Ἐν ἀρχῇ ἦν η Λογιστική

« Ἐν ἀρχῇ ἦν η Λογιστική »

Κωνσταντίνος Ιωαν. Νιφορόπουλος
Ορκωτός Ελεγκτής – Λογιστής – ΩΡΙΩΝ Α.Ε

«ὃ ἐὰν παραδίδως,ἐν ἀριθμῷ καὶ σταθμῷ,
καὶ δόσις καὶ λῆψις, πάντα ἐν γραφῇ·»
«Μη εντραπής να μετράς και

να ζυγίζης με ακρίβειανκάθε τι,
που δίδεις στους ανθρώπους σου, και
να καταγράφης κάθε δοσοληψίαν σου.»
Παλαιά Διαθήκη - Σοφία Σειράχ 42,7

( Πηγή : https://dragonstuff.com/product/history-of-accounting/

1. Ποιο είναι τοπρώτο πρόσωπο στην «Ιστορία» του οποίου το όνομα γνωρίζουμε;

[ Δενείναι Βασιλιάς, ούτε πολεμιστής, ούτε ποιητής.Ήταν ένας λογιστής…. ]

· Ο «Kushim»

« …. το πρώτοόνομα στην καταγραμμένη Ιστορία δεν είναι Βασιλιάς. Ούτε πολεμιστής. ή έναςποιητής. Αποδεικνύεται, ότι ήταν ... ένας λογιστής.

Στο βιβλίο «Sapiens:Μια Σύντομη Ιστορία της Ανθρωπότητας», ο Yuval Noah Harari πηγαίνει πίσω 33αιώνες πριν από τον Χριστό σε ένα πηλό δισκίο 5.000 ετών που βρέθηκε στηΜεσοποταμία (σύγχρονο Ιράκ). Έχει κουκκίδες, αγκύλες και μικρά σχέδια χαραγμένασε αυτό και φαίνεται να καταγράφει μια επιχειρηματική συμφωνία.

Είναι μια «απόδειξη»για πολλαπλές αποστολές κριθαριού. Ο δίσκος αναφέρει, πολύ απλά: 29.086 μέτρακριθάρι 37 μήνες Kushim "Η πιο πιθανή ανάγνωση αυτής της φράσης, γράφει οHarari, είναι:" Συνολικά 29.086 μέτρα κριθής ελήφθησαν κατά τη διάρκειατων 37 μηνών. Υπογράφηκε, Kushim. "

Έτσι ποιοςήταν "Kushim"; Η λέξη μπορεί να ήταν τίτλος εργασίας, όχι άνθρωπος(ίσως το kushim σήμαινε "αξιολογητή κριθαριού"), ….. Υποδηλώνει ότι οKushim ήταν πράγματι ένας άντρας, κάτοχος δίσκων που μετρούσε τα πράγματα γιατους άλλους - με λίγα λόγια, ένας λογιστής….» ( Άρθρο τουRobert Krulwich is a journalist and author of the National Geographic ).

( Πηγή https://www.nationalgeographic.com/science/phenomena/2015/08/19/whos-the-first-person-in-history-whose-name-we-know/)

………………………

[ MS1717, © The Schøyen Collection, Oslo and Londonhttp://www.schoyencollection.com/24-smaller-collections/wine-beer/ms-1717-beer-inanna-uruk© The Schøyen Collection, Oslo and London ]

……………………………

· Το βιβλίο « Sapiens - Μια σύντομη ιστορία τουανθρώπου»

« Οκαθηγητής Γιουβάλ Νώε Χαράρι διατρέχει όλη την ανθρώπινη ιστορία,από τους πρώτους ανθρώπους που περπάτησαν στη γη μέχρι τις ριζοσπαστικές –καιενίοτε καταστροφικές– καινοτομίες της Γνωστικής, της Αγροτικής και τηςΕπιστημονικής Επανάστασης. Αντλώντας από ένα τεράστιο φάσμα επιστημών (βιολογίακαι γενετική, παλαιοντολογία και ιστορία, ανθρωπολογία, κοινωνιολογία καιοικονομικά), προσφέρει πρωτότυπες, αναπάντεχες και συχνά διασκεδαστικέςαπαντήσεις στα πιο κρίσιμα ερωτήματα: Γιατί μπόρεσαν οι άνθρωποι νασυγκεντρωθούν σε εκπληκτικά μεγάλους πληθυσμούς, ενώ οι άλλες ομάδεςπρωτευόντων δεν ξεπερνούν τα εκατόν πενήντα άτομα; Επειδή, λέει, το ταλέντο μαςστο κουτσομπολιό μάς επιτρέπει να συγκροτούμε δίκτυα σε κοινωνίες που θα ήτανυπερβολικά μεγάλες για προσωπικές σχέσεις ανάμεσα σε όλα τα μέλη τους, ενώ οι«φαντασιακές πραγματικότητες» που διαμορφώνουμε και αποδεχόμαστε –όπως τοχρήμα, η εκκλησία, οι Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης– μας κρατάνε σε τάξη……»

( Πηγή : https://www.public.gr/product/books/greek-books/anthropology-social-sciences/history/sapiens-mia-syntomi-istoria-toy-anthropoy/prod7870192pp/)

2. Η μέτρηση και ηκαταγραφή της πληροφορίας.

