Αόρατα κέρδη, επικοινωνιακές μαγκιές και προεδρική γκάφα

Το περιστατικό στο μειονοτικό γυμνάσιο και λύκειο Κομοτηνής είναι ένα μικρό δείγμα των προθέσεων του Ταγίπ Ερντογάν ερχόμενου στην Ελλάδα. Κατά την επίσκεψή του στο σχολείο ο Τούρκος Πρόεδρος ζήτησε μικρόφωνο για να μιλήσει στα παιδιά. Ο Γιάννης Αμανατίδης, υφυπουργός Εξωτερικών, παρενέβη: «Πρόεδρε, δεν το έχουμε συμφωνήσει αυτό». Ο Ταγίπ Ερντογάν χωρίς να επιμείνει έσκυψε σε ένα νεαρό κορίτσι λέγοντάς του «δεν επιτρέπεται» και εκείνο ξέσπασε σε κλάματα. Αυτό υποχρέωσε τον κ. Αμανατίδη όχι μόνο να υποχωρήσει αλλά και να προλογίσει

Ρεπορτάζ: Θεοδόσης Παπανδρέου

Ταμείο των κερδών και των ζημιών της επίσκεψης του Τούρκου Προέδρου στην Ελλάδα επιχειρούν στην κυβέρνηση. Στον απολογισμό ξεχωριστή θέση έχει μια προεδρική… γκάφα: η ομολογία του Προκόπη Παυλόπουλου ότι δεν είναι εκτελεστικός πρόεδρος, παρά το γεγονός ότι σε συνεννόηση με την κυβέρνηση ανέλαβε να ανοίξει το θέμα των τουρκικών προκλήσεων.

«Σας θυμίζω ότι δεν είμαι εκτελεστικός Πρόεδρος όπως εσείς και τα ζητήματα όλα αυτά θα τα συζητήσετε με την Κυβέρνηση. Δεν είναι δηλαδή ότι δεν θα είχα μια απάντηση σε αυτά που είπατε. Η απάντηση όμως θα δοθεί από την Κυβέρνηση για να μην μακρηγορώ», είπε μεταξύ άλλων στην δευτερολογία του ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, φράση η οποία θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί. Όχι γιατί είναι λάθος, αλλά γιατί δεν διευκόλυνε την συζήτηση και μείωνε την αξία του ανώτατου πολιτειακού άρχοντα. Συζήτηση επιδέχεται και η αναφορά σε… «ερμηνεία» της συνθήκης της Λωζάνης.

«Υπάρχει μία ολόκληρη σύμβαση, η Συνθήκη της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών, του 1969, που ισχύει, είναι όχι απλώς μία Συνθήκη, αλλά μία κωδικοποίηση των γενικώς παραδεγμένων κανόνων του Διεθνούς Δικαίου, που μας λέει πώς ερμηνεύονται οι Συνθήκες. Πώς ερμηνεύονται, πώς αναθεωρούνται, πώς τροποποιούνται, πώς καταργούνται, όλο το Δίκαιο των Συνθηκών. Στη Συνθήκη λοιπόν της Βιέννης, υπάρχει η ρητή πρόβλεψη για τις συνθήκες που καθορίζουν σύνορα, μεθοριακές γραμμές. Σε αυτές δεν ισχύει ούτε καν η δυνατότητα τροποποίησης, πρέπει να υπάρχει απόλυτη σαφήνεια και απόλυτη σταθερότητα. Αυτό μας λέει το άρθρο 62, παράγραφος 2 της Συνθήκης της Βιέννης που δεσμεύει τους πάντες», διευκρίνισε σχετικά ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Βαγγέλης Βενιζέλος απαντώντας για τα όσα ειπώθηκαν.

Η ευρωκαταδίκη
και η ελληνική άρνηση

Ξεπερνώντας λοιπόν την γκάφα στο Προεδρικό Μέγαρο, αυτό που αποτυπώνεται είναι η πίεση που δέχθηκαν οι διπλωμάτες να προλάβουν τα χειρότερα. Ο Προκόπης Παυλόπουλος ανέλαβε το δύσκολο έργο να κλείσει, ανοίγοντας το, ένα θέμα-σημαία του Σουλτάνου: την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης. Οι πληροφορίες που υπήρχαν, ήθελαν τον Ταγίπ Ερντογάν να επανέρχεται στο θέμα αυτό κατά την επίσκεψή του στην Θράκη, τελευταίο σταθμό του ταξιδιού του στην Ελλάδα. Κάτι που αποφεύχθηκε εν μέρει αλλά όχι στο σύνολό του.

