Η Φαίη Καραβίτη μιλάει στο iEidiseis για την γερμανική προεδρία, την Μέρκελ και τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας

«Η Καγκελάριος θέλει εύλογα να αξιοποιήσει την γερμανική προεδρία προκειμένου να βάλει ίσως για τελευταία φορά το στίγμα της στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή», επισημαίνει η ανταποκρίτρια του ΑΠΕ στη γερμανική πρωτεύουσα

Η πιο κρίσιμη προεδρία της ΕΕ αναδεικνύεται η γερμανική προεδρία που ξεκινά την 1η Ιουλίου. Ούτως ή άλλως, η συγκεκριμένη προεδρία ήταν αυτή που θα αντιμετώπιζε εξαρχής τα σημαντικά προβλήματα, η πανδημία, ωστόσο, άλλαξε τα πάντα και έθεσε νέες προκλήσεις και νέες ιεραρχήσεις, που ενδεχομένως συμβάλουν σε μεγάλες αλλαγές

Το iEidiseis απευθύνθηκε σε ένα πρόσωπο που γνωρίζει άριστα τα θέματα της Γερμανίας και τα ευρωπαϊκά, ως ανταποκριτής του ΑΠΕ στο Βερολίνο, αλλά και τα θέματα της εξωτερικής μας πολιτικής, καθώς υπήρξε επί χρόνια εκ των κορυφαίων διπλωματικών συντακτών στην Αθήνα, τη Φαίη Καραβίτη. Η συνέντευξη είναι απολύτως διαφωτιστική για τις προτεραιότητες της γερμανικής προεδρίας, για την επόμενη ημέρα της Άγκελας Μέρκελ στο Βερολίνο, αλλά και τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας. 

-Οι βασικές προτεραιότητες της γερμανικής προεδρίας ποιες είναι;

Όσο παράδοξο και αν φαίνεται για τους οργανωμένους Γερμανούς, το πρόγραμμα της προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. δεν έχει, λίγες ημέρες πριν από την 1η Ιουλίου, υποβληθεί ούτε καν στην Bundestag για έγκριση. Αιτία είναι φυσικά η πανδημία του κορονοϊού, η οποία δεν ανέτρεψε μόνο τον γερμανικό σχεδιασμό, αλλά άφησε και πολλά ζητήματα σε εκκρεμότητα από την προηγούμενη προεδρία, της Κροατίας. Και αυτή η γερμανική προεδρία λοιπόν, η δεύτερη της ΆνγκελαΜέρκελ, θα είναι μια «προεδρία κρίσης». Θυμίζω ότι η πρώτη ήταν το 2007, όταν η Γαλλία και η Ολλανδία είχαν με δημοψηφίσματα μόλις απορρίψει το «Σύνταγμα» της Ε.Ε. προκαλώντας μεγάλη αναταραχή στο εσωτερικό της Ένωσης. Με την διαμεσολάβηση του Βερολίνου, φθάσαμε τότε στον συμβιβασμό της Συνθήκης της Λισαβόνας.

Τώρα, το κεντρικό θέμα θα είναι η οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης μετά την πανδημία, στο οποίο η Γερμανία από τη μία πλευρά διεκδικεί ηγετικό ρόλο και από την άλλη δεν θέλει να φανεί ότι για ακόμη φορά επιβάλλει αυστηρούς κανόνες και οι υπόλοιποι τους υιοθετούν

Τώρα, το κεντρικό θέμα θα είναι η οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης μετά την πανδημία, στο οποίο η Γερμανία από τη μία πλευρά διεκδικεί ηγετικό ρόλο και από την άλλη δεν θέλει να φανεί ότι για ακόμη φορά επιβάλλει αυστηρούς κανόνες και οι υπόλοιποι τους υιοθετούν. Σημαντικός πιστεύω ότι θα είναι και ο ρόλος της απέναντι στους «τέσσερις τσιγκούνηδες» της Ε.Ε. (Αυστρία, Ολλανδία, Σουηδία, Δανία), οι οποίοι διαφωνούν με πολλές από τις πρόνοιες του πακέτου. Αν όμως υπάρχει κάποιος που έχει τη δυνατότητα αυτή τη στιγμή να τους μεταπείσει, δεν μπορεί, εκτιμώ, να είναι άλλος από την Γερμανία.

