Αναδομώντας την δημόσια ηθική

Όντας ύποπτος ως αποδέκτης μαύρου χρήματος από τα ταμεία του Λαϊκού Κόμματος, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Μαριάνο Ραχόι υπερασπίστηκε την ακεραιότητα του. Αλλά για την El Pais, η οποία δημοσίευσε τις «σημειώσεις του Μπάρθενας», το πολιτικό μέλλον του είναι ένα δευτερεύον ζήτημα. Η μεγάλη πρόκληση είναι η ανοικοδόμηση ολόκληρου του ισπανικού πολιτικού συστήματος.

Όταν εμφανίστηκε ενώπιον των ηγετών του κόμματός του στις 2 Φεβρουαρίου για να υπερασπιστεί την ακεραιότητά του, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Μαριάνο Ραχόι

διέψευσε κατηγορηματικά ότι έλαβε ποτέ βρώμικο χρήμα. Δεν έχουμε καμία αμφιβολία για την ειλικρίνεια του και είμαστε σίγουροι ότι μοιραζόμαστε αυτήν την εντύπωση με πολλούς πολίτες, είτε τον ψήφισαν στις εκλογές είτε όχι. Δεν είναι αυτό, όμως, το θέμα που ανησυχεί την ισπανική κοινή γνώμη. Αυτό που τους ανησυχεί δεν είναι η τύχη του Λαϊκού Κόμματος (PP) αλλά η πρόσβαση του πρώην ταμία του, Λουίς Μπάρθενας, στο ισπανικό Δημόσιο. Επίσης, οι συνδέσεις του Μπάρθενας με την υπόθεση Γκουρτέλ, για την οποία κατηγορούνται πολλοί εκλεγμένοι δημόσιοι λειτουργοί του PP για διαφθορά και οι αποκαλύψεις ότι επί χρόνια η ηγεσία του κόμματος λάμβανε παράτυπες πληρωμές.

Γνωρίζουμε τώρα ότι το λογιστικό σύστημα και οι πληρωμές που διαχειριζόταν ο Μπάρθενας, συνεχίζοντας τις καθιερωμένες πρακτικές του κόμματος, αποσιωπήθηκαν με απόφαση της γενικής γραμματέα, Μαρία Ντολόρες ντε Κοσπεδάλ και από τον ίδιο τον Ραχόι. Αυτό καθιστά την χρηματοδότηση του κόμματος σχετικά ακατανόητη, καθώς ήταν ακριβώς οι δύο βασικοί σημερινοί ηγέτες του που αποφάσισαν να θέσουν τέλος στις υποψίες για παρατυπίες και ανέσυραν στο φως τα δίκτυα της διαφθοράς, όπως παρουσιάζονται στην υπόθεση Γκουρτέλ.

Θετικά βήματα

Οι υποσχέσεις της διαφάνειας που πραγματοποιούνται από τον πρόεδρο, συμπεριλαμβανομένης μιας δημόσιας δήλωσης των εισοδημάτων και των περιουσιακών στοιχείων του, πρέπει να θεωρούνται ως θετικά βήματα. Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε, όμως, ότι η διαφάνεια αυτή είναι γενικός κανόνας στο κόμμα μετά από τόσα επεισόδια, που ξεκίνησε με τις επιλήψιμες πρακτικές του πρώτου ταμία του, Ροσέντο Νασέιρο.
Θα πρέπει να θυμηθούμε την καταδίκη του πρώην προέδρου της περιοχής των Βαλεαρίδων και πρώην υπουργού του Αθνάρ, Χάουμε Μάτας, την φυλάκιση του Φρανθίσκο Κορέα (βασικού κατηγορούμενου στο σκάνδαλο Γκουρτέλ, ένα σκάνδαλο δωροδοκίας που ενέπλεξε μέλη της περιφέρειας του PP οι οποίοι είχαν κάνει «χάρες» σε επιχειρηματίες) και τις κατηγορίες για δωροδοκία και απάτη εις βάρος δημάρχων και δημοτικών συμβούλων του ΡΡ.