( Πηγή : https://babington.co.uk/blog/accounting/brief-history-of-accounting/)

«Τα μυστικά της γραφής
Πρώτο μυστικό: Το πρώτο και αρχαιότερο κίνητρο για τη δημιουργία ενόςσυστήματος καταγραφής, και επομένως διατήρησης, της πληροφορίας ήταν ηαρίθμηση. Ενδείξεις γι' αυτό βρίσκουμε ήδη στην παλαιολιθική εποχή.
Δεύτερο μυστικό: Το κίνητρο αυτό γίνεται ισχυρότερο και συνθετότερο μετην ανακάλυψη και εγκατάσταση του γεωργικού τρόπου παραγωγής (νεολιθική εποχή).Η δημιουργία πλεονάσματος αγαθών και η συνακόλουθη συνθετότερη κοινωνικήοργάνωση κάνουν επιτακτικότερη την ανάγκη ενός (ανεπτυγμένου) λογιστικούσυστήματος καταγραφής της πληροφορίας.
Τρίτο μυστικό: Η παραπέρα οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη θα οδηγήσειστην ανάγκη ενός συστήματος καταγραφής της πληροφορίας που υπερβαίνει τιςλογιστικές ανάγκες. Αυτό συμβαίνει στην περίοδο 4000-3000 π.Χ. με την ανάπτυξηπλουσίων, πολυάνθρωπων πόλεων στην Εγγύς Ανατολή. Μέσα σε αυτή τη νέαπραγματικότητα θα αναδειχθούν οι αδυναμίες ενός σημασιογραφικούσυστήματος για την καταγραφή της πληροφορίας. Έτσι θα προκύψουν, βαθμιαία,συλλαβικά συστήματα γραφής (κατά πολύ οικονομικότερα και αποτελεσματικότερα),για να οδηγηθούμε, στα τέλη της δεύτερης και στις αρχές της πρώτηςπροχριστιανικής χιλιετίας, στην ανακάλυψη της αλφαβητικής γραφής..

( Α.-Φ.Χριστίδης, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, Θεσσαλονίκη, Ινστιτούτονεοελληνικών σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] 2005)

3. Η αρχή τηςκαταγραφής των δοσοληψιών και των αποθεμάτων - Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι καιΑιγύπτιοι.

[ Ο «πυρήνας» της δραστηριότητας της Λογιστικής είναι ηύπαρξη «αποθεμάτων» και η ανάγκη ύπαρξης «συναλλαγών », μεταξύ των ανθρώπων ].

Ancient Sumerian clay tablet showing anaccount of barley rations issued monthly to adults (30 or 40 pints) andchildren (20 pints) written in Cuneiform, circa 2350 BCE. From Ngirsu, Iraq. British Museum, London (« Αρχαίο Σουμεριανό πήλινο δισκίο που απεικονίζει μια αναφορά σεμερίδες κριθαριού που εκδίδονται μηνιαίως σε ενήλικες (30 ή 40 πίντες) καιπαιδιά (20 πίντες) γραμμένα σε Σφηνοειδές Γραφή, γύρω στο 2350 π.Χ. Από το Ngirsu, Ιράκ. Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο )

( Πηγή:https://www.accountingintuition.com/2019/02/04/history-of-accounting/

)

· Καταγραφήτων «Αποθεμάτων» ( Πλούτου) και των «Συναλλαγών»

Η αρχή της λογιστικής, τηςκαταγραφής δηλαδή των δοσοληψιών με συστηματικό τρόπο χάνεται στα βάθη τηςιστορίας και η εξέλιξη της συνδέεται στενά με την ανάπτυξη της ανθρώπινηςκοινωνίας και του εμπορίου.

Ο "πυρήνας" της δραστηριότητας τηςΛογιστικής είναι η ύπαρξη αποθεμάτων και η ανάγκη ύπαρξης «συναλλαγών », μεταξύτων ανθρώπων.

Η ανάγκη παρακολούθησης τωνσυναλλαγών οδήγησε από πολύ νωρίς στην εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησής καιελέγχου αυτών. Αποδεικτικά στοιχεία οικονομικών /λογιστικών καταγραφών έχουνβρεθεί σε κείμενα διάφορων λαών της αρχαιότητας.