Ο Τούρκος Πρόεδρος, μολονότι στην Αθήνα είχε αναφερθεί γενικά σε μειονότητα, στην Θράκη όχι μόνο έκανε λόγο για τουρκική, αλλά το προχώρησε ακόμα περισσότερο: Κατά την ομιλία του στο μειονοτικό σχολείο της Κομοτηνής είπε χαρακτηριστικά ότι «αυτήν την στιγμή έχουμε τέσσερις βουλευτές στο ελληνικό Κοινοβούλιο, αυτοί οι τέσσερις βουλευτές πρέπει να κάνουν πολλά στην Βουλή», προσθέτοντας ότι «πρέπει να εκφράσετε τα προβλήματά σας, υπάρχουν μερικά βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε». Ακόμα πιο προκλητικά, κατά την έναρξη της ομιλίας του, έκανε λόγο για συμπατριώτες του και όχι για τους Έλληνες Μουσουλμάνους: «Για μένα έχει πραγματικό νόημα να βρίσκομαι εδώ μαζί με τους ομοεθνείς μου». Αναφορά έγινε και στην εκλογή του Αρχιμουφτή. Αν και στην Αθήνα έκανε λόγο για «εσωτερική υπόθεση της Ελλάδας», στην Κομοτηνή –λανθασμένα– υποστήριξε ότι αυτό προβλέπεται στην συνθήκη της Λωζάνης.

Παράλληλα αναφέρθηκε και στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπέρ της χρήσης της λέξης «τουρκικής», με αφορμή την απαγόρευση της Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης.

Το 2008, μια απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διέταξε την εκ νέου νομιμοποίηση της ένωσης και καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι. Ωστόσο, οι Ελληνικές αρχές αρνήθηκαν να την νομιμοποιήσουν εκ νέου. Η ένωση έχει κατηγορηθεί ότι έχει σχέσεις με το Τουρκικό Κόμμα Εθνικιστικής Κίνησης και την ακροδεξιά τρομοκρατική οργάνωση των Γκρίζων Λύκων. Πρόσφατη τροπολογία της κυβέρνησης, σε μια προσπάθεια τα κλείσει την υπόθεση αυτή, αποσύρθηκε μετά από αντιδράσεις.

Ικανοποιημένο το Μαξίμου

Με αφορμή λοιπόν την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ο Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε να υπακούσει η Ελλάδα και να την αναγνωρίσει, παρεμβαίνοντας ξεκάθαρα στα εσωτερικά ζητήματα της χώρας. Παρ’ όλα αυτά, στην κυβέρνηση εκφράζουν ικανοποίηση και μόνο για το γεγονός ότι ο Τούρκος Πρόεδρος υποχρεώθηκε σε αναδίπλωση μπροστά στον Έλληνα πρωθυπουργό, δηλώσεις οι οποίες έχουν καταγραφεί πλέον στο διπλωματικό οπλοστάσιο. Επιπλέον ο Ταγίπ Ερντογάν υποχρεώθηκε να δεχθεί την επίθεση του Αλέξη Τσίπρα τόσο όσον αφορά την Αγιά Σοφιά και τις θρησκευτικές ελευθερίες στην γείτονα, αλλά κυρίως για τις ευθύνες της Τουρκίας στο θέμα της Κύπρου, όπου ο πρωθυπουργός ευθέως αναφέρθηκε σε κατοχή.

Μάλιστα, το γεγονός ότι στο επίσημο δείπνο το βράδυ της Πέμπτης ο Ταγίπ Ερντογάν διατήρησε χαμηλούς τόνους και απέφυγε τα κρίσιμα ζητήματα ερμηνεύεται ως υπαναχώρηση του σουλτάνου.

Κυβερνητικοί κύκλοι υποστηρίζουν πως αυτά που επετεύχθησαν είναι:

– Ο σεβασμός της Συνθήκης της Λωζάννης: Ο Αλέξης Τσίπρας απέρριψε και αποδόμησε την ρητορική Ερντογάν για ενδεχόμενη αναθεώρησή της. Η αναφορά του Τούρκου Προέδρου ότι στην Δυτική Θράκη έχουμε μουσουλμανική μειονότητα, η οποία μπορεί να είναι τουρκικής, πομακικής ή ρομά προέλευσης, αποτιμάται στα θετικά.

– Ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο: ο Έλληνας πρωθυπουργός ζήτησε να τερματιστεί η τουρκική παραβατική δραστηριότητα και το casus belli, για να λάβει ως απάντηση πως η Τουρκία «δεν εποφθαλμιά την εδαφική ακεραιότητα καμιάς χώρας και καμιάς γείτονος χώρας».

– Η επανέναρξη των συνομιλιών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στην βάση του πλαισίου Gutteres (όπου έθεσε θέμα εισβολής και κατοχής, κατάργησης εγγυήσεων, αποχώρησης στρατού). Ο Ταγίπ Ερντογάν τόνισε (και επανέλαβε από την Θράκη) ότι η Τουρκία θέλει να προχωρήσει σε δίκαιη και βιώσιμη λύση.

Στο πλαίσιο αυτό:

– Συμφωνήθηκε η –υπό την υψηλή εποπτεία των δύο ηγετών– επανέναρξη των συνομιλιών ΜΟΕΑ (με ενεργή συμμετοχή της στρατιωτικής ηγεσίας και της υπηρεσιακής ηγεσίας του ΥΠΕΞ) και η επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών για την υφαλοκρηπίδα.

– Συμφωνήθηκαν νέα μέτρα για συνεργασία στο πλαίσιο της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας που θα συμβάλουν στην αποσυμφόρηση των νησιών.

