EE: Η ενότητα über alles

"Τι θα συμβεί όταν η Τερέζα Μέι, ή όποιος την διαδεχτεί, δεν είναι πλέον δεσμευμένος στον στυλοβάτη της ΕΕ;" αναρωτιέται ο Matthew Karnitschnig.

Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ήταν μια μεγάλη εκδήλωση κοινών σκοπών, μία πραγματική γιορτή ενότητας. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πηγαινοέρχονταν μέσα και έξω από το παλάτι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το βράδυ της Πέμπτης, παπαγαλίζοντας σχεδόν ταυτόσημες ομιλίες σχετικά με τη βαθιά "αισιοδοξία" που κατέκλυσε την Ήπειρο, με την ένταση ενός τροπικού πυρετού.
Η Άνγκελα Μέρκελ

πήγε στη συνάντηση προβλέποντας μια "αισιόδοξη ατμόσφαιρα". Εμφανίστηκε λίγες ώρες αργότερα, επαινώντας τη σύνοδο κορυφής ως παράδειγμα για το πώς πρέπει να προχωρήσει η Ευρώπη. "Σήμερα η έμφαση δόθηκε στην αισιοδοξία", επιβεβαίωσε. "Ποτέ δεν είχα τόσο ισχυρή πίστη ότι τα πράγματα πηγαίνουν προς μια καλύτερη κατεύθυνση", δήλωσε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ.

Ήταν μια επίδειξη αλληλεγγύης που δεν είχε παρατηρηθεί εδώ και χρόνια. Και όμως, δεν ήταν πολύ περισσότερο από αυτό: μια επίδειξη. Μια ματιά στην ημερήσια διάταξη εξηγεί το γιατί.

Υψηλά στην ατζέντα βρίσκονταν η ασφάλεια και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τόσο στο έδαφος όσο και στο διαδίκτυο. Εάν υπάρχει ένα ζήτημα στο οποίο ακόμη και η ΕΕ των 27 μπορεί να συμφωνήσει, είναι ότι το Ισλαμικό Κράτος πρέπει να σταματήσει. Εάν υπάρχει και κάτι άλλο, είναι η αλλαγή του κλίματος, η οποία συζητήθηκε επίσης.

Το επίσημο σχέδιο της ΕΕ για την άμυνα, το οποίο αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο της διάσκεψης κορυφής, εγκρίθηκε επίσης επίσημα. Το πολυδιαφημισμένο "ιστορικό" πρόγραμμα, που προτάθηκε πριν από μισό αιώνα και πλέον, ακούγεται πιο δραματικό από ό,τι είναι πραγματικά. Σύμφωνα με τα σχέδια, η ΕΕ θα αφιερώσει αρχικά περίπου 1,5 δις ευρώ ετησίως στην έρευνα και την προμήθεια αεροσκαφών και άλλου εξοπλισμού. Για να θέσουμε την εικόνα αυτή σε μία προοπτική, είναι περίπου το ένα τρίτο από αυτό που η Ελλάδα δαπανά για την άμυνα κάθε χρόνο. Το πρόγραμμα μπορεί να είναι ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της στενότερης συνεργασίας, αλλά εξακολουθεί να απέχει πολύ από τον "ευρωπαϊκό στρατό" που πολλοί οραματίζονται. Αυτός ίσως είναι ο λόγος που κέρδισε μόνο πέντε λεπτά συζήτησης στη σύνοδο κορυφής.

Η νεοσύστατη ενότητα της Ευρώπης μπορεί να είναι 27 μελών, αλλά είναι επίσης ρηχή. Η συζήτηση για πιο αμφισβητούμενα ζητήματα, όπως η μετανάστευση, οι αυξανόμενες ρωγμές στην στρατηγική της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κρίσης των προσφύγων και η άρνηση ορισμένων ανατολικών χωρών να υποδεχθούν κάποιους, ξεκίνησε. Το ζήτημα του πού θα μεταφερθούν τα πολυπόθητα ευρωπαϊκά γραφεία που εδρεύουν σήμερα στο Λονδίνο θα συζητηθεί αργότερα μέσα στο έτος.

Μια Ευρώπη με πολλές ταχύτητες; Ούτε λέξη

Η αλήθεια είναι ότι η σύνοδος κορυφής ήταν κάτι λίγο περισσότερο από ένα προσεκτικά χορογραφημένο κομμάτι. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, το Βερολίνο, το Παρίσι και οι Βρυξέλλες εργάστηκαν παρασκηνιακά για να εξασφαλίσουν ότι κανείς δεν θα ταράξει τα νερά. Αυτές οι προσπάθειες απέδωσαν σε μεγάλο βαθμό. Ο τόνος της ανταλλαγής, αποφασιστικά αμερικανός για μια ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής, θα μπορούσε να συνοψιστεί ως εξής: "Εάν δεν μπορείτε να πείτε κάτι ωραίο, μην πείτε τίποτα".

