Τα μηνύματα του Προϋπολογισμού: Τρεις προκλήσεις, οκτώ παροχές και... φόροι

Ο ”πήχης” της διασφάλισης επαρκούς δημόσιας υγείας, παιδείας και στήριξης της αναστροφής της δημογραφικής συρρίκνωσης είναι ψηλά για την κυβέρνηση.

Την ώρα που η ΕΕ αναζητεί την επόμενη μέρα του Συμφώνου Σταθερότητας, χωρίς να φαίνεται στον ορίζοντα, άμεσα. λευκός καπνός, η Ελλάδα βλέπει τον προϋπολογισμό της να κατατίθεται στη Βουλή το πρωί της Τρίτης, για το 2024 με βασικό σημείο τις προβλέψεις για ανάπτυξη στο 2,9%, με κεντρικό “επιταχυντή”

τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 15,1% τον επόμενο χρόνο από 7,1% φέτος, πληθωρισμός 2,6%, ανεργία 10,6%, εξαγωγές 5,6%, ιδιωτική κατανάλωση 1,3%, αλλά και πρωτογενές πλεόνασμα στο 1,1% για φέτος και 2,1% το 2024.

Κι όλα αυτά την ώρα που οι προκλήσεις σε υγεία, παιδεία, εισοδήματα, και βέβαια δημογραφία είναι πολύ μεγάλες και ίσως εν μέρει τυγχάνουν αντιμετώπισης στον Προϋπολογισμό.

Ουσιαστικά η Ελλάδα απαντά στη στοχοθεσία που έχει τεθεί στη βάση της συμφωνίας του 2018 για τη βιωσιμότητα του χρέους, που απαιτεί πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 2% και ρυθμό ανάπτυξης, επίσης, στο 3% περίπου. Έτσι, η χώρα στέλνει μήνυμα στους εταίρους ότι έχει ανακτήσει την αξιοπιστία της και μπορεί ακόμη και στο πλέον αυστηρό σενάριο για το επόμενο Σύμφωνο Σταθερότητας να τηρεί δεσμεύσεις, χωρίς, να φαίνεται ως “μαύρο πρόβατο”. Εξ ου και η προσεκτική στάση του οικονομικού επιτελείου κατά τις συζητήσεις για το Σύμφωνο, όπου η Ελλάδα έχει θέσει μόνο το ζήτημα εξαίρεσης των αμυντικών δαπανών από τον υπολογισμό του ελλείμματος, κι όχι όμως μια πιο προωθημένη άποψη για εξαίρεση των δαπανών για την κλιματική κρίση.

Οι φόροι

Για να γίνει εφικτή η στοχοθεσία αυτή, τα έσοδα από φόρους ανεβαίνουν, το 2024, κατά περίπου 2 δισεκ., στα 56,267 δισεκ. το 2024, από 54,618 δισεκ. το 2023, με βάση όσα, χαρακτηριστικά, αναφέρει στην άποψή του για το Προσχέδιο του Προϋπολογισμού για το 2024.

Ήδη, για να “χτιστεί” η αύξηση αυτή, πέρα, από την αναπτυξιακή πορεία υπάρχουν προβλέψεις για την αύξηση των φόρων, που καταβάλλουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, με την αξιοποίηση του τεκμαρτού τρόπου υπολογισμού του ελάχιστου φόρου, που εκτιμάται ότι θα αποδώσει πάνω από 600 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, καθώς, κλείνει η περίοδος με τον μειωμένο ΦΠΑ σε διάφορους επιχειρηματικούς κλάδους προωθείται μεν η μονιμοποίηση των χαμηλών συντελεστών σε τουρισμό, πολιτισμό, αθλητισμό, μεταφορές, αλλά επανέρχονται στον αυξημένο συντελεστή τα σερβιριζόμενα αναψυκτικά.