«Η παρόρμησή μας να λογαριάζουμε – να καταμετρούμε κα να καταγράφουμετον πλούτο μας – είναι ένα από τα παλιά ανθρώπινα ορμέμφυτα. Μάλιστα από ότιφαίνεται η γραφή ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του ανθρώπου επινοήθηκε απότους λογιστές. Η λογιστική πέρα από τη συμβολή της στην επινόηση της γραφής,παίζει σημαντικό ρόλο στον ανθρώπινο πολιτισμό, διότι επηρεάζει τον τρόπο πουβλέπουμε τον κόσμο και διαμορφώνει τις πεποιθήσεις μας. Για να πάρουμε αυτό τοπρώιμο παράδειγμα, η επινόηση της καταμέτρησης μέσω αντικειμένων στηΜεσοποταμία υπήρξε σημαντική, όχι μόνο επειδή διευκόλυνε τις οικονομικέςανταλλαγές και γέννησε την γραφή, αλλά και επειδή «ενθάρρυνε τους ανθρώπους ναπροσεγγίσουν τον περιβάλλοντα κόσμο με όρους μετρήσιμων αποτελεσμάτων». Για πρώτηφορά είχαμε στη διάθεσή μας εργαλεία που μας επέτρεψαν να μετρήσουμε και ναυπολογίσουμε – να προσδιορίσουμε ποσοτικά – τον περιβάλλοντα κόσμο και νακαταγράψουμε τα ευρήματα μας.»

( JANE GLEESON – WHITE«ΔΙΠΛΟΓΡΑΦΙΑ Πως οι έμποροι της Βενετίας δημιούργησαν τα σύγχροναχρηματοοικονομικά» )

· «Αποθέματα»και «κοινωνική ιεραρχία»

«Η ύπαρξη αποθεμάτων (δηλαδή αγαθών που ξεπερνούν τις άμεσες ανάγκεςτων καταναλωτών) δημιούργησε, βέβαια, την κοινωνική ιεραρχία. Οι άρχοντες είναιτο αποτέλεσμα της ύπαρξης πλεονάζοντος πλούτου, πλούτου που περισσεύει.Άρχοντες είναι αυτοί που οικειοποιούνται (κάνουν δικό τους) το πλεόνασμα πουοφείλεται στη νέα οικονομική οργάνωση – στον γεωργικό τρόπο παραγωγής. Ηκοινωνική ιεραρχία (άρχοντες, ιερείς, υπήκοοι, ελεύθεροι ή δούλοι) είναι η νέασύνθετη κοινωνική πραγματικότητα που γεννιέται σιγά σιγά με την εγκατάσταση καιτη βελτίωση ( για την οποία σημαντικό ρόλο θα παίξει αργότερα η ανακάλυψη και ηχρήση των μετάλλων) του γεωργικού τρόπου παραγωγής.»

( Α. – Φ. ΧΡΙΣΤΙΔΗΣ«ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ»).

· Αποδείξειςπαραλαβής και λογαριασμοί

« [Σουμέριοι ] Πολλά από ταπρώτα γραπτά κείμενα είναι συμβόλαια αγοράς, αποδείξεις παραλαβής καιλογαριασμοί…. Σύντομα ήταν σε θέση να γνωρίζουν ότι η απλή αρίθμηση σεκαταλόγους δεν ήταν αρκετή για να συλλάβουν όλους τους τομείς της οικονομίας.Έτσι άρχισαν να κρατούν λογιστικά βιβλία για να μπορούν να γνωρίζουν μελεπτομέρειες τα πάντα σε όλους τους τομείς της οικονομίας και δημιούργησαν τιςπροϋποθέσεις για το εμπόριο, που είχε ήδη ξεκινήσει με άλλες εμπορικές πόλειςτης χώρας και με εμπορικά κέντρα του εξωτερικού.»

(Helmut Uhlig « ΟΙΣΟΥΜΕΡΙΟΙ Ένας λαός στις απαρχές της ιστορίας» )

· « ΚώδικαςΧαμουραμπί » - Διακίνηση αγαθών και Αντιπρόσωποι

Contract for the sale of a field and a house,Shuruppak, c. 2600 bc. Musée du Louvre. ( Συμβόλαιο για τηνπώληση ενός αγρού και ενός σπιτιού, Shuruppak,. 2600 π.Χ. - Μουσείο του Λούβρου. )

( Πηγή : https://www.lapasserelle.com/online_courses/accounting/history_of_accounting/index.html )