Αν δεν υπήρχε ο κορονοϊός, κεντρικά θέματα αυτής της προεδρίας θα ήταν η μεταρρύθμιση της πολιτικής ασύλου, οι διαπραγματεύσεις για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και η δρομολόγηση της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης. Όλα αυτά, παράλληλα με τις πολιτικές για την μετάβαση στην ψηφιακή εποχή και τις πολιτικές για την προστασία του κλίματος, σαφώς θα τεθούν δυναμικά το επόμενο εξάμηνο, αλλά τα πάντα νομίζω θα εξαρτηθούν τελικά από την εξέλιξη του κορονοϊού.

-Με δεδομένο ότι η προεδρία αυτή θα σηματοδοτεί και το τέλος της Μέρκελ, σε ποια θέματα και κυρίως προς ποια κατεύθυνση θα θελήσει να βάλει το στίγμα της η γερμανίδα Καγκελάριος;

Η Καγκελάριος θέλει εύλογα να αξιοποιήσει την γερμανική προεδρία προκειμένου να βάλει ίσως για τελευταία φορά το στίγμα της στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Με όλες τις περικοπές και τις αλλαγές λόγω του κορονοϊού, το Βερολίνο θα δώσει το επόμενο εξάμηνο ιδιαίτερη έμφαση στης πολιτικές του μέλλοντος (ψηφιοποίηση, κλίμα, γραφειοκρατία) και θα αναδείξει την ανάγκη η Ευρώπη να υιοθετήσει το όραμα ενός ισχυρού «αύριο».

Η Καγκελάριος θέλει εύλογα να αξιοποιήσει την γερμανική προεδρία προκειμένου να βάλει ίσως για τελευταία φορά το στίγμα της στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή

Η κυρία Μέρκελ δεν κρύβει ότι θεωρεί ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να επανατοποθετηθεί ενόψει των νέων παγκόσμιων προκλήσεων και να αποκτήσει ισχυρότερο ρόλο και μεγαλύτερη αυτάρκεια – να βγει, με άλλα λόγια, από τις τελευταίες κρίσεις (οικονομική, Brexit, κορονοϊό), ισχυρότερη και ικανή να εγγυηθεί μακροπρόθεσμα την ευημερία των πολιτών της.

-Και η επόμενη ημέρα στο γερμανικό πολιτικό σύστημα;

Η Άγκελα Μέρκελ έχει ξεκαθαρίσει προ πολλού ότι η τρέχουσα θητεία θα είναι και η τελευταία της στην Καγκελαρία. Το επανέλαβε μάλιστα και πολύ εμφατικά πρόσφατα, με αφορμή τις συζητήσεις περί ενδεχόμενης πέμπτης υποψηφιότητάς της, μετά την επιτυχή διαχείριση της πανδημίας που της έφερε ξανά πρωτοφανή ποσοστά δημοφιλίας. Όσοι την παρακολουθούμε χρόνια, γνωρίζουμε καλά ότι από την στιγμή που δήλωσε την πρόθεσή της δημόσια, είναι μάλλον απίθανο να αλλάξει γνώμη. Η περίπτωση της πανδημίας όμως είναι μάλλον από εκείνες που αποδεικνύουν ότι ο πολιτικός χρόνος - ακόμη και για την άλλοτε προβλέψιμη Γερμανία- μετράει πολύ διαφορετικά. Η κυρία Μέρκελ ετοιμαζόταν να αποχωρήσει με αξιοπρέπεια, αλλά και μεγάλη φθορά, ιδιαίτερα μετά την προσφυγική κρίση, τα προβλήματα υγείας της και την κρίση στο εσωτερικό του κόμματός της.

Η στάση της όμως από την αρχή της πανδημίας, όπου έδειξε ότι διαθέτει την ψυχραιμία και την ικανότητα να μετρήσει καλά την κατάσταση και να θέσει σωστά τις προτεραιότητες, ο τρόπος με τον οποίο απευθύνθηκε στους πολίτες, ακόμη και όταν έπρεπε να τους στερήσει βασικές ελευθερίες, της έδωσε αποδοχή πάνω από 70%, κάτι που δύσκολα μπορεί να διανοηθεί δημοκρατικά εκλεγμένος ηγέτης έπειτα από 15 χρόνια στην εξουσία. Μετά και το γενναιόδωρο γερμανικό πακέτο για την στήριξη της οικονομίας αλλά και την στάση της σχετικά με το ευρωπαϊκό ταμείο ανοικοδόμησης, η Καγκελάριος έχει τώρα μια χρυσή ευκαιρία να σώσει την υστεροφημία της. Αν μάλιστα στον έναν χρόνο που απομένει μέχρι τις εκλογές η γερμανική οικονομία δείξει ότι μπορεί να πάει ξανά μπροστά, θα καταφέρει να συμπληρώσει τέσσερις θητείες με θετικό συνολικά πρόσημο και να αποχωρήσει με το κεφάλι ψηλά.

