Χαλέπι: Τι έρχεται μετά την πτώση;

Το μέλλον για την τύχη του πληθυσμού της μαρτυρικής πόλης είναι ζοφερό, γράφει ο Faysal Itani, σύμβουλος Κέντρου για τη Μέση Ανατολή Ραφίκ Χαρίρι του Ατλαντικού Συμβουλίου.

Η μάχη για το ανατολικό Χαλέπι θα τελειώσει σύντομα, αλλά δεκάδες χιλιάδες Σύριοι εκεί θα βρουν λίγη γαλήνη. Η νίκη για την κυβέρνηση του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ θα ανοίξει ένα άλλο βίαιο, αποπροσανατολιστικό κεφάλαιο στη ζωή τους, και ένα επικίνδυνο κεφάλαιο για την αντιπολίτευση. Σύντομα, οι άμαχοι και οι αντάρτες είτε θα τιμωρηθούν ή θα πρέπει να εγκαταλείψουν την πόλη και να ενταχθούν μαζί με τις

πολλές χιλιάδες ακόμα που εκτοπίστηκαν από τον Άσαντ και τους συμμάχους τους ρώσους και ιρανούς συμμάχους του - μέρος ενός σχεδίου για να διαλυθεί η εξέγερση και να αλλάξει η Συρία για πάντα.

Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του, ο Άσαντ δήλωσε ότι η κατάληψη του Χαλεπίου, η οποία υπήρξε ένας τόπος μάχης για χρόνια, "δεν θα σημάνει το τέλος του πολέμου στη Συρία, αλλά θα είναι ένα τεράστιο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση". Έχει δίκιο και στα δύο. Θα ήταν σίγουρα το πιο αξιοσημείωτο σε μια σειρά από πρόσφατες νίκες από τις δυνάμεις του, μαζί με εκείνες της Ρωσίας, του Ιράν και άλλων συμμαχικών ομάδων πολιτοφυλακών. Τα επακόλουθα σε αυτές τις νίκες δείχνουν τι περιμένει τους αμάχους και τους αντάρτες στο Χαλέπι: η παράδοση μπορεί να τους σώσει από τις βόμβες, την πολιορκία και την πείνα, αλλά και άλλες συμφορές που περιμένουν.

Η ιστορία για αυτό που η κυβέρνηση του Άσαντ κάποτε ονόμαζε "ανακωχή" - αλλά τώρα περισσότερο ειλικρινά προωθεί ως στρατιωτικές νίκες- είναι σκοτεινή. Το 2014, οι δυνάμεις του Άσαντ κρατούσαν εκατοντάδες νέους άνδρες της αντιπολίτευσης οι οποίοι είχαν συμφωνήσει να παραδώσει στην Παλιά Πόλη της Χομς, ένα κέντρο της εξέγερσης που τελικά βομβαρδίστηκε και υποτάχθηκε. Σε πολλούς είχαν υποσχεθεί αμνηστία, αν εντάσσονταν στον στρατό που είχε σκοτώσει τις οικογένειές τους. Τελικά, επέτρεψαν στους κατοίκους να φύγουν σε άλλες περιοχές της αντιπολίτευσης, μεταφέροντας μόνο μια τσάντα ο καθένας. (Οι πολεμιστές μπορούσαν να πάρουν ένα όπλο.) Ο εκτοπισμένος πληθυσμός ή όσοι κρατούνταν έχει γίνει κάτι συνηθισμένο σε περιοχές που ανακαταλαμβάνει το καθεστώς.

Δύο χρόνια αργότερα, ο Άσαντ είναι ακόμη λιγότερο συμβιβαστικός. Σήμερα ισχυρίζεται ότι η πιθανότητα μιας εκεχειρίας στο Χαλέπι είναι "σχεδόν ανύπαρκτη". Η εμπιστοσύνη του προέρχεται από μια σειρά ήττες των ανταρτών το 2016, μετά τις οποίες οι πληθυσμοί εκδιώχθηκαν από τις πολιορκημένες περιοχές στην επαρχία Ιντλίμπ στη βορειοδυτική Συρία. Σήμερα, καθώς στο Χαλέπι πέφτει η μία περιοχή μετά την άλλη, οι αντάρτες γνωρίζουν ότι η αντίσταση είναι μάταιη. Ο Ασαντ γνωρίζει ότι το ξέρουν. Οι δυνάμεις του θα κάνουν τις περιοχές της αντιπολίτευσης αβίωτες, θα απομονώσουν τους μαχητές από τους πολίτες και θα αναγκάσουν και τους δύο είτε να παραδοθούν ή να φύγουν.