«Όλοι οι πολιτισμοίκατέγραψαν με τον ένα ή τον άλλον τρόπο τις εμπορευματικές τους συναλλαγές, ενώπολλά από τα εξοχότερα τεχνουργήματα της ιστορίας σχετίζονται με τηνκαταμέτρηση. Ο κώδικας Χαμουραμπί, στον οποίο είναικαταγεγραμμένοι 282 νόμοι της Βαβυλώνας και ο οποίος χρονολογείται γύρω στο1790 π.Χ. περιέχει πολλούς νόμους που σχετίζονται με την καταμέτρηση. Λόγουχάριν, ιδού ο νόμος 104: «Εάν ο έμπορος έχει δώσει στον αντιπρόσωπό τουκαλαμπόκι, μαλλί, λάδι ή οποιοδήποτε άλλο αγαθό προς διακίνηση, ο αντιπρόσωποςθα καταγράψει την τιμή και θα την παραδώσει στον έμπορο. Ο αντιπρόσωπος θαλάβει σφραγισμένο υπόμνημα για την τιμή το οποίο θα δώσει στον έμπορο »
(J ANE GLEESON – WHITE «ΔΙΠΛΟΓΡΑΦΙΑ Πως οι έμποροι της Βενετίαςδημιούργησαν τα σύγχρονα χρηματοοικονομικά» )

· Καταγραφήτων Συναλλαγών και Έλεγχος

« Όλοι οι κοινωνικοί τομείς τους οποίους μόλιςαναλύσαμε – οι ναοί, τα ανάκτορα (ή τα βασιλικά αξιώματα γενικά), το karum καιη πλούσια επιχειρηματική ελίτ – χρησιμοποιούσαν τους γραφείς. Ο κύριος σκοπόςήταν να εγγυώνται την ομαλή λειτουργία του γραφειοκρατικού ελέγχου, νακαταγράφουν συναλλαγές, να κρατούν λογιστικά, να γράφουν συμβόλαια και νομικέςαποφάσεις κα να συντηρούν το σύστημα εκπαίδευσης στη σφηνοειδή γραφή.»

(Gwendolyn Leick « ΟΙΒΑΒΥΛΩΝΙΟΙ» )

· Αρχαία Αίγυπτος – Λογιστικός Έλεγχος για τιςανάγκες της Φορολογίας

(Λογιστές ( Γραφείς ) – Αρχαία Αίγυπτος, 2700 π.Χ[καταγράφουν τη συλλογή των φόρων]. EGYPTIAN SCRIBES.Scribes squatting at their desks and assisted by their clerks, recording thecollection of taxes. After a relief from the tomb of Ti at Sakkara, Egypt,dating from the 27th century B.C.)

Στην Αίγυπτο φαίνεταιότι δημιουργός του λογιστικού ελέγχου υπήρξε το Κράτος δηλαδή του Φαραώ, μεσκοπό τον έλεγχο των συγκομιδών δημητριακών. Η βάση της οικονομίας στην Αίγυπτοήταν η γεωργία. Βασιλικοί υπάλληλοι παρακολουθούσαν τις γεωργικές εργασίες καισυγκέντρωναν από τη συγκομιδή το ποσοστό που ανήκε στο φαραώ. Το εμπόριοβασιζόταν στην εξαγωγή του πλεονάσματος των παραγόμενων στην Αίγυπτο αγαθών,όπως δημητριακών, παπύρου, ή πρώτων υλών, όπως χρυσού, και στην εισαγωγή υλώνπου έλειπαν από τη χώρα, όπως ξυλείας, χαλκού, αργύρου κ.ά. Η διοίκηση είχε ανάγκηαπό μορφωμένους πολίτες και με ειδικές γνώσεις, όπως οι «γραφείς».
« Ένας γραφέας στην αρχαία Αίγυπτο ήταν πολύ σημαντικό πρόσωπο. Η Αίγυπτος ήτανένα πάρα πολύ πλούσιο και τεράστιο σε έκταση βασίλειο. Ήταν λοιπόν απαραίτητοτα πλούτη του βασιλείου αυτού, να μετρούνται και να καταγράφονται, όπως επίσηςκαι οι φόροι που πλήρωναν οι άνθρωποι στο βασιλιά, ανάλογα με αυτά που κέρδιζαναπό τη δουλειά τους. Η μέτρηση και η καταγραφή των αγαθών και των φόρων ήτανδουλειά των γραφέων. …. Σε μία χώρα λοιπόν όπου τα πάντα καταγράφονταν, ηδουλειά του γραφέα, αποτελούσε μεγάλη εξασφάλιση και είχε ιδιαίτερο κύρος. Οιγραφείς ήταν καλά πληρωμένοι δημόσιοι υπάλληλοι και πολλοί απ’ αυτούςβρίσκονταν στην κορυφή της αιγυπτιακής κοινωνίας. Μερικοί τίτλοι πολύ υψηλόβαθμωνγραφέων την εποχή που βασίλευε η δυναστεία των φαραώ με το όνομα Ραμσής, ήτανοι εξής: «οι γραφείς των βιβλίων της βασιλικής βιβλιοθήκης», «οι βασιλικοίγραφείς», «ο ανώτατος γραφέας των πινακίων του ανωτάτου δικαστηρίου» και«γραφείς των φόρων».

(Πηγές : http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A102/45/308,1284/
http://www.mikrosanagnostis.gr/thema_16.asp)

4. Οιλογιστικές πινακίδες των Μινωιτών. ( Οιπρώτες «λογιστικές καρτέλες αποθήκης» ;; ) .