Η διαδοχή της ωστόσο κάθε άλλο παρά αυτονόητη υπόθεση μπορεί να θεωρείται και εξίσου δύσκολα μπορεί κανείς σήμερα να φανταστεί την Γερμανία π.χ. σε δύο χρόνια από σήμερα. Οι εσωκομματικές διαδικασίες στο CDU δεν ολοκληρώθηκαν πριν από το lockdown και έχουν αναβληθεί για το τέλος του έτους. Επικρατέστεροι υποψήφιοι είναι ο εκ της ελεύθερης οικονομίας ΦριντριχΜερτς, παλιός αντίπαλος της κυρίας Μέρκελυποστηριζόμενος από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και ο Πρωθυπουργός της Βόρειας Ρηνανίας - Βεστφαλίας ΆρμινΛάσετ, ο οποίος ωστόσο αυτή τη στιγμή πληρώνει την σπουδή του για πρόωρη άρση των μέτρων περιορισμού, με την οποία δημιούργησε ρήγμα μεταξύ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και της συνέλευσης των κρατιδιακών κυβερνήσεων.

Στην κούρσα έχει μπει τελευταία και ο Πρωθυπουργός της Βαυαρίας και αρχηγός του μικρού εταίρου του CDU, Μάρκους Σέντερ, μετά τις επιτυχίες που κατέγραψε στην διαχείριση της τελευταίας κρίσης.
Σε κάθε περίπτωση, πολλά θα εξαρτηθούν μεταξύ άλλων από την πορεία των Πρασίνων, οι οποίοι σε αυτή την κρίση έχασαν σε κάποιο βαθμό την ατζέντα τους, αλλά και από τις αποφάσεις του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) σχετικά με το εάν τελικά θα ορίσει υποψήφιο Καγκελάριο τον υπουργό Οικονομικών ΌλαφΣολτς, επίσης εξαιρετικά δημοφιλή σε αυτή την κρίση και περισσότερο μετριοπαθή από την σημερινή ηγεσία του κόμματος. Μεγάλο ερωτηματικό θα είναι και η επίδοση της ακροδεξιάς, η οποία δεν κατόρθωσε να βρει επιχειρήματα κατά την διάρκεια της πανδημίας και βλέπει τα ποσοστά της να περιορίζονται.

Ακόμη πάντως και όσοι, εντός και εκτός της Γερμανίας, δεν θέλουν πλέον την κυρία Μέρκελ, συμφωνούν ότι δεν θα βρεθεί εύκολα κάποιος με το κύρος της για την επόμενη μέρα. Πολλοί μάλιστα εκτιμούν ότι η Γερμανία ήταν τυχερή που σε αυτή την κρίση στο τιμόνι βρισκόταν η Άνγκελα Μερκελ κι όχι κάποιος από τους πιθανούς διαδόχους της

Ακόμη πάντως και όσοι, εντός και εκτός της Γερμανίας, δεν θέλουν πλέον την κυρία Μέρκελ, συμφωνούν ότι δεν θα βρεθεί εύκολα κάποιος με το κύρος της για την επόμενη μέρα. Πολλοί μάλιστα εκτιμούν ότι η Γερμανία ήταν τυχερή που σε αυτή την κρίση στο τιμόνι βρισκόταν η ΆνγκελαΜερκελ κι όχι κάποιος από τους πιθανούς διαδόχους της.
Η Γερμανία, γνωστή για τις λειτουργικές κυβερνήσεις συνεργασίας και την σταθερότητα του πολιτικού συστήματός της, μπαίνει πλέον, έστω με καθυστέρηση και τηρουμένων ασφαλώς και των αναλογιών, και αυτή στο κλίμα που επικρατεί τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες στην Ευρώπη – της πολιτικής ρευστότητας και του κατακερματισμού του πολιτικού συστήματος.

-Οι επιλογές Μέρκελ για το μέλλον της ΕΕ είναι στρατηγικές επιλογές του Βερολίνου ή μπορεί να αλλάξουν με έναν νέο συσχετισμό δύναμης;

Γενικά, αποτελούν στρατηγικές επιλογές του Βερολίνου, στη βάση της παραδοχής ότι η «γηραιά» ήπειρος πρέπει κάποια στιγμή να εκσυγχρονιστεί και να ανταγωνιστεί ευθέως τους άλλους μεγάλους παγκόσμιους παίχτες. Η Γερμανία γνωρίζει καλά – η κυρία Μέρκελ το επαναλαμβάνει συνεχώς – ότι ως εξαγωγική οικονομία, έχει κάθε συμφέρον από την ευημερία των Ευρωπαίων εταίρων της.