Η Μέρκελ, συγκεκριμένα, είχε την πρόθεση να συνεχίσει τις εμφανίσεις της. Καθώς άρχισε η προεκλογική εκστρατεία της Γερμανίας, η καγκελάριος δεν επιθυμεί καμία απόσπαση από την Ευρώπη, η οποία θα μπορούσε να αφαιρέσει από το κόμμα της τις 15 ποσοστιαίες μονάδες με τις οποίες προηγείται. Το κεντρικό μήνυμα της εκστρατείας της Μέρκελ είναι ότι αντιπροσωπεύει μια ασφαλή και σταθερή ηγεσία. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να επιδείξει αυτές τις ιδιότητες από τη διοργάνωση μιας αρμονικής συνόδου κορυφής μεταξύ των φαινομενικά φθαρτών μελών της ΕΕ.

Η μόνη πραγματική ένταση προήλθε από τους ταραξίες της ΕΕ: την Πολωνία και την Ουγγαρία. Προσβεβλημένες από το γεγονός ότι ο Εμανουέλ Μακρόν είχε αμφισβητήσει την αφοσίωσή τους στις ευρωπαϊκές αξίες σε μια συνέντευξη πριν από τη σύνοδο, οι δύο χώρες αντεπιτέθηκαν στο "χρυσό παιδί" και νέο πρόεδρο της Γαλλίας. Ο ερχομός του Μακρόν δεν ήταν πολύ ενθαρρυντικός", δήλωσε ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν για το ντεμπούτο του Γάλλου σε σύνοδο κορυφής. "Νόμιζε ότι η καλύτερη μορφή φιλίας ήταν να κατηγορήσει τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Αυτός δεν είναι ο κανόνας εδώ".

Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τα πρότυπα του Ορμπάν, η απάντηση δεν ήταν παρά μια πρόκληση και απέτυχε να αποδυναμώσει την ατμόσφαιρα. Η συλλογική "kumbaya" απογοήτευσε τις ορδές των δημοσιογράφων που πήγαν στη σύνοδο εν αναμονή μιας αναμέτρησης του Brexit. Το BBC είχε ακόμη και ένα "ζωντανό" ενημερωτικό πρόγραμμα από την σύνοδο, στην προσπάθεια να προσθέσει μια αίσθηση δράματος στην περίεργη σχέση. "Αυτό είναι ένα μέρος διαφορετικό από οτιδήποτε έχω καλύψει μέχρι σήμερα ", αναφώνησε ο παρουσιαστής του.

Το αποκορύφωμα της βραδιάς ήταν η διασκέδαση μετά το δείπνο. Η Τερέζα Μέι, η οποία βλέπει τη θέση της στην Downing Street να καταρρέει ώρα με την ώρα, παρέδωσε την πολυαναμενόμενη "πολύ γενναιόδωρη" προσφορά της σχετικά με το καθεστώς των πολιτών της ΕΕ που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το κοινό της ήταν συγκλονισμένο, εν μέρει επειδή δεν ξέρει για πόσο καιρό ακόμη θα παραμείνει στη θέση της για να διαπραγματευτεί. Μετά από τη σύντομη παρουσίαση της Μέι, ο Τουσκ της έδειξε ευγενικά την πόρτα. Οποιαδήποτε συζήτηση σχετικά με το καυτό ζήτημα του Brexit θα μπορούσε να έχει τσακίσει την αισιόδοξη διάθεση.
Όπως επεσήμανε η Μέρκελ νωρίτερα, το θέμα της συνόδου κορυφής ήταν το μέλλον της Ευρώπης, και όχι η θλιβερή απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να φύγει. Τούτου λεχθέντος, το φάσμα του Brexit ήταν η κύρια κινητήρια δύναμη πίσω από την πρόσφατη αρμονία της ΕΕ. Ο φόβος ότι θα μπορούσε να εξαπλωθεί έχει αναβιώσει το πνεύμα συνεργασίας της Ευρώπης. Η άτυχη Μέι, την οποία οι περισσότεροι ηγέτες δεν κατόρθωσαν ποτέ να υποδεχθούν θερμά, εξυπηρετούσε έναν χρήσιμο στόχο.

Το ερώτημα είναι τι θα συμβεί μόλις εξαφανιστεί η απειλή του Brexit και η Μέι ή όποιος την διαδεχθεί, δεν είναι πλέον δεσμευμένος στη στάση της ΕΕ.

politico.eu

Διαβάστε περισσότερα