ΙΟΒΕ: Αρνητική έκπληξη από τις επενδύσεις-Σημάδια κόπωσης στην αγορά εργασίας

Αρκετά χρήσιμα και… κρίσιμα συμπεράσματα προκύπτουν από την τριμηνιαία έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών για την ελληνική οικονομία, που δόθηκε χθες (23/4) στη δημοσιότητα. Μεταξύ άλλων, σημειώθηκε επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης στην Ελλάδα στο τέταρτο τρίμηνο, με αρνητική έκπληξη από τις επενδύσεις. Σημάδια κόπωσης παρουσιάζονται στην αγορά εργασίας, παρόλο που η ανεργία κυμαίνεται σε χαμηλό 14-ετίας.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ:

Επιβραδύνθηκε ο ρυθμός ετήσιας οικονομικής μεγέθυνσης στο 1,2% το τέταρτο τρίμηνο του 2023 (από 2,1% στο προηγούμενο τρίμηνο). Σε εποχικά διορθωμένα στοιχεία, ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο ήταν +0,2%. Η επιβράδυνση προήλθε κυρίως από την συρρίκνωση των παγίων επενδύσεων κατά -5,7%, ενώ οι συνολικές επενδύσεις μειώθηκαν ετησίως κατά -1,2%. Τη μεγαλύτερη συμβολή στην ανάπτυξη είχε η κατανάλωση (+1,8% ετησίως), λόγω της ενίσχυσης της ιδιωτικής (+1,8%) και της δημόσιας κατανάλωσης (+2,7%). Στο εξωτερικό ισοζύγιο του τέταρτου τριμήνου του 2023, οι συνολικές εξαγωγές ενισχύθηκαν ετησίως κατά +2,1%, λόγω του ισχυρού ρυθμού μεγέθυνσης των εξαγωγών υπηρεσιών (+ 4,7%), ενώ οι εξαγωγές αγαθών συνέχισαν την καθοδική τους πορεία (-1,6%). Από την άλλη πλευρά, στάσιμες παρέμειναν οι συνολικές εισαγωγές, με αποτέλεσμα το έλλειμμα του εξωτερικού ισοζυγίου σε εθνικολογιστικούς όρους, να βελτιωθεί σε σχέση με ένα χρόνο πριν κατά περίπου €371 εκατ.

Για το σύνολο του 2023, ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης εκτιμάται στο 2,0%, με ώθηση πρωτίστως από την κατανάλωση (+1,5% y-o-y). Στις θετικές εξελίξεις για το 2023 συγκαταλέγεται, επίσης, η βελτίωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών κατά 4,0 π.μ. του ΑΕΠ, με τις εξαγωγές να αυξάνονται (+2,8% y-o-y) κατά ποσοστό διπλάσιο έναντι των εισαγωγών (+1,4% y-oy). Μικρότερη των προσδοκιών ήταν η ενίσχυση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου (+3,9% y-oy), με τις συνολικές επενδύσεις να συρρικνώνονται (-1,2% y-o-y).

Στις θετικές εξελίξεις κατά το πρώτο τρίμηνο του 2024 ξεχωρίζει η περαιτέρω σταδιακή ενίσχυση της διεθνούς επενδυτικής εμπιστοσύνης προς τη χώρα, όπως αποτυπώνεται από την μείωση του διαφορικού κόστους χρηματοδότησης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε σχέση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Στα θετικά, επίσης συγκαταλέγεται η επίδοση υψηλότερου ρυθμού εγχώριας ανάπτυξης σε σχέση με τον μέσο όρο στην Ευρωζώνη. Στις αρνητικές εξελίξεις το πρώτο τρίμηνο συγκαταλέγεται ο υψηλότερος ρυθμός πληθωρισμού από τον μέσο όρο στην Ευρωζώνη, ειδικά σε είδη πρώτης ανάγκης όπως τα τρόφιμα.

