Επισημάνσεις από την Έκθεση της ΤτΕ που χρήζουν προσοχής

Η ετήσια έκθεση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος χαρακτηρίζεται – με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως όταν το 2008 επί Γ. Προβόπουλου αποσιωπήθηκε η επερχόμενη τραπεζική κρίση που είχε έγκαιρα επισημάνει ήδη από την προηγούμενη χρονιά ο Ν. Γκαργκάνας – από τεχνοκρατική επάρκεια, ειλικρίνεια και την τάση να λέει τα σύκα-σύκα και την σκάφη-σκάφη.

Η φετινή έκθεση του Γιάννη Στουρνάρα

τιμά την υψηλή παράδοση ποιότητας και εντιμότητας που άφησαν διοικητές όπως ο Δ. Χαλικιάς και οφείλει να διαβαστεί προσεκτικά από τους αρμόδιους της κυβέρνησης. Από τη θέση του ο εκάστοτε διοικητής έχει μία εικόνα της οικονομίας χωρίς το ροζ όφελος του κομματικού φίλτρου.

Συχνά, οι έμμεσες—αλλά και άμεσες– παροτρύνσεις προς τους κυβερνώντες μπορούν να χρησιμεύσουν στην αποφυγή λαθών, στην εκτόνωση προβλημάτων, στον έλεγχο κρίσεων.

Επειδή τα μακροοικονομικά μεγέθη κατά κανόνα δίνουν μία ακριβή μεν αλλά περιορισμένη δε από πλευράς εμβέλειας εικόνα, θα σταθώ σε 2-3 επισημάνσεις της έκθεσης που χρήζουν προσοχής.

Πρώτη επισήμανση, ενώ φαίνεται να υπάρχει βελτίωση στην κατανομή εισοδημάτων και στην άνοδο πολιτών από το επίπεδο της φτώχειας αυτή είναι οριακή. Το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι παγκόσμιο – σε άλλες οικονομίες η έστω και οριακή βελτίωση που βλέπουμε στην Ελλάδα είναι προς την αντίθεση κατεύθυνση της χειροτέρευσης.

Σε μία μικρή κοινωνία όπως η ελληνική, όμως, τα φαινόμενα αυτά φαντάζουν έντονα στα μάτια του κόσμου και δημιουργούν ερωτηματικά, αρνητικές εντυπώσεις, προβληματισμό — ιδιαίτερα όταν, οι περισσότεροι δείκτες φτώχειας αφορούν σημαντική μερίδα του πληθυσμού Γράφει χαρακτηριστικά η έκθεση:

Πάντως, ο κίνδυνος σχετικής φτώχειας στην Ελλάδα παραμένει πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ-27 (16,5%) και είναι ο όγδοος υψηλότερος στην ΕΕ-27.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ηθικό και οικονομικό, είναι και πολιτικό. Σε μεγάλο βαθμό πηγάζει από το πατροπαράδοτα στρεβλό ελληνικό μοντέλο ανάπτυξης και, σε εξίσου μεγάλο βαθμό, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με περιστασιακές επιδοτήσεις αλλά με διαρθρωτικά μέτρα.

Η δεύτερη επισήμανση αφορά τον πληθωρισμό. Από τα στοιχεία που παραθέτει η έκθεση είναι σαφές ότι οι μεγάλοι υπεύθυνοι είναι τα τρόφιμα και η βιομηχανία – όπου το περιθώριο κέρδους εμφανίζει εντυπωσιακή αύξηση.

Η διαπίστωση συνάδει με παρόμοιες διεθνείς και αποτελεί μάλλον αποστομωτική απάντηση στον προχθεσινό από ραδιοφώνου ισχυρισμό του Γενικού Γραμματέα Ανάπτυξης κ. Αναγνωστόπουλου πως δεν υπάρχει πληθωρισμός κερδών. Θα του πρότεινα μία προσεκτική ανάγνωση της έκθεσης της κεντρικής τράπεζας. Παραθέτω το σχετικό εδάφιο:

Πιο συγκεκριμένα, οι ρυθμοί μεταβολής του δείκτη περιθωρίων κέρδους για το σύνολο της ελληνικής οικονομίας τα έτη 2021 και 2022 ξεπέρασαν τα ιστορικώς υψηλά τους επίπεδα καταγράφοντας αύξηση 4,0% και 9,0% αντίστοιχα.
Η εθελοτυφλία απέναντι στις ολιγοπωλιακές και μονοπωλιακές καταστάσεις που έχουν δημιουργηθεί από τον σύγχρονο καπιταλισμό και στην Ελλάδα, δεν διευκολύνει στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Για πολλοστή φορά θα ρωτήσω γιατί δεν ενισχύεται η Επιτροπή Ανταγωνισμού και δεν τις δίνονται διευρυμένες αρμοδιότητες. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν το απαγορεύει – για να προλάβω τον αντίλογο.

Η τρίτη επισήμανση έχει σχέση με την ανταγωνιστικότητα. Συνολικά, στις διεθνείς κατατάξεις η Ελλάδα διολισθαίνει.

Μπορεί η πτώση 1-2 θέσεων να μην είναι σημαντική, σημαντικό είναι το γεγονός ότι οφείλαμε να κερδίζουμε θέσεις και όχι να τις χάνουμε. Στην παγκόσμια μάχη δεν έχουμε την πολυτέλεια της απώλειας, όταν στόχος μας είναι να κλείνει η απόσταση που μας χωρίζει από τους εταίρους μας. Όπως αναφέρει η έκθεση:

Σύμφωνα με την κατάταξη παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας του Ινστιτούτου IMD (World Competitiveness Ranking, 20.6.2023), η Ελλάδα το 2022 έχασε δύο θέσεις στη συνολική κατάταξη, κατατασσόμενη 49η μεταξύ 64 οικονομιών, θέση όπου βρισκόταν και το 2020.

Το πρόβλημα είναι ακόμη χειρότερο όταν συνδυάζεται με πολύ μικρές αυξήσεις στην παραγωγικότητα. Και γίνεται ακόμη χειρότερο όταν εμφανίζονται και κάποιες πρώτες ενδείξεις για άνοδο των αμοιβών που δεν δικαιολογείται από τον πληθωρισμό, και πάντως όχι από την αύξηση της παραγωγικότητας.

Στην πρώτη τετραετία της η κυβέρνηση διαχειρίστηκε με επιτυχία κρίσεις και κόντρα σ’ αυτές ισορρόπησε την οικονομία σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Στη δεύτερη τετραετία οφείλει μεν να συνεχίζει τον ευγενή δρόμο της δημιουργίας πλούτου αλλά ταυτόχρονα να βελτιώσει δείκτες που δεν προδικάζουν και τόσο ευνοϊκό μέλλον.

Διαβάστε επίσης:

Μητσοτάκης στο 15ο συνέδριο: οι κάλπες είναι άδειες

Συμβαδίζει το χρηματιστήριο με την οικονομία;

Ηγετική κυβέρνηση σήμερα σημαίνει φυγή εμπρός