Οι δαπάνες

Στο μέτωπο των δαπανών, πάντως, υπάρχει μια μικρή μείωση του χρόνου, όπως καταγράφεται από το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή.

Συγκεκριμένα, οι Δαπάνες Γενικής Κυβέρνησης (μη ενοποιημένες) από 144,927 δισεκ. το 2023 πάνε στα 144,844 δισεκ. ευρώ το 2024. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρατηρούνται αυξήσεις στις δαπάνες μισθοδοσίας (676 εκατ. το 2023 και 866 εκατ. το 2024) ενώ στις αγορές αγαθών, υπηρεσιών και παγίων θα υπάρξει μείωση φέτος κατά 864 εκατ. (εξαιτίας των μειωμένων αγορών παγίων) και οριακή αύξηση το 2024 κατά 69 εκατ. (μείωση αγορών αγαθών και υπηρεσιών και αύξηση αγορών παγίων). Με βάση όσα αναφέρει το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, σημειώνεται ότι ο περυσινός προϋπολογισμός προέβλεπε μεγαλύτερη μείωση των αγορών αγαθών, υπηρεσιών και παγίων για το 2023 (2,3 δις) εξαιτίας των μειωμένων παραλαβών αμυντικού εξοπλισμού. Μείωση κατά 887 εκατ. παρουσίασαν και οι μεταβιβάσεις του κρατικού προϋπολογισμού σε φορείς εκτός Γενικής Κυβέρνησης ενώ το 2024 προβλέπεται μικρή αύξηση κατά 171 εκατ.

Στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης παρατηρείται σημαντική αύξηση στις δαπάνες συντάξεων του τρέχοντος έτους, που πλησιάζει τα 2 δις, ενώ οι λοιπές κοινωνικές παροχές (πλην συντάξεων) θα αυξηθούν κατά 555 εκατ. Οι συντάξεις θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο το 2024, κατά 859 εκατ., ενώ οι λοιπές κοινωνικές παροχές θα μειωθούν κατά 325 εκατ. Τέλος, οι δαπάνες των Νομικών Προσώπων μειώνονται σημαντικά (σχεδόν 2 δις ανά έτος) και περισσότερο από τη μείωση των εσόδων τους.

Νοσοκομεία

Ένα σημείο του Προϋπολογισμού που πρέπει να προσεχθεί είναι η η διάθεση 400 εκατ. ευρώ στα νοσοκομεία για την κάλυψη των αναγκών τους αλλά και για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ιδιώτες.

Να σημειωθεί ότι έχουν εκτοξευθεί οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των Δημόσιων Νοσοκομείων προς τους προμηθευτές τα τελευταία πέντε χρόνια. Συγκεκριμένα, βάσει των Δελτίων Μηνιαίων Στοιχείων Γενικής Κυβέρνησης, τα χρωστούμενα των Δημόσιων Νοσοκομείων το Σεπτέμβριο του 2023 ανήλθαν στα 1,4 δις ευρώ, από τα 0,3 δις ευρώ το Δεκέμβριο του 2018. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν από τους ελέγχους του Κέντρου Τεκμηρίωσης και Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών (ΚΕΤΕΚΝΥ), ενόψει της αλλαγής στη χρηματοδότηση της νοσοκομειακής περίθαλψης από το 2024, το 2023 αναμένεται να «κλείσει» με χρέη 1,3 δις. ευρώ. Οι οφειλές αφορούν 661 εκατ. ευρώ για φάρμακα και άλλα 652 εκατ. ευρώ για λοιπές δαπάνες. Το ποσό αυτό θα είναι αυξημένο κατά 4,6% εφέτος σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2022, όπου τα χρέη των νοσοκομείων διαμορφώθηκαν σε περίπου 900 εκατ. ευρώ.

