Μια hip-hop ιστορία: Τώρα χλιδή και ακριβά ρούχα, κάποτε διαμαρτυρία

Το hip hop είναι κίνημα υποκουλτούρας και τέχνης που σχηματίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τους Αφροαμερικανούς και Πουερτορικανούς του νότιου Μπρονξ της Νέας Υόρκης.

Το Hip – Hop εκτός από τη μουσική ανέπτυξε τύπο χορού, το break dance, τύπο εικαστικής δημιουργίας, το graffiti, τρόπο ρυθμικής ομοιοκατάληκτης

ομιλίας, το rap. Ωστόσο φαίνεται πως η λέξη αποτελεί επίσης ακροστιχίδα της φράσης Rhythmic American Poetry. Φαίνεται πως οι ρίζες της Hip – Hop μουσικής βρίσκονται στους Γκρίο της Δυτικής Αφρικής, ενώ διαθέτει επίσης αμερικανικές μπλουζ και τζαζ επιρροές.

Το Hip – Hop ταξίδεψε κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970, στην Ευρώπη και λίγο αργότερα στην Ελλάδα, μέσω του κινηματογράφου και του MTV.

Τι αντιπροσωπεύει όμως σήμερα το hip hop στην Ελλάδα;

Τι κάνει το hip hop τόσο ιδιαίτερο, ώστε η πλειοψηφία των νέων να ελκύεται από αυτό;

Η αρχή του hip hop στην Ελλάδα και τα πρώτα συγκροτήματα

Πρώτη φορά που ακούστηκε η Ραπ μουσική στην Ελλάδα, ήταν στα τέλη της δεκαετίας του '70, από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Αμερικανικής βάσης στο Ελληνικό. Στις αρχές της δεκαετίας του '80 ήρθε στην Ελλάδα το Graffiti και το Break Dance, θέτοντας έτσι ουσιαστικά τα θεμέλια της Hip-Hop κουλτούρας στη χώρα μας.

Τα πρώτα συγκροτήματα που ξεκίνησαν στην Ελλάδα, ήταν οι Marginals, το 1985 και οι FF.C (Fortified Concept) που ξεκίνησαν στο Βύρωνα το 1987. Ο πρώτος Ελληνικός Hip-Hop δίσκος ήταν το Εν+Τάξει των O.P.A. που κυκλοφόρησε το 1990. Από τα πρώτα Ελληνικά Hip-Hop σχήματα, και ιδιαίτερα επιδραστικό στην εποχή του αλλά και αργότερα, ήταν οι Στέρεο Νόβα. Το πρώτο, ομώνυμο άλμπουμ τους, κυκλοφορεί το 1992.

Το ίδιο έτος, δημιουργήθηκαν οι Active Member. Λίγα χρόνια αργότερα, αφότου άνοιξαν τη δική τους εταιρία παραγωγής, ονόμασαν το είδος τους σε Low Bap, θέλοντας να διαχωρίσουν τη δική τους θέση από την υπόλοιπη Ελληνική σκηνή, θεωρώντας πως είχε αρχίσει να παίρνει τα εμπορικά χαρακτηριστικά της τότε αμερικάνικης Hip-Hop σκηνής. Με αυτή την κίνηση το κοινό χωρίστηκε σε δύο "στρατόπεδα" δημιουργώντας την πρώτη Hip-Hop κόντρα στην Ελλάδα. Οι Active Member δέχτηκαν κριτική από τη Hip-Hop κοινότητα, κάτι το οποίο συνεχίζεται ακόμη και σήμερα. Οι Active member κυκλοφορούν το 1993 τον πρώτο ελληνικό Hip-hop δίσκο.

Το 1994 δημιουργούνται επίσης το ΝΕΒΜΑ, ένα Hip-Hop συγκρότημα με καθαρά κοινωνικούς προβληματισμούς και οι Goin' Through οι οποίοι ακολούθησαν από τότε την mainstream σκηνή. Το 1996 έκαναν την εμφάνιση τους τα Ημισκούμπρια, που ήτανε το πρώτο καθαρά σατιρικό Eλληνικό Hip-Hop συγκρότημα.