Δυναμική σε Κατασκευές και Υπηρεσίες στο σύνολο του 2023, ήπια ενίσχυση στη Βιομηχανία, κάμψη στο Λιανεμπόριο

Η Βιομηχανική παραγωγή ενισχύθηκε στο σύνολο του 2023, κατά 2,3%, χαμηλότερα σε σύγκριση με 2,7% το ίδιο χρονικό διάστημα του 2022. Ανοδική καταγράφεται η τάση στις αρχές του 2024. Οι Κατασκευές σημείωσαν ισχυρή δυναμική το 2023, με αύξηση παραγωγής κατά 17,1%, σε συνέχεια 21,8% το 2022. Αύξηση στον κύκλο εργασιών στους περισσότερους υποκλάδους των Υπηρεσιών καταγράφεται το 2023. Αντιθέτως, το Λιανικό Εμπόριο μειώθηκε σε όγκο κατά 3,3% στο σύνολο του 2023, αντί αύξησης κατά 3,3% ένα έτος νωρίτερα. Οι προσδοκίες για το 2024 στο Λιανικό Εμπόριο εμφανίζουν επίσης κάμψη.

Βελτιώνεται, αλλά με αργό ρυθμό το έλλειμμα του εξωτερικού ισοζυγίου

Στην πλευρά των εξαγωγών προϊόντων στους εθνικούς λογαριασμούς, καταγράφηκε μείωση σε ονομαστικούς όρους, στο σύνολο του 2023, με ρυθμό -8,5%, αν και εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών η πτώση ήταν μικρότερη (-2,9%). Στην πλευρά των εισαγωγών, καταγράφηκε μείωση σε τρέχουσες τιμές, με ρυθμό 13,8% το 2023. Ως αποτέλεσμα, μειώθηκε στο σύνολο του έτους το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου σε σχέση με το 2022 κατά 21,4%, σε €29,5 δισεκ.. Διατηρείται η διαχρονικά υψηλή εξωστρέφεια για την ελληνική οικονομία το 2023. Με αφορμή την πολεμική αναταραχή στο Ισραήλ, αξίζει να σημειωθεί ότι η συνολική αξία των εξαγωγών αγαθών προς το Ισραήλ και τον Λίβανο το 2023 άγγιξε τα €2,1 δισεκ., εκ των οποίων τα €657,0 εκατ. προς το Ισραήλ.

Από την πλευρά του Ισοζυγίου Πληρωμών, στο σύνολο του 2023, καταγράφηκε μείωση του ελλείμματος στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών στα €14,0 δισεκ. ή 6,3% του ΑΕΠ, έναντι €21,2 δισεκ. ή 10,3% του ΑΕΠ το 2022. Σημαντική διόρθωση του ελλείμματος καταγράφηκε στο ισοζύγιο αγαθών (κατά 90% λόγω καυσίμων, υπό την επίδραση της μείωσης των ενεργειακών τιμών) και αύξηση στο πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών (με ιστορικά υψηλές ταξιδιωτικές εισπράξεις) και του ισοζυγίου δευτερογενών εισοδημάτων, στο οποίο καταγράφονται και οι εισροές από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το έλλειμμα του Ισοζυγίου Αγαθών χωρίς καύσιμα και πλοία διαμορφώθηκε το δωδεκάμηνο του 2023 στα €3,5 δισεκ. από €6,6 δισεκ. το ίδιο διάστημα του 2022.