– Συμφωνήθηκε η πραγματοποίηση του επόμενου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας το συντομότερο δυνατόν και η σύσταση Μικτής Οικονομικής Επιτροπής. Παράλληλα συμφωνήθηκε η προώθηση σειράς έργων υποδομών.

Η ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΚΟΠΗ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ,
ΠΑΡΑ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΣΕ ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΑΝΕΛΑΒΕ
ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ

Ποια… μύγα τσίμπησε τον Σουλτάνο; Θα μπορούσε αυτή να είναι μια εξήγηση γιατί ο Ταγίπ Ερντογάν, ενώ είναι κολλημένος με την πλάτη στον τοίχο, βάζει στο τραπέζι των συζητήσεων με την Ελλάδα θέματα που γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν μπορούν να αλλάξουν.

Φυσικά και ο Τούρκος ξέρει ότι τους οκτώ πραξικοπηματίες δεν θα τους πάρει όσο και αν εκείνος βαυκαλίζεται για την Δικαιοσύνη στην χώρα του. Παρά τα όσα λέει, ο Αλέξης Τσίπρας δεν θα μπορούσε να δεσμευθεί ότι οι οκτώ πραξικοπηματίες θα επέστρεφαν άμεσα στην Τουρκία. Και ο Ερντογάν γνωρίζει ότι η απόφαση αυτή θα είναι της Δικαιοσύνης.

Όπως γνωρίζει πως η Λωζάννη δεν αλλάζει, δεν τροποποιείται, δεν επικαιροποιείται. Το γιατί λοιπόν θέτει τόσα ζητήματα απαντάται από εκείνα που έχει πραγματικά ανάγκη: να κάνει την διαφορά.

Με τις ΗΠΑ να τον απειλούν να μην τολμήσει να πάρει τους ρώσικους πυραύλους, με την χώρα του να απομακρύνεται από την δύση ρισκάροντας την οικονομία και τις επενδύσεις, ο Τούρκος Πρόεδρος θέλει να δείξει πως όποιος πάει κόντρα θα τιμωρηθεί.

Και αυτό θα μπορέσει να το κάνει μόνο αν επαναπατρίσει όλους εκείνους που έχουν βρει καταφύγιο στην χώρα μας μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία. Είναι πολλοί, δεν έχουν καταγραφεί και ούτε θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο, οι μυστικές υπηρεσίες όμως της γείτονος τους γνωρίζουν. Και τους θέλουν πίσω. Για να δράσουν όμως σε τέτοια έκταση, θα πρέπει κάποιοι να κάνουν τα στραβά μάτια. Αυτό είναι το ζητούμενο…

Μια ακόμα παράμετρος είναι οι εξελίξεις στην Ιερουσαλήμ. Ήδη μετράμε νεκρούς και ο Ταγίπ Ερντογάν επιθυμεί να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη της χώρας του ώστε να αποφύγει την έκρηξη. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει ο Μουράτ Γετκίν, διευθυντής της «Hurriyet»: «Ο Ερντογάν έστρεψε την προσοχή της Τουρκίας σε ένα ζήτημα 90 ετών (σ.σ. Συνθήκη της Λωζάννης) με την Ελλάδα σε μία στιγμή που ο κόσμος είναι απασχολημένος με μία άλλη κρίση: την απόφαση του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, για την οποία ο Ερντογάν απηύθυνε προειδοποίηση λέγοντας ότι η πόλη αποτελεί “κόκκινη γραμμή” για τους μουσουλμάνους…

»…Θα περίμενε κανείς από τον Ερντογάν να υψώσει τον τόνο της αντίδρασής του σε μία κίνηση άσκησης πίεσης επί των Ηνωμένων Πολιτειών πριν από την έκτακτη σύνοδο του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας στις 13 Δεκεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη, την οποία συγκάλεσε ως προεδρεύων, αλλά αντίθετα επέλεξε να επικεντρώσει στην Λωζάννη, επιδεικνύοντας την επιδεξιότητά του στην αλλαγή της ατζέντας.

»Ίσως χάρη στον ελιγμό αυτόν προσπάθησε να διατηρήσει έναν βαθμό ελέγχου επί των πιθανών αντιαμερικανικών εκδηλώσεων διαμαρτυρίας που μπορεί να ξεσπάσουν –και οι οποίες δεν πρέπει να βρεθούν εκτός ελέγχου για να αποφευχθούν ανεπιθύμητες συνέπειες– και την ίδια στιγμή να αιφνιδιάσει τους Έλληνες, σε μία απροσδόκητη κίνηση για την ελληνική πλευρά, η οποία ήθελε να επικεντρωθεί στην συνεργασία για το μεταναστευτικό και στις εμπορικές συναλλαγές.

»Φαίνεται ότι η επίσκεψη του Ερντογάν στην Ελλάδα είναι πιθανόν ότι θα συζητηθεί ποικιλοτρόπως στο εγγύς μέλλον, αφήνοντας στην άκρη το θέμα αν θα έχει πολιτικά αποτελέσματα».