Γενικά, οι επιλογές Μέρκελ, αποτελούν στρατηγικές επιλογές του Βερολίνου, στη βάση της παραδοχής ότι η «γηραιά» ήπειρος πρέπει κάποια στιγμή να εκσυγχρονιστεί και να ανταγωνιστεί ευθέως τους άλλους μεγάλους παγκόσμιους παίχτες

Νομίζω ότι οποιοσδήποτε την διαδεχθεί, δεν θα αμφισβητήσει αυτή τη γραμμή. Θα έχουν ωστόσο σημασία και οι χειρισμοί που θα γίνουν, γιατί σε μια Ε.Ε. με τη σημερινή εικόνα, θα πρέπει κανείς να σπάσει πολλά αυγά προκειμένου να προχωρήσει πιο κάτω. Και η Γερμανία είναι γνωστό ότι παλεύει να κρατήσει την ισορροπία μεταξύ της αποφασιστικότητας και του …τακτ.

-Στη γερμανική προεδρία, πάντως, θα κριθούν πολλά θέματα και για τη χώρα μας. Κατ’ αρχήν, με την Τουρκία τι εκτιμάς ότι θα γίνει; Τι προτεραιότητες θα υπάρξουν; Νέα συμφωνία για το προσφυγικό θα προωθηθεί, ενδέχεται να συζητηθεί νέα τελωνειακή συμφωνία, θα προωθηθεί ή όχι η συζήτηση για την ειδική σχέση;

Νομίζω ότι αν περνούσε από το χέρι του Βερολίνου, η Τουρκία δεν θα εμφανιζόταν πουθενά το επόμενο εξάμηνο. Επειδή όμως όλοι γνωρίζουμε ότι κάτι τέτοιο είναι απίθανο, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για νέα παιχνίδια από την πλευρά της Άγκυρας. Ο ρόλος της από τη μια πλευρά στην Λιβύη και στην Συρία και από την άλλη στο προσφυγικό, την καθιστούν αναγκαίο – όσο και δυσάρεστο – συνομιλητή για τους Γερμανούς που έχουν και ανοιχτά διμερή θέματα με την Τουρκία. Τις τελευταίες ημέρες βλέπουμε μια αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος της τουρκικής πλευράς για προσέγγιση με την Ε.Ε., όπου οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις είναι «παγωμένες».

Αν περνούσε από το χέρι του Βερολίνου, η Τουρκία δεν θα εμφανιζόταν πουθενά το επόμενο εξάμηνο. Επειδή όμως όλοι γνωρίζουμε ότι κάτι τέτοιο είναι απίθανο, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για νέα παιχνίδια από την πλευρά της Άγκυρας

Πριν από λίγα χρόνια, ο Ταγίπ Ερντογάν χρησιμοποίησε τους πρόσφυγες της Συρίας ως μοχλό πίεσης – αν όχι εκβιασμού – προς την Ε.Ε. Τώρα, φιλοδοξεί να αναδείξει τη χώρα του ως τον «θυροφύλακα» της Ε.Ε. στην Λιβύη και βέβαια να αξιοποιήσει τα όποια ατού της σε ενδεχόμενη διαπραγμάτευση για εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης και το καθεστώς της βίζας. Η Άγκυρα ελπίζει λοιπόν ότι θα έχει από το Βερολίνο την κρίσιμη στήριξη προκειμένου να ανοίξει αυτή η συζήτηση και μάλιστα σε διευρυμένο πεδίο και με ευνοϊκούς για την ίδια όρους. Δεν θα πρέπει πάντως να αποκλείεται η γερμανική προεδρία να επιχειρήσει πράγματι να μεσολαβήσει προκειμένου να διευκολυνθούν οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας.

Όσο για το καθεστώς της «ειδικής σχέσης», που αποτελεί άλλωστε και επίσημη θέση των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών (CDU), δεν πιστεύω ότι θα τεθεί – τουλάχιστον όχι από τους Γερμανούς, οι οποίοι δεν βλέπω να έχουν λόγους να θέλουν αυτή τη στιγμή να επιβαρύνουν τις ήδη «δύσκολες» σχέσεις με την Άγκυρα.

ΜΟΤΟ
-« »
-«»
-«»
-«»
-«»