Σε χαμηλό 14-ετίας η ανεργία, αλλά και σημάδια κόπωσης στην αγορά εργασίας

Το τέταρτο τρίμηνο του 2023 καταγράφηκε περαιτέρω μείωση της ανεργίας στο 10,5% από 11,9% το ίδιο τρίμηνο του 2022. Η μείωση του ποσοστού ανεργίας ήταν κυρίως αποτέλεσμα της ενίσχυσης της απασχόλησης. Οι τομείς με τη μεγαλύτερη ετήσια άνοδο στην απασχόληση ήταν οι μεταφορές (+27,8 χιλ. απασχολούμενοι), οι κατασκευές (+27,2 χιλ.), η υγεία (+23,5 χιλ.), τα καταλύματα και η εστίαση (+21,1 χιλ.). Πτώση της απασχόλησης καταγράφηκε στην εκπαίδευση και την ψυχαγωγία. Η ανοδική πορεία του δείκτη μισθολογικού κόστους ανακόπηκε το τέταρτο τρίμηνο του 2023, ενώ πτώση κατέγραψε η συμμετοχή στην εργασία. Καθώς η χώρα προσεγγίζει μονοψήφιο ποσοστό ανεργίας, οποιεσδήποτε μειώσεις κατά τα επόμενα τρίμηνα ή έτη θα είναι αναπόφευκτα βραδύτερες. Παράλληλα με τη μείωση της κυκλικής ανεργίας, προτεραιότητα τίθεται στην αντιμετώπιση της εναπομένουσας διαρθρωτικής ανεργίας και της ανεργίας τριβής.

Η απασχόληση αναμένεται να ενισχυθεί ηπιότερα το 2024, λόγω της ανοδικής τάσης σε κατανάλωση, επενδύσεις, εξαγωγές και σε επιμέρους τομείς της βιομηχανίας και των υπηρεσιών. Οι παράγοντες αυτοί αναμένεται να αντισταθμίσουν μερικώς την αρνητική επίδραση του υψηλότερου κόστους χρήματος στη ζήτηση εργασίας από τις επιχειρήσεις. Το ποσοστό ανεργίας για το 2024, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, αναμένεται να διαμορφωθεί στην περιοχή του 10,3%.

Βραδύτερη υποχώρηση του πληθωρισμού, πιέσεις στα τρόφιμα το 2024

Ο πληθωρισμός καταγράφηκε στο 3,1% (ΔΤΚ) και 3,2% (ΕνΔΤΚ) το πρώτο τρίμηνο του 2024, έναντι πληθωρισμού 5,9% (ΔΤΚ) και 6,4% (ΕνΔΤΚ) το πρώτο τρίμηνο του 2023. Ο εγχώριος ρυθμός πληθωρισμού ξεπέρασε τον μ.ό. της ΕΖ από τα τέλη του 2023 και έκτοτε, σε συνέχεια χαμηλότερου μέσου ρυθμού το πρώτο εννεάμηνο του 2023. Σημαντικό μέρος της πίεσης στις τιμές το 2024 αφορά τα μη ενεργειακά αγαθά και ειδικότερα τα τρόφιμα, ενώ οι διεθνείς τιμές ενεργειακών αγαθών κινήθηκαν ηπιότερα το πρώτο τρίμηνο. Ενδεικτικά, ο ρυθμός μεταβολής του ΕνΔΤΚ με σταθερούς φόρους και χωρίς την ενέργεια ήταν στο 3,9% το πρώτο δίμηνο του 2024, από άνοδο 8,3% ένα έτος πριν.

Βασικές υποθέσεις για την πρόβλεψη του πληθωρισμού αποτελούν: (α) η εξέλιξη της τιμής του πετρελαίου Brent αποτιμημένη σε ευρώ, η οποία αναμένεται ετησίως μεσοσταθμικά να ενισχυθεί κατά μέσο όρο 8% το 2024 (β) η εξέλιξη της καταναλωτικής ζήτησης, η οποία αναμένεται να καταγράψει ηπιότερη άνοδο, κατά περίπου 1,2% το 2024. Σε αυτό το πλαίσιο, προβλέπεται πως ο ρυθμός πληθωρισμού θα κυμανθεί στην περιοχή του 3,0% το 2024.