Κνωσσός : Αποθήκες (Storing food places)

(Πηγή : https://candia.wordpress.com/photos/photos-from-knossos/ )

« Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν μικρέςορθογώνιες πήλινες πινακίδες που βρέθηκαν σε ανασκαφές σε ανάκτορα της ΜινωικήςΚρήτης (Αγίας Τριάδας, Ζάκρου και αλλού), με χαραγμένες επιγραφές στη ΓραμμικήΑ γραφή. Παρ’ όλο που η γραφή αυτή δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί είναι σχεδόνβέβαιο πως αποτελούσαν πρόχειρες λογιστικές καταγραφές σε πλάκες από ωμόπηλό, που μετά τις ξέραιναν στον ήλιο, και, ίσως, αργότερα τις αντέγραφαν μεάλλα υλικά γραφής. Οι πλάκες αυτές διατηρήθηκαν από τύχη, γιατί οι πυρκαγιέςπου κατέστρεψαν τα ανάκτορα αντί να τις καταστρέψουν, όπως άλλα αντικείμενα,τις έψησαν με αποτέλεσμα να γίνουν πιο ανθεκτικές και να διατηρηθούν μέχρισήμερα.

Τον15ο αιώνα π.Χ. εμφανίζεται στην Κρήτη μια άλλη γραμμική γραφή πουπήρε το όνομα Γραμμική Β. Η γραφή αυτή αποκρυπτογραφήθηκε το 1952 απότον Άγγλο ερευνητή Μ. Ventris και τον John Chadwick.

Πινακίδεςτης Γραμμικής Β γραφής, που βρέθηκαν σε ανασκαφές, περιέχουν καταγραφέςδιαφόρων ειδών που προσδιορίζονται με ιδεογράμματα (δηλαδή σύμβολα πουαπεικονίζουν τα αντικείμενα για τα οποία γίνεται λόγος) και αριθμούς. Σ’ αυτέςαναγράφονται ομάδες ανδρών και γυναικών, που χαρακτηρίζονται δούλοι (βλέπεπιο κάτω πινακίδα της Πύλου), κοπάδια ζώων, δημητριακά, αγγεία και σκεύη,άρματα, όπλα, κράνη κ.ά., και όλα αυτά ανήκουν στη βασιλική περιουσία.

Οιπινακίδες αυτές της Γραμμικής Α και της Γραμμικής Β βρίσκονται στο Μουσείο τουΗρακλείου

( Ηλέκτρα Καμπουράκη – Πατεράκη, Μαθηματικού. Η ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΖΩΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ, www.patris.gr )

· Οιλογαριασμοί απογραφής.

Φαιστός:Υπόγειοι αποθηκευτικοί χώροι

(Πηγή : http://www.agioklima.gr/el/το-μινωικό-ανάκτορο-της-φαιστού/ )

«Από τη μελέτη των πινακίδων που βρέθηκαν σε έπαυλη στην περιοχή Αγίας Τριάδαςνότια της Φαιστού, οι ειδικοί ερευνητές έχουν καταλήξει στα ακόλουθασυμπεράσματα: (Ανδριόλας (1964) (1 ), σ. 738) …. 2. Οι λογαριασμοί χαράσσοντανστις πήλινες πινακίδες όταν ο πηλός ήταν μαλακός. Η αποξήρανση του πηλούγινόταν είτε με ψήσιμο είτε με έκθεση στο ύπαιθρο. 3. Στη συνέχεια οι πινακίδεςσυνδέονταν κατά ομοιογενείς ομάδες και τοποθετούνταν στο αρχείο. 4. Από τακείμενα των πινακίδων συμπεραίνεται ότι αυτά ήταν λογαριασμοί εισαγωγής καιεξαγωγής διαφόρων ποσοτήτων προϊόντων. Μερικοί λογαριασμοί από αυτούς είναισύνθεση ειδικών λογαριασμών δηλαδή είναι λογαριασμοί δευτέρου βαθμούεπεξεργασίας. 8. Επικεφαλής κάθε λογαριασμού υπάρχουν σημεία ενδεικτικά τηςονομασίας του λογαριασμού. 9. Τέλος σημειώνεται το άθροισμα των επιμέρουςποσών…. »

(ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ - Κώστας Α. Ρήγας - Πρακτικά 18ουΠανελληνίου Συνεδρίου Στατιστικής (2005))

5. Η « Μυκηναϊκήεποχή »

O Μυκηναϊκός Πολιτισμός αναπτύχθηκε την περίοδο 1600-1100 π.Χ. κυρίως στηνκεντρική και νότια ηπειρωτική Ελλάδα. Το επίθετο «μυκηναϊκός» προέρχεται από τηνπρώτη αρχαιολογική θέση στην οποία εντοπίστηκε, τις Μυκήνες της Αργολίδας, που αποτελούν και ένα από τα σημαντικότερακέντρα του. Κατά την περίοδο ακμής του εξαπλώθηκε και στην Κρήτη, στα νησιά τουΑιγαίου και στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και στη Κύπρο.