Αυτές οι καθάρσεις αντανακλούν ένα πρότυπο, αλλά η στρατηγική πίσω από αυτές είναι ακόμα ασαφής. Ίσως ο Άσαντ να πιστεύει ότι εάν οι άνθρωποι αυτοί παραμείνουν θα αποτελέσουν μόνιμη απειλή για τις κοντινές περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχό του. Ίσως δεν θέλει να δαπανήσει τα χρήματα της κυβέρνησης σε αυτές. Ή ίσως η μειονοτική ηγεσία του καθεστώς του απλά θέλει να πιέσει τους άπιστος σουνίτες να φύγουν από την καρδιά της δυτικής Συρίας. Όποια και αν είναι η λογική, αυτό το δυσοίωνο μοτίβο -που μερικές φορές ονομάζεται στρατηγική του "πράσινου λεωφορείου", από τα οχήματα που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά των εκτοπισμένων- σκιαγραφεί μια ζοφερή εικόνα για το τι να περιμένουν οι άνθρωποι στο Χαλέπι.

Η αντιπολίτευση, η Ρωσία, η Τουρκία και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να διαπραγματεύονται για την τύχη του Χαλεπίου, ενώ ο Άσαντ θα τη διαμορφώνει. Μία ομάδα ανταρτών είπε ότι οι αντάρτες ζητούσαν ανθρωπιστική βοήθεια, να δοθεί ένα τέλος στους βομβαρδισμούς και μια εγγύηση ότι θα επιτραπεί στους πολίτες να παραμείνουν στο ανατολικό Χαλέπι υπό την προστασία των ανταρτών. Δεν θα πάρουν τίποτα από όλα αυτά. Οι μαχητές θα παραδοθούν ή θα αναγκαστούν να φύγουν. Οι άμαχοι μπορεί να τους ακολουθήσουν στην εξορία ή να αφεθούν στο έλεος της κυβέρνησης. Θα μπορούσαν να ενωθούν με τους συμπολίτες τους εκτοπισμένους στην Ιντλίμπ, ή να κατευθυνθούν προς την ύπαιθρο ανατολικά του Χαλεπίου, που τώρα ελέγχεται από ομάδες ανταρτών που συμμάχησαν με την Τουρκία. Άνθρωποι από τον κύκλο των ανταρτών λένε ότι η κυβέρνηση του Άσαντ και το Ιράν προτιμούν να στέλνουν τους μαχητές στην Ιντλίμπ όπου μπορούν να τους πολεμήσουν ανεξέλεγκτα, ενώ οι αντάρτες προτιμούν την τουρκική προστασία, εν μέρει επειδή η παρουσία της Τουρκίας θα μπορούσε να αποτρέψει τη βία από το καθεστώς.

Οι άνδρες σε ηλικία στράτευσης από τις περιοχές του Χαλεπίου που κρατούσαν οι αντάρτες αντιμετωπίζουν το ζοφερότερο μέλλον. Μπορεί να επιστρατευθούν ή να εκτελεστούν, ή να προστεθούν στους δεκάδες χιλιάδες που πεθαίνουν από την πείνα στις φυλακές της Συρίας. Ήδη, εκατοντάδες μαχητές που παραδόθηκαν έχουν εξαφανιστεί, σύμφωνα με εκπρόσωπο των Ηνωμένων Εθνών. Οι πολίτες που παραμένουν δεν είναι ασφαλείς. Η συριακή κυβέρνηση δεν κάνει διάκριση μεταξύ μαχητών και εκείνων που τους βοήθησαν, τους έδωσαν ιατρική περίθαλψη ή στέγαση. Ο Άσαντ, η κυβέρνησή του και οι στρατιώτες του και οι υποστηρικτές του θεωρούν αυτούς τους ανθρώπους προδότες και τρομοκράτες. Οι άνθρωποι που πρόσκεινται στην κυβέρνηση λένε ότι τα στρατεύματα και οι υποστηρικτές του Άσαντ έχουν αντιρρήσεις για τα πράσινα λεωφορεία: θα προτιμούσαν οι "προδότες" στο Χαλέπι να προσαχθούν στη δικαιοσύνη αντί να τους στείλουν στην Ιντλίμπ.