Μικρή ανάκαμψη στο εγχώριο οικονομικό κλίμα το α’ τρίμηνο του 2024

Μικρή ενίσχυση κατέγραψε ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα κατά το α’ τρίμηνο του 2024 σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο (106,9 από 105,6 μον.). Οριακή είναι η βελτίωση σε σύγκριση και με το αντίστοιχο περυσινό τρίμηνο (106,6 μον.). Οι επιχειρηματικές προσδοκίες ενισχύθηκαν ήπια στο πρώτο τρίμηνο σε σύγκριση με το αμέσως προηγούμενο στις Υπηρεσίες, βελτιώθηκαν εντονότερα στις Κατασκευές και τη Βιομηχανία, ενώ εξασθένισαν στο Λιανικό εμπόριο. Ο Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης εξασθένισε ήπια την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου έναντι του προηγούμενου τριμήνου, στις -46,1 (από –43,5) μονάδες. Παράλληλα, κινείται ήπια χαμηλότερα σε σχέση με ένα έτος νωρίτερα (-43,3 μον.).

Δημόσια οικονομικά: Υπέρβαση ταμειακών στόχων και στις αρχές του 2024

Στο σύνολο του 2023, η εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού κινήθηκε ταμειακά καλύτερα από τον στόχο, υπό την επίδραση της οικονομικής ανάκαμψης και του πληθωρισμού. Η βελτίωση του ισοζυγίου σε σχέση με πέρυσι, οφείλεται κυρίως στη μεγαλύτερη αύξηση των καθαρών εσόδων (+12,4% ή +€7,38 δισεκ.). Το 2023 καταγράφηκε ταμειακό πρωτογενές πλεόνασμα ύψους €3.920 εκατ. (1,8% του ΑΕΠ). Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2024, ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώνεται σε 2,1% του ΑΕΠ το 2024. Ο λόγος χρέους γενικής κυβέρνησης προς ΑΕΠ εκτιμάται σε 161,9% το 2023.

Το πρώτο δίμηνο του 2024, η εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού κινήθηκε ταμειακά καλύτερα από τον στόχο, αφού καταγράφηκε πλεόνασμα ύψους €1.437 εκατ. (0,6% του ΑΕΠ) έναντι στόχου για πλεόνασμα €101 εκατ. στην Εισηγητική Έκθεση Προϋπολογισμού του Νοεμβρίου 2023.

Βελτίωση των θεμελιωδών μεγεθών των τραπεζών, με προκλήσεις

Η συστηματική βελτίωση της εμπιστοσύνης της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας προς την ελληνική οικονομία αποτυπώνεται από τη σταδιακή μείωση της απόκλισης στο κόστος νέου δανεισμού του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα σε σχέση με άλλες χώρες. Στο τραπεζικό σύστημα, μεταξύ των θετικών τάσεων, ξεχωρίζουν η ανάκαμψη της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις, η περαιτέρω μείωση των ΜΕΔ, η βελτίωση δεικτών οργανικής κερδοφορίας, ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας, ενώ σταθεροποιήθηκε το κόστος δανεισμού του ιδιωτικού τομέα.

Στις αρνητικές τάσεις, συγκαταλέγονται η αύξηση της έκθεσης των τραπεζών σε κρατικά ομόλογα, το υψηλό απόθεμα κόκκινων δανείων εντός και εκτός τραπεζικών ισολογισμών, η πιστωτική συρρίκνωση προς νοικοκυριά, η στασιμότητα στις ιδιωτικές καταθέσεις και το υψηλό περιθώριο επιτοκίου. Σημαντική ευκαιρία αποτελεί η επιτάχυνση υλοποίησης του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στο οποίο απομένουν δεσμευμένοι Ευρωπαϊκοί πόροι ύψους €21,25 δισεκ. για την τριετία 2024-2026, εκ των οποίων τα €10,4 δισεκ. αφορούν το δανειακό σκέλος, δηλαδή επιχειρηματικά δάνεια με ευνοϊκούς όρους, προς μόχλευση με περαιτέρω ιδιωτικά και τραπεζικά κεφάλαια για τη χρηματοδότηση νέων παραγωγικών επενδύσεων.

#Ίδρυμα_Οικονομικών_και_Βιομηχανικών_Ερευνών #ελληνική_οικονομία #ΕΛΛΕΙΜΜΑ_ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ_ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ #Ανεργία #πληθωρισμός #οικονομικό_κλίμα #δημόσια_οικονομικά #ΤΡΑΠΕΖΕΣ