Υπενθυμίζεται ότι την Πέμπτη (16/11), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα (μαζί με το Βέλγιο, και την Ιταλία) στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μη ορθή εφαρμογή των κανόνων της οδηγίας για τις καθυστερήσεις πληρωμών (οδηγία 2011/7/ΕΕ). Ειδικότερα, η Ελλάδα παραπέμπεται στο Δικαστήριο λόγω υπερβολικών καθυστερήσεων στις πληρωμές των δημόσιων νοσοκομείων (πολιτικών και στρατιωτικών) προς τους προμηθευτές τους. Σημειώνεται ότι η Επιτροπή έχει κινήσει τη διαδικασία επί παραβάσει το 2019.

Παιδεία

Επίσης 100 εκατ. ευρώ θα είναι τα επιπλέον κονδύλια στην παιδεία, που όμως κρίνονται λίγα δοθέντων των αναγκών, για ώθηση σε μια οικονομία καινοτομίας.

Παροχές

Σε σχέση με τις παροχές προβλέπεται ένα κονδύλι 1,6 δισεκ. ευρώ, ενώ μεταξύ άλλων προωθούνται 7 δράσεις για την ενίσχυση των εισοδημάτων. Έτσι:

1. Μπαίνει σε ισχύ το νέο μισθολόγιο, με βάση το οποίο οι εργαζόμενοι το 2024 θα λάβουν αύξηση 70 ευρώ στον βασικό μισθό, μεγαλύτερο επίδομα τέκνων από 20 έως 50 ευρώ.

Αναλυτικά, αυξάνονται για πρώτη φορά οι μισθοί μετά από 14 χρόνια , με ετήσιο κόστος 906 εκ ευρώ. Επίσης, από την Πρωτοχρονιά προβλέπεται:

αύξηση του επιδόματος θέσης ευθύνης κατά 30%.

αυξάνονται οι αποδοχές των Πανεπιστημιακών, τα επιδόματα παραμεθορίου και ιδιαίτερων συνθηκών εργασίας για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, καθώς και τα εξόδων διανυκτέρευσης και χιλιομετρικής αποζημίωσης για όλους τους υπαλλήλους.

Το μέσο ετήσιο όφελος ανέρχεται σε 1.292 ευρώ μικτά ή 800 ευρώ καθαρά, ενώ αν συνυπολογιστούν και οι επιπλέον αυξήσεις ή απαλλαγές που εφαρμόζονται από το 2023, το μέσο όφελος αυξάνεται σε 2.084 ευρώ μικτά ή 1.476 ευρώ καθαρά το χρόνο.

2. Συνολικά αυξάνεται κατά 1.000 ευρώ το αφορολόγητο, μέσω της αναπροσαρμογής της έκπτωσης φόρου. Ενδεικτικά , το όφελος για οικογένειες με δύο παιδιά είναι 220 ευρώ το χρόνο. Το μέτρο υπολογίζεται ότι αφορά σε περίπου 1,34 εκατ φορολογούμενους.

3. Στις συντάξεις προβλέπονται αυξήσεις 3% δηλαδή από 10-25 ευρώ το μήνα.

Αναλυτικά, πέρα από το επίδομα προσωπικής διαφοράς 100- 200 ευρώ σε περίπου 750 χιλιάδες συνταξιούχους και την έκτακτη ενίσχυση των 150 ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους, που καταβάλλονται εντός του Δεκεμβρίου, ο Προϋπολογισμός του 2024 προβλέπει:

αύξηση συντάξεων γύρω στο 3% με ετήσιο κόστος 410 εκ ευρώ

καταργείται η μείωση 30% επί των συντάξεων για τους απασχολούμενους συνταξιούχους και αντικαθίσταται με εισφορά 10% επί των πρόσθετων αμοιβών που λαμβάνουν από την εργασία τους

δυνατότητα σύνταξης (με μηνιαία παρακράτηση) για όσους χρωστάνε ως 30.000 ευρώ, αντί 20.000 ευρώ σήμερα

μονιμοποιείται η πλήρης απαλλαγή περίπου 200.000 πρώην δικαιούχων ΕΚΑΣ από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη

4. Χωρίς να υπάρχει δημοσιονομικό αποτύπωμα στον Προϋπολογισμό, από Φεβρουάριο ξεκινούν να καταβάλλονται οι τριετίες (αύξηση 78 ευρώ ) ενώ Απρίλιο θα δουν αύξηση και όσοι αμείβονται με τα ελάχιστα όρια των συλλογικών συμβάσεων (τουλάχιστον 20 ευρώ ως 40 ευρώ στον κατώτατο μισθό). Η παρέμβαση αφορά σε περίπου 600.000 εργαζόμενους που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό αλλά και όσους είχαν προϋπηρεσία που είχε “παγώσει” το 2012 και πιθανότατα θα τη συμπληρώσουν εντός του 2024, λαμβάνοντας έτσι την προβλεπόμενη αύξηση.

Για παράδειγμα, υπάλληλος αμειβόμενος με τον κατώτατο μισθό, που είχε προσληφθεί την Πρωτομαγιά του 2006, στις 14/2 του 2012 που “πάγωσαν” οι τριετίες, είχε προϋπηρεσία 5 χρόνια, 9 μήνες και 13 ημέρες. Με δεδομένο ότι την Πρωτοχρονιά “ξεπαγώνουν” οι τριετίες, ο εργαζόμενος στις 18/3/2024 θα μπορέσει πλέον να συμπληρώσει την 2η τριετία του και να δικαιούται αποδοχές 936 ευρώ (780+20%).

5. Σε σχέση με τα επιδόματα αναμένεται μέσα στη χρονιά να αυξηθούν, επίσης, τα επιδόματα ΟΠΕΚΑ και ΔΥΠΑ/ΟΑΕΔ κατά 10-15 ευρώ και το επίδομα μητρότητας για επαγγελματίες και αγρότισσες (έως 630 ευρώ το μήνα). Ουσιαστικά το επίδομα μητρότητας από το 2024 επεκτείνεται στους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες στους εννέα μήνες, σε συνέχεια και της ήδη θεσμοθετημένης αύξησης σε εννέα μήνες για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα (δημοσιονομικό κόστος 40 εκατ. ευρώ για το 2024). Βέβαια, με τα δημογραφικά δεδομένα, ως έχουν, υπάρχει ανάγκη για έτι μεγαλύτερη παρέμβαση.

6. Προβλέπεται αποκλιμάκωση κατά 10% του ΕΝΦΙΑ για πάνω από 1 εκατ. φυσικά πρόσωπα που έχουν ασφαλίσει την κατοικία τους έναντι φυσικών καταστροφών (πυρκαγιά, σεισμός, πλημμύρες) καθώς και όσοι έχουν αποκτήσει κατοικία με στεγαστικό δάνειο. η μείωση αναμένεται να είναι από 25 έως 100 ευρώ.

7. Απο τον Φεβρουάριο ξεκινά η προβλεπόμενη διαδικασία για την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού με τα σενάρια να παραπέμπουν σε μια νέα αύξηση 5%, έτσι ώστε να υπερκαλυφθούν οι πληθωριστικές απώλειες. Ετσι, ο κατώτατος θα ανέβει στα 819 ευρώ, από 780 ευρώ σήμερα. Επίσης και εδώ δεν υπάρχει επιβάρυνση του προϋπολογισμού.

8. ΄’Ερχεται νέο πλαίσιο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις κια έτσι όσοι διαθέτουν από 3 ακίνητα και πάνω για βραχυχρόνια μίσθωση, θα θεωρούνται επαγγελματίες και θα επιβαρύνονται με ΦΠΑ 13%, πλην όλων των άλλων γραφειοκρατικών διαδικασιών.

Γιώργος Αλεξάκης #ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ #ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ #ΕΛΛΑΔΑ #2024 #ΥΠΕΘΟ #Κυβέρνηση