Το επιχείρημα για τη διαφάνεια των λογαριασμών πάσχει επίσης από μια βασική αδυναμία: η μόνιμη σκιά του Λουίς Μπάρθενας, ο οποίος επί 20 χρόνια μοιράζονταν τα μυστικά των χρηματοοικονομικών στα γραφεία του κόμματος. Μπορεί να είναι αλήθεια ότι τα 22 εκατ. ευρώ που έχει ο πρώην ταμίας σε ελβετικό τραπεζικό λογαριασμό δεν έχουν καμία σχέση με το κόμμα, αλλά αυτό που δεν αμφισβητεί κανείς είναι ότι ο διευθυντής και ταμίας, την ίδια εποχή, έγινε πολυ-εκατομμυριούχος ακριβώς με την κυβέρνηση ενός κόμματος του οποίου διαχειριζόταν τους λογαριασμούς. Το δικαστήριο θα αποφασίσει πως ο Μπάρθενας έκανε την περιουσία του. Οι ηγέτες του ΡΡ πρέπει να εξηγήσουν στους ψηφοφόρους τους και στους πολίτες πώς εμπιστεύτηκαν τα οικονομικά του κόμματος τόσα χρόνια σε έναν οικονομικό εγκληματία, ακόμα και μετά την απαλλαγή του από τις σοβαρές καταγγελίες για διαφθορά. Πολιτικά, όμως, θα είναι δύσκολο να απεμπλακεί από έναν ηγέτη που έγινε πλούσιος σε ένα γραφείο τόσο κοντά στο δικό τους.

Όχι μισή δημοκρατία

Σε αντίθετη περίπτωση ο πρωθυπουργός θα κάνει μεγάλο λάθος αν, όταν εμφανιστεί στο κόμμα του, υποθέσει ότι οι πολίτες θα αποδεχθούν τις εξηγήσεις ότι οι αποκαλύψεις των τελευταίων λίγων εβδομάδων οφείλονται σε συνωμοσία εναντίον του κόμματος ή του προσώπου του.

Το δικαστικό σύστημα θα αποφανθεί σχετικά με το τι συνέβη στο παρελθόν. Αλλά η πολιτική θα πρέπει να κοιτάξει προς το παρόν και το μέλλον και μόνο έτσι μιλάμε για δημοκρατία και όχι για μια μισή δημοκρατία, στην οποία τα ιδρύματα προστατεύονται από σκοτεινές δυνάμεις και de facto εξουσία, αλλά για μια ευρωπαϊκή χώρα, με ηγέτες (στην εξουσία και στην αντιπολίτευση) που είναι υπεράνω κάθε υποψίας.

Είναι φυσιολογικό οι πολίτες της Ισπανίας να δείξουν την οργή τους για τα γεγονότα, που τροφοδοτείται από την οικονομική κρίση που προκλήθηκε εν μέρει από τη φούσκα των ακινήτων και τροφοδότησε την πολιτική διαφθορά. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα δημοκρατικής αναγέννησης, που θα συμπεριλαμβάνει τον νομικό και ηθικό επανεξοπλισμό των θεσμικών μας οργάνων – ένα κίνημα του οποίου η ηγεσία δεν θα περιλαμβάνει καμία από τις υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις, αφού η συντριπτική πλειοψηφία είναι ύποπτοι.

Η πολιτική τάξη, η οποία χαίρει χαμηλής εκτίμησης από τους πολίτες, όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις, θα πρέπει να το γνωρίζει αυτό – ειδικά εκείνοι που βρίσκονται σε κάποια θέση. Το να περιχαρακωθούν ενάντια στην κριτική, να αγνοήσουν την πραγματικότητα, να μην λάβουν υπόψη τις δικαιολογημένες διαμαρτυρίες στους δρόμους, είναι μια πρακτική που θα οδηγήσει μόνο στην απογοήτευση και τη μελαγχολία.

elpais