Γιατί στην Ιντλίμπ, μια σχετικά φτωχή, αγροτική επαρχία που κυριαρχείται από το Μέτωπο Κατάκτησης του Λεβάντε, ένα παρακλάδι της αλ Κάιντα που οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν τρομοκρατική ομάδα; Η απάντηση είναι ανησυχητική. Σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, ο Άσαντ, το Ιράν και η Ρωσία είναι πολύ απασχολημένοι με το να αγωνίζονται για να υπερασπιστούν τη Δαμασκό και να πάρουν τον έλεγχο του Χαλεπίου, για να επικεντρωθούν στην επαρχία Ιντλίμπ, όπου οι άνθρωποι εδώ και καιρό μισούν το καθεστώς. Ωστόσο, είναι απίθανο ότι μακροπρόθεσμα ο Άσαντ θα παραδώσει μόνιμα ένα σημαντικό κομμάτι της χώρας. Πιο φιλόδοξα σχέδια προβλέπονται γι' αυτή την επαρχία.

Όταν έρθει η ώρα ανακατάληψης της Ιντλίμπ -και θα έρθει- ο Άσαντ και οι σύμμαχοί του θα έχουν περιορίσει μεγάλο μέρος της εξέγερσης στη Συρία και των υποστηρικτές της σε μια μικρή ορεινή περιοχή όπου θα είναι εύκολη λεία για τους βομβαρδισμούς και την τακτική απομόνωσης με τις οποίες έχουν κερδίσει νίκες και σε άλλες περιοχές της χώρας. Επιπλέον, σε αντίθεση με το Χαλέπι, όπου αυτές οι τακτικές τουλάχιστον προκάλεσαν την διεθνή κατακραυγή και αμηχανία, στην Ιντλίμπ το καθεστώς θα επιτεθεί σε μια επαρχία που κυριαρχείται από μια τρομοκρατική ομάδα. Ποια Δυτική κυβέρνηση που σέβεται τον εαυτό της θα κάνει φασαρία -πόσο μάλλον να αντιτεθεί- σε μία ακόμα εκστρατεία ενάντια στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας; Σε εκείνο το σημείο, οι εκτοπισμένοι και στερημένοι της Συρίας -τόσο πολίτες όσο και αντάρτες- θα δέχονται επιθέσεις επειδή διαπραγματεύθηκαν μια πολιορκία για μια άλλη.

Ο πόλεμος στο Χαλέπι ήταν μια βιτρίνα για την απέραντη ανθρώπινη δυστυχία και τη Δυτική ανικανότητα, που εδώ και τόσο πολύ καιρό λαχταρά να τελειώσει. Στη Συρία, όμως, κάθε ασφάλεια είναι φευγαλέα για όσους θεωρούνται εχθροί του κράτους. Η καταστροφή στο Χαλέπι θα τους φέρει λίγη ανακούφιση. Εάν η διεθνής κοινότητα δεν ενεργήσει για να επιβάλει κατάπαυση του πυρός στη Συρία ή να λάβει περισσότερους πρόσφυγες, ίσως είναι καιρός να δημιουργήσουμε επιτέλους ασφαλή καταφύγια στη Συρία για τους εκτοπισμένους από το Χαλέπι και αλλού, συμπεριλαμβανομένων και των πάνω από ένα εκατομμύριο οι οποίοι εξακολουθούν να ζουν υπό πολιορκία. Θα ήταν μια μικρή αποζημίωση για την καταστροφή των πόλεων, των σπιτιών και των οικογενειών τους, αλλά είναι προτιμότερο από τον επ' αόριστον εφιάλτη τους.

nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα