FT: Το αίνιγμα του Τσίπρα. Εκβιασμός, πόκερ ή αυτοκτονία;

Η ρίζα της λέξης «αίνιγμα» είναι ελληνική. Με την ευκαιρία, είναι επίσης ό,τι αντιμετωπίζει η Γερμανία αυτές τις μέρες, όσον αφορά την Ελλάδα. Ούτε η Άνγκελα Μέρκελ, η Γερμανίδα καγκελάριος, ούτε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο υπουργός Οικονομικών της, γνωρίζουν με βεβαιότητα τι σκαρώνει ο Αλέξης Τσίπρας. Είναι εκβιασμός; Πόκερ; Ή πολιτική αυτοκτονία;

Την περασμένη Δευτέρα, η Μέρκελ πέρασε περίπου επτά ώρες μιλώντας με τον Έλληνα πρωθυπουργό. Η ατμόσφαιρα ήταν λιγότερο τεταμένη από ό,τι αναμενόταν, αλλά υπήρχε μόνο οριακή πρόοδος επί της ουσίας. Ο Τσίπρας εξακολουθεί να αμφισβητεί το γράμμα και το πνεύμα σχεδόν κάθε συμφωνίας που υπογράφηκε από τις προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις. Με τα χρήματά του να τελειώνουν, ο ίδιος και οι υπουργοί του έχουν απομονώσει τη χώρα τους με πρωτοφανή τρόπο. Οι ηγέτες της ευρωζώνης, φιλελεύθεροι ή κεϋνσιανοί, είναι ενωμένοι ενάντια στα αιτήματα του ΣΥΡΙΖΑ.

Τα πράγματα δεν φαίνονται ελπιδοφόρα για τον Τσίπρα, αλλά θα μπορούσαν να εξελιχθούν καλύτερα από ό,τι θα πίστευε κανείς. Η βασική αντίπαλός του, γραπωμένη σε ένα πολύ γερμανικό δίλημμα, είναι πολιτικά πιο αδύναμη από ό,τι φαίνεται. Είναι αλήθεια ότι η επιρροή της καγκελαρίου στους σημαντικότερους ευρωπαίους ηγέτες σημαίνει ότι το αν η Ελλάδα μείνει ή φύγει από το ευρώ εξαρτάται από την απόφασή της. Ωστόσο, ενώ αυτό είναι ένα ισχυρό χαρτί, η ευαισθησία γύρω από την ιστορία της Γερμανίας καθιστά σχεδόν αδύνατη μια απόφαση.

Όπως όλοι οι προκάτοχοί της, η Μέρκελ επιδιώκει να αποφύγει οποιαδήποτε εντύπωση γερμανικής Führung (ηγεσίας) ή Ubermacht (δεσπόζουσας θέσης). Αλλά με αυτόν τον τρόπο γίνεται πολύ πιο δύσκολο. Η Γαλλία, παραδοσιακά ένα αντίβαρο στο Βερολίνο, έχει χάσει μεγάλο μέρος της οικονομικής επίδρασης στην Ένωση. Η Γερμανία είναι αναμφισβήτητα η τεράστια οικονομική δύναμη της ευρωζώνης. Παρόλα τα προβλήματα, σε αρχικό στάδιο ακόμα, που θολώνουν τους ορίζοντές της -γήρανση του πληθυσμού, σάπιες υποδομές, η πρόσφατη αντιστροφή κάποιων μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας- είναι προς το παρόν ένας φάρος ευημερίας.

Παραδόξως, η Μέρκελ αντλεί επίσης δύναμη από την αδυναμία του παρελθόντος της χώρας της. Η επώδυνη προσαρμογή της Γερμανίας κατά την έναρξη της τελευταίας δεκαετίας βοήθησε την Μέρκελ να ωθήσει το κύριο σημείο της: κανένα κράτος δεν θα πρέπει να στηρίξει τις τράπεζες χωρίς συμφωνία για τη μείωση των ελλειμμάτων και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Εδώ έχει πράγματι καταφέρει να θέσει τους όρους. Ενάντια στην έντονη αντίθεση, επέμεινε ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα πρέπει να έχει εποπτικό ρόλο στις προβληματικές χώρες της ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε παραγκωνιστεί. Αντ' αυτού, οι περισσότεροι από τους μηχανισμούς διάσωσης πήραν τη μορφή διακυβερνητικών συμφωνιών, έτσι ώστε η ευθύνη για τη διαπραγμάτευση και την εφαρμογή τους να παραμείνει ξεκάθαρα στις εθνικές πρωτεύουσες και όχι στο πιο εύπλαστο σώμα στις Βρυξέλλες. Όλα αυτά προστίθενται στην εντύπωση ότι η Γερμανία ήταν υπεύθυνη.

