Θεσσαλονίκη: Το μυστηριώδες μεσαιωνικό νεκροταφείο λίγο έξω από την πόλη (ΦΩΤΟ)

Λίγο έξω από τη Νέα Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης βρίσκεται το μεγαλύτερο μεσαιωνικό νεκροταφείο Βογόμιλων στην Ελλάδα, με σταυρούς που μοιάζουν με κέλτικους, δίπλα στην ορθόδοξη εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Επί τουρκοκρατίας η εκκλησία λειτουργούσε ως τζαμί, ο μιναρές του οποίου σώζεται

μέχρι σήμερα. Πιθανότατα αυτός ήταν ο λόγος διατήρησης του νεκροταφείου, διότι, παρόλο που οι Βογόμιλοι της περιοχής εξισλαμίστηκαν, διατήρησαν και προστάτευσαν το νεκροταφείο, για να τιμούν τους νεκρούς προγόνους τους που είχαν ταφεί εκεί με το παλαιό δόγμα. Οι κέλτικοι πέτρινοι σταυροί που σηματοδοτούν τους τάφους είναι διάσπαρτοι στο χώρο, κάποιοι μισοθαμμένοι στο έδαφος και κάποιοι κατεστραμμένοι.

Οι Βογόμιλοι ήταν χριστιανική κοινότητα, η οποία άνθισε στα Βαλκάνια την περίοδο μεταξύ του 10ου και του 15ου αιώνα. Ο Βογομιλισμός χαρακτηρίστηκε ως αίρεση από την επίσημη Εκκλησία και κυνηγήθηκε μέχρι που εξαφανίστηκε. Αποτέλεσε απόγονο του Παυλικανισμού και ο ίδιος υπήρξε πρόδρομος αρκετών άλλων χριστιανικών «αιρέσεων» στα Βαλκάνια και τη Δυτική Ευρώπη, όπως των Καθαρών, των Αδαμιτών, των Πομπλικανών, των Βαλδένσιων, κ.ά.

Η θρησκευτική κίνηση εμφανίστηκε αρχικά στην Αρμενία και τη Μικρά Ασία. Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες μετέφεραν χιλιάδες Παυλικανούς -οι οποίοι άσκησαν σημαντική επίδραση στους Βογόμιλους- από τη Μικρά Ασία στη Βουλγαρία και τη Θράκη για πολιτικούς λόγους. Εκεί δέχθηκε σλαβονικές επιδράσεις, που αποσκοπούσαν στη μεταρρύθμιση της προσφάτως ιδρυθείσας Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Με κέντρο τη Φιλιππούπολη, η αίρεση εξαπλώθηκε αρχικά στη Βουλγαρία και αργότερα σε υπόλοιπες περιοχές των Βαλκανίων. Ο Βογομιλισμός πήρε το όνομα του από τον μεταρρυθμιστή ιερέα Μπογκομίλ (=Θεόφιλος), ο οποίος κήρυττε με βάση τη Μακεδονία αυτό το δόγμα στην ευρύτερη περιοχή της Βουλγαρίας.

Σε επίπεδο δόγματος, οι Βογόμιλοι πίστευαν ότι ο Ουρανός ανήκει στον Θεό, ενώ στη Γη βασίλευε ο Σατανάς, ο οποίος ήταν ο μεγαλύτερος υιός του Θεού, που επαναστάτησε εναντίον του πατέρα του. Μετά την εκδίωξη του από τον ουρανό, ο Σατανάς κατέβηκε στη Γη και κατασκεύασε τον άνθρωπο. Κατά συνέπεια, ο άνθρωπος και όλα τα υλικά πράγματα στην Γη ήταν δημιουργήματα του Σατανά. Αρνούνταν την Αγία Τριάδα, τη θεία ευχαριστία, αποδέχονταν την πνευματική βάπτιση περιφρονώντας το νερό και είχαν πλήρη άρνηση απέναντι στον σταυρό, θεωρώντας τον μισητό όργανο βασανισμού του Χριστού.

Έβλεπαν τις εκκλησίες ως «κατοικίες δαιμόνων» και αρνούνταν την απόδοση τιμής στις ιερές εικόνες ή στα λείψανα, θεωρώντας αυτές τις πρακτικές καθαρά ειδωλολατρικές. Ακολουθούσαν έναν ασκητικό τρόπο ζωής. Δεν αναγνώριζαν γιορτές, δούλευαν τις Κυριακές, δεν έτρωγαν κρέας ούτε έπιναν αλκοόλ και θεωρούσαν αμάρτημα τον γάμο και την τεκνοποίηση. Όμως, για να επιβιώσει η κοινωνία τους είχαν δεχθεί ότι κάποιοι θα εργάζονται και θα κάνουν παιδιά. Γι’ αυτό χωρίζονταν στους «τέλειους», δηλαδή εκείνους που ζούσαν ασκητικά και σκοπός τους ήταν να διαδώσουν τις διδασκαλίες τους, και στους «πιστούς» που μπορούσαν να ζουν μια απλή καθημερινή ζωή.

Αν και αρχές τις αίρεσης ήταν θρησκευτικές, ο βογομιλισμός στην πραγματικότητα αποτέλεσε ένα κοινωνικό κίνημα ενάντια στην κεντρική αυτοκρατορική εξουσία, τη βαλκανική φεουδαρχία και την επίσημη Εκκλησία. Θεωρούσαν εχθρούς τους μεγαλοκτηματίες, τους κληρικούς, τους κρατικούς αξιωματούχους και γενικότερα όλες τις ανώτερες τάξεις. Ως αποτέλεσμα, κυνηγήθηκαν ανηλεώς από το Βυζαντινό κράτος, την επίσημη Εκκλησία, Βούλγαρους και Σέρβους ηγεμόνες, κ.ά.

Λόγω των σκληρών διώξεων πολλοί Βογόμιλοι μετακινήθηκαν στα Δυτικά Βαλκάνια, την Ιταλία, τη νότια Γαλλία, κ.τ.λ., ενώ από τον 13ο μέχρι το 15 αιώνα επίκεντρο του βογομιλισμού αποτέλεσε η Βοσνία. Σιγά σιγά μετά από πολύχρονες διώξεις τα μέλη της θρησκευτικής αίρεσης αφομοιώθηκαν και ασπάστηκαν την κυρίαρχη θρησκεία του τόπου όπου ζούσαν.

Το 1988 το νεκροταφείο Βογόμιλων της Νέας Χαλκηδόνας κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Κείμενο: Γεώργιος Πολύχρους / Φωτογραφίες: Μιχάλης Μαγνήσαλης

Πηγή: https://geastories.wordpress.com/

Το άρθρο Θεσσαλονίκη: Το μυστηριώδες μεσαιωνικό νεκροταφείο λίγο έξω από την πόλη (ΦΩΤΟ) εμφανίστηκε πρώτα στο Seleo news.