« Η νέα άρχουσα τάξη [ των Μυκηνών] , οδηγούμενη προφανώς από ισχυρούς ηγεμόνες, ήταν σε θέση να καλλιεργείεπαφές και εμπορικές σχέσεις με την ανακτορική Κρήτη και τις προηγμένες χώρεςτης Ανατολής, από τις οποίες εξασφαλίζονταν οι απαιτούμενες πρώτες ύλες και ηπροηγμένη τεχνογνωσία για τη λειτουργία των ντόπιων εργαστηρίων. Μέσα από τιςεπαφές των πρώτων μυκηναίων ηγεμόνων με την Κρήτη δημιουργήθηκαν νέα πρότυπαοικονομικής διαχείρισης, τα οποία μεταφέρθηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα,συνοδευμένα από τα τελευταία τεχνολογικά και πνευματικά επιτεύγματα της εποχής.»

( Πηγή : Ίδρυμα ΜείζονοςΕλληνισμού – Μυκηναική Ελλάδα

http://www.fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/economy/index.html )

«Λογιστές

Συχνά γίνεται λόγος για το επάγγελμα και μάλιστα για την τάξη ή τηνκάστα των γραφέων. Σε κανένα, ωστόσο, από τα τέσσερις χιλιάδες πήλινα έγγραφαπου υπάρχουν και που τα περισσότερα δεν είναι παρά προχειρογραφήματα ήπροσωρινές σημειώσεις, δεν αναγράφεται το όνομά τους. Η έννοια όμως του γραφέαφαίνεται πως ήταν ξένη στο μυκηναϊκό πολιτισμό. Όποιος στην Ελλάδα ήξερε ναγράφει, έστω κι αν ήταν ξένος, έπαιρνε, όπως και στην αρχαία Κίνα, σημαντικήθέση στη διοίκηση των ανακτόρων και των ναών. Οι ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοιέπρεπε να είναι όλοι γραμματισμένοι. Μετέγραφαν τους λογαριασμούς και τιςχρονιάτικες αναφορές τους σε φθαρτά υλικά, λινό, περγαμηνή, φυτικές ίνες ήφλοιούς. Δέκα το λιγότερο αξιωματούχοι, ίσως και δώδεκα, έλεγχαν τις εισόδουςκαι τις εξόδους των τροφίμων και των ακατέργαστων ή βιομηχανοποιημένωνπροϊόντων, συνέτασσαν τις απογραφές των στάβλων, των αποθηκών των εφοδίων ή τωνκελαριών, κατέγραφαν λογιστικά τα χρέη και τις οφειλές, καθόριζαν το ρόλο καιτη βάση της φορολογίας, πρόβαιναν στην απογραφή του πληθυσμού και των ζωντανών,έκαναν κατανομή της εργασίας στις εργάτριες και στους εργάτες καιεξοικειώνονταν με τις πολύπλοκες υποδιαιρέσεις των μονάδων , των μέτρων και τωνσταθμών. Μερικοί πίστεψαν πως αναγνώρισαν σαράντα, το λιγότερο, διαφορετικά"γραφεία" στο ανάκτορο μόνο της Κνωσού, γύρω στα 1300 π.Χ…… »

( Πηγές: α) Αποσπάσματα από το βιβλίο "Η καθημερινήζωή στη Μυκηναϊκή εποχή" Εκδόσεις Παπαδήμα, που αναδημοσίευσε οΟικονομικός Ταχυδρόμος σε ειδικό αφιέρωμα τον Μάρτιο του 1997 ), β) Κ.Δημακοπούλου (επιμ.), Ο Μυκηναϊκός Κόσμος. Πέντε αιώνες πρώιμου ελληνικούπολιτισμού. 1600-1100 π.Χ., Αθήνα 1988) .

6. Χρονολόγιο(Ιστορικά στοιχεία)

(Πηγή : https://www.lapasserelle.com/online_courses/accounting/history_of_accounting/index.html )

