Δικαιώματα μειοψηφίας με τον νέο νόμο για τις ανώνυμες εταιρίες

Ο νέος νόμος για την αναμόρφωση του δικαίου των Ανωνύμων Εταιρειών θεσπίζει απλούς και ευέλικτους κανόνες που επιτρέπουν τη γρήγορη λήψη αποφάσεων και επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, δίνοντας έμφαση στη διαφάνεια, ευελιξία και μείωση της γραφειοκρατίας.

Συγκεκριμένα, στο όγδοο κεφάλαιο του ν.4548/2018 προσδιορίζονται τα δικαιώματα μειοψηφίας με σαφή τρόπο.

Από την αιτιολογική έκθεση του νόμου προκύπτουν τα εξής:

Το άρθρο 141 για τα δικαιώματα μειοψηφίας ακολουθεί καταρχήν το άρθρο 39 του κ.ν. 2190/1920, με ορισμένες

τροποποιήσεις. Προβλέπεται το δικαίωμα της μειοψηφίας να ζητήσει τη σύγκληση έκτακτης Γ.Σ.. Η διάταξη ακολουθεί την υφιστάμενη διαδικασία με δύο τροποποιήσεις: Ορίζεται, αφενός, ότι η τυχόν απόφαση του δικαστηρίου που παρέχει την άδεια σύγκλησης δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα, ώστε να μη ματαιώνεται πρακτικά το δικαίωμα της μειοψηφίας πρακτικά ματαιώνεται και, αφετέρου, ότι το Δ.Σ. μπορεί να επιλέξει να ακολουθήσει τη διαδικασία του άρθρου 135 (λήψη αποφάσεων με ψηφοφορία χωρίς συνεδρίαση), εκτός αν οι αιτούντες μέτοχοι έχουν ζητήσει τη σύγκληση Γ.Σ. κατά τις γενικές διατάξεις.

Επαναφέρεται η δυνατότητα αναβολής της συνέλευσης, αν η προσθήκη των νέων θεμάτων δε δημοσιευθεί νομίμως. Το δικαίωμα υποβολής σχεδίου αποφάσεων αναμορφώνεται, ώστε να αποδίδει καλύτερα τις διατάξεις της οδηγίας 2007/36/ΕΚ. Στην παράγραφο 6 η προϋπόθεση της «χρησιμότητας» των αιτούμενων πληροφοριών αντικαταστάθηκε με τη «σχετικότητα», για ορθότερη ενσωμάτωση της Οδηγίας 2007/36/ΕΚ (άρθρο 9 παράγραφος 1), αλλά και διότι έτσι διευρύνεται το εύρος των πληροφοριών που μπορούν να παρασχεθούν.

Ορίζεται ότι η Γ.Σ. συνέρχεται το αργότερο 20 (αντί των 30 ημερών) μετά την αναβολή, καθώς και ότι η μετά από αναβολή συνεδρίαση της Γ.Σ. αποτελεί συνέχιση της προηγούμενης Γ.Σ. και δεν απαιτείται νέα πρόσκληση.

Είναι, πλέον, δυνατή η συμμετοχή και νέων μετόχων. Ορίζεται για τον ίδιο λόγο, όπως και παραπάνω, για το δικαίωμα σύγκλησης Γ.Σ., ότι η απόφαση που διατάσσει την παροχή πληροφοριών δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα. Ορίζεται ότι αν σε κάποια περίπτωση η ψηφοφορία πρόκειται να είναι μυστική, μέτοχοι που εκπροσωπούν το 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου μπορούν να ζητήσουν ονομαστική ψηφοφορία. Προστίθεται ένα νέο ατομικό μετοχικό δικαίωμα πληροφόρησης (για μη εισηγμένες εταιρείες), που θα είναι χρήσιμο ώστε ο μέτοχος να γνωρίζει ποια είναι ακριβώς η θέση του στην εταιρεία.
Η πληροφορία αυτή μπορεί να είναι απαραίτητη όχι μόνο για την άσκηση των δικαιωμάτων του, αλλά και σε περίπτωση εκποίησης των μετοχών του, ώστε ο αγοραστής να μπορεί ευχερώς να διαπιστώσει τι αγοράζει.

Τέλος, εισάγεται καταστατική δυνατότητα για την πρόβλεψη ατομικού δικαιώματος πληροφόρησης των μετόχων, όσον αφορά τα πρόσωπα που συμμετέχουν στο κεφάλαιο της Α.Ε., με παράλληλη ευχέρεια της τελευταίας να μη συμπεριλάβει στο σχετικό πίνακα μετόχους που κατέχουν λιγότερο από 1 % του κεφαλαίου.
Η δυνατότητα αυτή δεν μπορεί να παραβιάζει τις διατάξεις για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η βασική ρυθμιστική δομή και λειτουργία του έκτακτου ελέγχου διατηρείται στα άρθρα 142 και 143. Προβλέπεται ό,τι οι οριζόμενοι ελεγκτές έχουν τα δικαιώματα πληροφόρησης και την υποχρέωση εχεμύθειας που έχουν και οι τακτικοί ελεγκτές, και ορίζεται ότι, μετά την κατάρτισή του, η έκθεση του ελέγχου τίθεται υπόψη των μετόχων στην αμέσως επόμενη Γ.Σ.

Με τις διατάξεις του άρθρου 144 εισάγεται στο ελληνικό δίκαιο η δυνατότητα σύστασης ενώσεων μετόχων, που, ως μη δικαιούχοι διάδικοι, μπορούν να ασκήσουν, στο δικό τους όνομα αλλά για λογαριασμό των μελών τους, τα δικαιώματα μειοψηφίας τούτων.
Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η άσκηση των μετοχικών δικαιωμάτων και ο έλεγχος της εταιρικής διοίκησης. Μια ακόμα διευκόλυνση είναι η οργάνωση διαδικτυακού forum μετόχων, ώστε οι μέτοχοι να μπορούν μέσω αυτού να συνεννοούνται επωνύμως για την άσκηση των δικαιωμάτων τους στην προσεχή Γ.Σ..

Επιπλέον, όσον αφορά στα άρθρα 45 επ. ρυθμίζεται η δυνατότητα εξαγοράς από τη μειοψηφία και υπογραμμίζεται στις περιπτώσεις αυτές διατηρήθηκαν οι παλιές ρυθμίσεις με ελάχιστες φραστικές μεταβολές και ερμηνευτικές διασαφηνίσεις. Αρμόδιο είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας, που στις περιπτώσεις των άρθρων 45 και 46 κρίνει κατά την τακτική διαδικασία, ενώ στην περίπτωση του άρθρου 47 με τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας.
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η προσφυγή στη δικαιοσύνη για την διενέργεια της εν λόγω εξαγοράς μάλλον διασφαλίζει την μειοψηφία των προτιθέμενων να πουλήσουν μετόχων παρά παρακωλύει τις διαδικασίες.