Ελληνική τραγωδία, πράξη ΙΙ

Μια κλασική ελληνική τραγωδία αποτελείται συνήθως από τρεις πράξεις. Η πρώτη ορίζει το σκηνικό. Στη δεύτερη κλιμακώνεται η πλοκή. Στη σημερινή Ελλάδα, η επιβολή εθελοντικών οικονομικών απωλειών για τους ιδιώτες δανειστές της χώρας, αντιπροσωπεύει το τέλος της αρχής. Η κλιμάκωση έπεται.

Εκ πρώτης όψεως, η εθελοντική αυτή συμφωνία με τους πιστωτές μοιάζει επιτυχής. Το μέγεθος του ελληνικού εξωτερικού χρέους μειώθηκε κατά περισσότερο από €100 δισ. Οι Ευρωπαίοι εταίροι πρόσφεραν άλλα €130 δισ σε νέα

δάνεια. Το αποτέλεσμα ήταν να αποφύγει η Ελλάδα μια γενικευμένη τραπεζική κατάρρευση, και να συνεχίσουν να πληρώνονται οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων της.

Παρά το ενθουσιώδες αποτέλεσμα, η πραγματικότητα παραμένει σκληρή. Ακόμη και μετά την τελευταία συμφωνία, το χρέος της Ελλάδας παραμένει στο 120% του περσινού της ΑΕΠ. Με μια προβλεπόμενη πτώση του φέτος κατά 7%, και ένα συντηρούμενο έλλειμμα, το χρέος θα φτάσει στο 130% του ΑΕΠ, πριν τελικά σταθεροποιηθεί στο 120% το 2020.

Ακόμη όμως και αυτό το μειωμένο χρέος δεν είναι βιώσιμο. Με έναν πληθυσμό που προβλέπεται να μειώνεται κατά 0.5% κάθε χρόνο, για τα επόμενα 30 χρόνια, ακόμη και αν το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξάνονταν με γερμανικούς ρυθμούς (1.55% ετησίως), το χρέος αυτό δεν θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί.

Αν υποθέσουμε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να δανειστεί με πραγματικά επιτόκια της τάξης του 3% (σήμερα δανείζεται με 17%), η κυβέρνηση θα έπρεπε μα πετύχει ετήσιο πρωτογενές πλεόνασμα 2.6% επί του ΑΕΠ, για τα επόμενα 30 χρόνια, μόνο και μόνο για να διατηρεί σταθερό το βάρος του χρέους.

Για να βάλουμε τα πράγματα σε ένα  πλαίσιο αναφοράς, τα τελευταία 25 χρόνια, η Ελλάδα είχε ένα μέσο πρωτογενές έλλειμμα 2% ετησίως. Για να μειωθεί η αντιστοιχία χρέους /ΑΕΠ στο 70%, η χώρα θα πρέπει να καταφέρει ένα μέσο πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 4% για τα επόμενα 30 χρόνια, κάτι που μόνο περιστασιακά πέτυχε τέσσερις φορές τα τελευταία 25 χρόνια.

Αν λοιπόν η κατάσταση είναι τόσο δραματική, γιατί πανηγυρίζουν η ΕΕ και το ΔΝΤ; Επειδή πολύ απλά, ο πρωταρχικός στόχος αυτών των οργανισμών ήταν να μειωθεί ο κίνδυνος που θα προέκυπτε για το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα, από μια ελληνική χρεοκοπία. Δεν ήταν δηλαδή η Ελλάδα, η βασική τους προτεραιότητα.

Αν δούμε τις  αντιδράσεις των αγορών, η συμφωνία πέτυχε τον στόχο της. Η καθυστέρηση στην ολοκλήρωσή της επέτρεψε σε πολλούς πιστωτές να αποφύγουν τις δυσμενείς συνέπειες του απρόσεκτου δανεισμού τους προς την Ελλάδα. Περίπου το μισό από το ελληνικό εξωτερικό χρέος, οφείλεται σε δάνεια ιδιωτών προς  τον κρατικό τομέα.

Οι δανειστές που η ΕΕ και το ΔΝΤ ήθελαν να βοηθήσουν ιδιαίτερα, ήταν οι τράπεζες, που πέτυχαν να μειώσουν την έκθεσή τους μόνο μερικώς. Την περίοδο μεταξύ Μαΐου 2010, και Σεπτεμβρίου 2011, το ελληνικό χρέος που βρίσκονταν στα χέρια των γαλλικών τραπεζών, μειώθηκε κατά 39% (€4.6 δισ). Αυτό των γερμανικών μειώθηκε κατά 31% (€2.9 δισ), και των ιταλικών κατά 30% (€530 εκατ). Εν μέρει,  αυτές οι μειώσεις οφείλονται