« 10.000 EΩΣ 8.000 π.X. -Εμφάνιση της γεωργίας
Πριν από τη γεωργία, οι άνθρωποι είχαν ομαδοποιηθεί σε φύλα (δηλαδή διευρυμένεςοικογένειες) και περιπλανώνταν. Mετά τη γεωργία, ομαδοποιήθηκαν σε πόλεις όπουέμεναν μόνιμα. …. Aπό τη στιγμή που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται η πόλη-κράτοςκαι είχε ήδη επιτευχθεί ένας λογικός βαθμός ασφάλειας, οι κάτοικοι της πόληςαπέκτησαν την ικανότητα να παράγουν περισσότερη τροφή από όση μπορούσαν εύκολανα καταναλώσουν, αν εργάζονταν όλοι στα χωράφια. Έτσι έγινε δυνατόν μερικοίάνθρωποι να μην εργάζονται ως γεωργοί, αλλά να ασχολούνται με άλλα είδηχρήσιμης εργασίας. Mερικοί άνθρωποι μπορεί να ήταν τεχνίτες, ειδικευμένοι στηνκατασκευή εργαλείων και κοσμημάτων· ορισμένοι άλλοι μπορεί να ήταν στρατιώτες ήέμποροι ή επόπτες. Έκαναν τη δουλειά τους παίρνοντας ως αντάλλαγμα τρόφιμα, ενώοι γεωργοί πλήρωναν με τρόφιμα τις υπηρεσίες αυτών των ειδικών. ….
6.000 EΩΣ 4.000 π.X.

Στη διάρκεια εκείνης της περιόδου, ένας νέος λαός, οι Σουμέριοι, άρχισενα διεισδύει στην κοιλάδα του Tίγρη και Eυφράτη. Στην περιοχή αυτή (Μεσοποταμία ) ο πολιτισμός είχε κάνει τα πρώτα του βήματα 3000 χρόνια πριν ναεμφανιστούν οι Σουμέριοι στην περιοχή, αλλά οι τελευταίοι πήραν τη σκυτάλη καιπροχώρησαν πολύ περισσότερο. Ήταν οι πρώτοι που ανέπτυξαν αυτό που θα μπορούσενα ονομασθεί «ανώτερος» πολιτισμός. ….Περί το 4000 π.X. οι Σουμέριοι ίδρυσαντην πόλη Oυρ στις εκβολές του Eυφράτη.
3.500 EΩΣ 3.000 π.X.- Γραφή και ιστορία
Στη Σουμερία, όπου είχε δημιουργηθεί ο πιο ανεπτυγμένος και σύνθετος πολιτισμόςτου κόσμου την εποχή εκείνη, η ζωή ήταν επίσης πιο περίπλοκη. Oι άνθρωποιέπρεπε να κρατούν λογαριασμούς για τα σιτηρά που παρήγαν, για τις ποσότητες πουαντάλλασσαν, για τα άλλα αγαθά που κατασκεύαζαν και για τις ποσότητες πουέδιναν στο κοινό ταμείο (τους «φόρους»). Mε την πάροδο του χρόνου, γινόταν όλοκαι πιο δύσκολο να συγκρατούν όλα αυτά τα στοιχεία στο μυαλό τους και έτσιπροέκυψε η ανάγκη να εξευρεθεί ένας τρόπος να τα σημειώνουν. O καθένας μπορείνα σκεφθεί έναν τρόπο να κάνει στο χώμα ένα σημάδι, λόγου χάριν, για κάθεκαλάθι γεμάτο φρούτα και μετά να μετρά τα σημάδια για να δει πόσα καλάθια έχουνπαραδοθεί. Όταν η μνήμη κουραζόταν, χρησιμοποιούσαν, πράγματι, τέτοια σημάδια·και οι Σουμέριοι είναι οι πρώτοι που άρχισαν την πρακτική αυτή λίγο μετά το3500 π.X. Διαφορετικά σημάδια μπορούσε να γίνουν για αριθμούς διαφόρου μεγέθουςκαι έτσι δεν ήταν απαραίτητο να υπάρχουν πάρα πολλά σημάδια της μονάδας για ναμετρηθούν. Oι Σουμέριοι επινόησαν ένα σύστημα αρίθμησης που βασιζόταν στο 12,το 60 και το 360, επειδή οι αριθμοί αυτοί ήταν εύκολο να μοιραστούν σε πολλάίσα μέρη με ποικίλους τρόπους, πράγμα που μείωνε τις πιθανότητες να έχουνκλάσματα. …..Aπό το 3100 π.X. οι Σουμέριοι είχαν επινοήσει ένα σύστημαγραφής με το οποίο μπορούσαν να γνωστοποιήσουν ό,τι ήθελαν να πουν. Ήταν τοπρώτο σύστημα γραφής στον κόσμο. Oι Σουμέριοι σημείωναν τα σημάδια της γραφήςτους χαράσσοντάς τα με μια αιχμηρή γραφίδα υπό γωνία πάνω σε μαλακό πηλό. Mετάέψηναν τον πηλό και έτσι η γραφή τους έμενε μόνιμα. Tα σημάδια αυτά, πουέμοιαζαν με σφήνες, έδωσαν και το όνομα της γραφής των Σουμερίων: σφηνοειδήςγραφή. …. Έτσι δημιουργήθηκε μια μικρή και εξαιρετικά εκτιμώμενη τάξη ανθρώπων,οι «γραφείς», που ήξεραν να διαβάζουν και να γράφουν για τις πλατιέςμάζες του πληθυσμού. H γραφή επέφερε μια τεράστια διαφορά. Ήταν ένα είδος«κρυσταλλωμένου» λόγου. …. Aν αντιγράφονταν προσεκτικά, τότε, όπως και τώρα, ταγραπτά έμεναν για πάντα και μάλιστα σε μορφή ακριβέστερη από την ανάμνηση τωνπροφορικών λόγων. Aυτό σήμαινε ότι κάθε γενεά μπορούσε να αφομοιώσει, μεμεγαλύτερη ακρίβεια και πιο γρήγορα, τη συσσωρευμένη πείρα και τη σοφία τωνπροηγούμενων γενεών. Έτσι επιταχύνθηκε ο ρυθμός της προόδου. …. Mε άλλα λόγια,η ιστορία του ανθρώπου αρχίζει με τους Σουμερίους, όχι πολύ πριν από το 3000π.X.
Γύρω στο 3000 π.X., οι άνθρωποι μιας ομάδας που ονομάζονταν Aκκάδιοι, οι οποίοιυιοθέτησαν στοιχεία του πολιτισμού των Σουμερίων. Yιοθέτησαν, λόγου χάριν, τοσύστημα της γραφής και το τροποποίησαν για να το κάνουν κατάλληλο για τη γλώσσατους. H περιοχή αυτή, μετά το 3000 π.X., ονομάζεται μερικές φορές, για τον λόγοαυτό, «Σουμερία-Aκκαδία».
H Aίγυπτος παρέλαβε γρήγορα την ιδέα της γραφής από τους Σουμερίους, αλλάεπινόησε ένα διαφορετικό σύνολο συμβόλων, περίπλοκο όσο και η σφηνοειδής γραφή.H αιγυπτιακή γραφή ονομάζεται ιερογλυφική ……. H αιγυπτιακή γραφήχαρασσόταν πάνω σε ένα λεπτό φύλλο κατασκευασμένο από την ψύχα του κορμού τουπαπύρου.