Η Μέρκελ καταλαμβάνει κυρίαρχη θέση που είναι πρωτοφανής για έναν μεταπολεμικό γερμανό ηγέτη. Αλλά δεν της αρέσει να την βλέπουν με αυτόν τον τρόπο. Έχει τονίσει επανειλημμένα ότι οι αποφάσεις για την Ελλάδα λαμβάνονται συλλογικά από τα 19 μέλη της ευρωζώνης. Η Γερμανία, υποστηρίζει, είναι απλώς ένας μεταξύ ίσων.

Αυτό είναι ένας μύθος, όπως ο Τσίπρας επισημαίνει συνεχώς στο εξωτερικό. Μετατρέπει μια κρίση της ελληνικής οικονομίας και των νομισματικών ιδρυμάτων της ευρωζώνης σε μια αναμέτρηση μεταξύ των δύο χωρών, παρουσιάζοντας τον εαυτό του σαν έναν δίκαιο πολεμιστή εναντίον του Γολιάθ –της αλαζονικής Γερμανίας. Είναι μια πονηρή προσπάθεια να επηρεάσει τις κυβερνήσεις και τους ψηφοφόρους σε όλη την ήπειρο. Οι ελληνικές εκκλήσεις για ανοχή δεν παρουσιάζονται ως ένα αχάριστο αίτημα ενός έθνους που έχει ήδη διασωθεί δύο φορές, αλλά σαν η τελευταία ευκαιρία για μια χώρα- θύμα μιας πανίσχυρης Γερμανίας, η οργή της οποίας θα μπορούσε σύντομα να επισκεφθεί και άλλα έθνη. Αν παραδοθούμε στη Μέρκελ, υποστηρίζει ο Έλληνας πρωθυπουργός, θα ήταν σα να παραχωρεί όλη η Ευρώπη μια νίκη στη Γερμανία.

Αυτή η ρητορική είναι τόσο ισχυρή όσο και παράλογη. Η ελληνική αφήγηση είναι ηθική. Η γερμανική προσέγγιση είναι μαθηματική. Αυτό αφήνει ελάχιστο κοινό έδαφος, για το είδος του συμβιβασμού που υποστηρίζει γενικά η ΕΕ. Και όταν η οικονομία μιας χώρας κινδυνεύει να διαλυθεί, τα μαθηματικά δεν «πουλάνε», άσχετα με το ποιος είναι υπεύθυνος για την οικτρή κατάσταση της ελληνικής διακυβέρνησης.

Η πρόοδος, τότε, θα είναι αδύνατη, εκτός και αν η μία πλευρά ή και οι δύο υποχωρήσουν. Αυτό δεν μπορεί να αργήσει. Όταν ανώτεροι πολιτικοί και αξιωματούχοι από το μεγάλο συνασπισμό της Μέρκελ μιλούν για την Ελλάδα, αποφεύγουν όλο και περισσότερο το «ξερό» λεξικό των οικονομικών, έναντι της πιο υποβλητικής γλώσσας της γεωπολιτικής. Η Ελλάδα, λένε, είναι ζωτικής σημασίας για τα εξωτερικά θέματα του ΝΑΤΟ. Μια ασπίδα κατά των προσφύγων από τη Μέση Ανατολή και ο ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής ασφάλειας -και είναι πολύ σημαντικό αν μείνει μόνη της. Πρόκειται σαφώς για μια προσπάθεια να προετοιμάσουν το έδαφος για ένα τρίτο πακέτο διάσωσης, το οποίο θα ήταν αδύνατο να υπερασπιστούν με τη συνήθη ρητορική.

Θα δημιουργήσει φωτιές, και όχι μόνο από τους διαβόητους ευερέθιστους τίτλους της Bild. Περισσότεροι από 100 βουλευτές από το ίδιο το κόμμα της Μέρκελ έχουν εκφράσει την απροθυμία τους να προσφέρουν περαιτέρω παραχωρήσεις. Η αποφασιστικότητά τους κατά πάσα πιθανότητα θα ελεγχθεί ως το τέλος του καλοκαιριού. Τότε θα μάθουμε τα πραγματικά όρια της εξουσίας της Μέρκελ και της Γερμανίας.

Θα είναι μια ανήσυχη στιγμή για μία πολιτικό που γνωρίζει την επιρροή της, αλλά ποτέ δεν υπήρξε απολύτως άνετη με τη θέση της ως η πιο ισχυρή ηγέτης της Ευρώπης. Ωστόσο, υπάρχει ένα πράγμα που η καγκελάριος φοβάται περισσότερο από την εντύπωση της γερμανικής Ubermacht - και αυτό είναι να τη θεωρήσουν υπεύθυνη για την επιτάχυνση μιας ελληνικής εξόδου.

www.ft.com

Διαβάστε περισσότερα