήριζε πολιτικά. Το ψήφισμα της Bundestag περιέχει ένα απόσπασμα που αναγνωρίζει τη "συνενοχή του γερμανικού Ράιχ στις πράξεις", καθώς και έξι αναφορές στο Ολοκαύτωμα.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης που διήρκησε μία ώρα, ο Τουρκο-γερμανός συμπρόεδρος του Γερμανικού Πράσινου Κόμματος Τζεμ Οζντεμίρ, υποστήριξε ότι το ψήφισμα "δεν έγινε για ηθικά διδάγματα ή για τη διεκδίκηση της ηθικής", αλλά προήλθε από "μια ιστορική υποχρέωση για ενθάρρυνση της τουρκο-αρμενικής συμφιλίωσης". Τα μέλη της τουρκικής και της αρμενικής πρεσβείας στη Γερμανία ήταν παρόντες κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας, με την τελευταία ομάδα να κρατά πλακάτ που έγραφαν: "Αναγνώριση τώρα -Ευχαριστούμε", στο τέλος της συνεδρίασης.

Είκοσι κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ρωσίας, έχουν χαρακτηρίσει στο παρελθόν τις μαζικές δολοφονίες Αρμενίων ως γενοκτονία, και ο Πάπας Φραγκίσκος αναφέρθηκε στις δολοφονίες ως "την πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα", το 2015. Ο γερμανός πρόεδρος, Χοακόιμ Γκάουκ, χρησιμοποίησε επίσης τη φράση σε ομιλία του τον Απρίλιο του περασμένου έτους.

Η σημερινή ψηφοφορία είχε αρχικά προγραμματιστεί για το περασμένο έτος, αλλά "πάγωσε" λόγω της πίεσης από τον κυβερνώντα συνασπισμό της Γερμανίας, σύμφωνα με πληροφορίες, για το φόβο αποσταθεροποίησης των τουρκο-γερμανικών σχέσεων.

theguardian.com

Διαβάστε περισσότερα