Mετά το 2000 π.X., οι Σουμέριοι άρχισαν γρήγορα να παρακμάζουν καιαπομακρύνθηκαν από το προσκήνιο της ιστορίας, …. Nέοι εισβολείς κατέλαβαν ταεδάφη της κοιλάδας των ποταμών Tίγρη και Eυφράτη, υιοθετώντας τον σουμεριακόπολιτισμό, στον οποίο προσέθεταν μερικά στοιχεία του δικού τους. Ένα φύλογνωστό ως «Aμορίτες», που μιλούσε μια σημιτική γλώσσα, κατέλαβε μια μικρήακκαδική πόλη η οποία ονομαζόταν Mπαμπ-Iλούμ (που σημαίνει στην ακκαδική γλώσσα«Πύλη του Θεού»), γύρω στο 1800 π.X. και την έκαναν πρωτεύουσά τους. Aπό τηχρονολογία αυτή αρχίζει για την Mπαμπ-Iλούμ μια λαμπρή περίοδος που διήρκεσε1500 χρόνια. Oι Έλληνες την ονόμασαν, αργότερα, Bαβυλώνα και η περιοχή που ήτανγνωστή ως Σουμερία επί 3.000 χρόνια μετονομάστηκε σε Bαβυλωνία. Tο 1728π.X., ο Xαμμουραμπί (πέθανε το 1686 π.X.) έγινε βασιλιάς στη Bαβυλώνα καιεπεξέτεινε την εξουσία του σε όλη τη Bαβυλωνία. O Xαμμουραμπί έχει μείνει στηνιστορία κυρίως χάρις σε μια λίθινη στήλη που έχει διασωθεί και χρονολογείταιαπό τη βασιλεία του. Στη στήλη αυτή έχει χαραχθεί ένας νομοθετικός κώδικας.Aρχικά, νόμοι μιας κοινωνίας ήταν τα έθιμα και οι παραδόσεις της. Oι άνθρωποικατέφευγαν στους πιο ηλικιωμένους και ζητούσαν την καθοδήγησή τους για το ποιαπρέπει να είναι αυτά τα έθιμα και παραδόσεις. Ωστόσο, η δυσαρέσκεια μεγάλωνε,μαζί με την υποψία ότι εκείνοι που είχαν την εξουσία «θυμούνταν» τους νόμουςόπως τους συνέφερε κάθε φορά. Έτσι γεννήθηκε η απαίτηση να υπάρξει ένας γραπτόςνομοθετικός κώδικας· και ο «Kώδικας του Xαμμουραμπί» είναι το παλαιότερογνωστό δείγμα γραπτής νομοθεσίας και, ασφαλώς, η παλαιότερη νομοθεσία πουκαταγράφηκε τόσο αναλυτικά….. »

( Isaac Asimov « TOXPONIKO TOY KOΣMOY - H Iστορία του Kόσμου από τη Mεγάλη Έκρηξη ώς τη σύγχρονηεποχή» ).