Το 1997 ένα νέο συγκρότημα, οι Ζωντανοί Νεκροί (ΖΝ) φέρνει τα πάνω κάτω στην ελληνική ραπ σκηνή. Οι Ζωντανοί Νεκροί θεωρούνται αυτοί που έκαναν το Ελληνικό Hip-Hop διάσημο γιατί ήταν οι πρώτοι που έφεραν δύο νέα στυλ στο ραπ τα οποία δεν είχαν ακουστεί ποτέ στην τότε Ελληνική Hip-Hop σκηνη. Αυτά ήταν το Battle Rap δηλαδή το live αλληλοντιζάρισμα αντίπαλων χιπχοπάδων και το Gangsta Rap δηλαδή το ραπ που προάγει τον υπόκοσμο, το έγκλημα και τα ναρκωτικά. Και τα δύο αυτά στυλ παραμένουν μέχρι και σήμερα πολύ διαδεδομένα στη χώρα μας.

Το 1997 κυκλοφόρησε ο πρώτος δίσκος των Ζωντανών Νεκρών και αμέτρητοι άλλοι σημαντικοί λίθοι που έχτισαν αυτό που ονομάζουμε ελληνική ραπ μουσική.

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '90 το ελληνικό Hip-Hop ήταν εντελώς άγνωστο στο ευρύ κοινό, καθώς η χρήση του ίντερνετ το οποίο χρησιμοποιείται σήμερα από σχεδόν όλους τους καλλιτέχνες για την δημοσίευση των κομματιών ήταν περιορισμένη και το κυριότερο, δεν υπήρχαν μέσα κοινωνικής δικτύωσης ούτε πλατφόρμες αποθήκευσης βίντεο όπως το ΥouΤube. Οι χιπχοπάδες ήταν λίγοι, αλλά στη μεγάλη τους πλειοψηφία σκληροπυρηνικοί. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες εκείνης της περιόδου δεν έλαβαν μεγάλη αναγνώριση παρά μόνο μετά την αρχή της επόμενης δεκαετίας, όταν δηλαδή το κίνημα άρχισε να γίνεται γνωστό σε περισσότερο κόσμο.

Η στροφή του hip hop

Κάπως έτσι φτάνουμε στις αρχές του 2000. Το hip hop έχει αποκτήσει μια σχετική αποδοχή και απήχηση, έχει δημιουργήσει έναν πυρήνα ανθρώπων, τα πρώτα συμβόλαια σε δισκογραφικές εταιρίες έχουν αρχίσει και υπογράφονται και σε αυτό το σημείο αρχίζει να δέχεται τους πρώτους κλυδωνισμούς. Είναι η εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων. Η εποχή της καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, του star system και lifestyle της Ελλάδας. Τα πάντα αγοράζονται και τα πάντα πουλιούνται. Η εμπορευματοποίηση ακουμπάει λοιπόν και το hip hop. Μιας και η μουσική βιομηχανία (και το σύστημα εν γένει) ό,τι δε μπορεί να κατανοήσει και νιώθει πως απειλείται από αυτό, τείνει να το κάνει κτήμα της, να το απογυμνώνει και εν τέλει να το ευτελίζει, στόχευσε και το hip hop.

Κάποιοι άνθρωποι της μουσικής αρχίζουν να καλοβλέπουν την προοπτική να βγάλουν χρήματα από το ραπ και το σπρώχνουν στο εμπόριο άνευ όρων. Αλλάζουν τον ήχο και το στίχο τους και ομογενοποιούνται με τη μαζική μουσική κουλτούρα. Συνεργάζονται με λαϊκούς καλλιτέχνες, παίζουν σε μεγάλα νυχτερινά μαγαζιά, κυκλοφορούν video clips στα κανάλια. Είναι η εποχή που το hip hop προσπαθεί να αναπροσδιορίσει την ταυτότητά του.

Το hip hop έχει βγει από την αφάνεια. Η μουσική βιομηχανία το έχει προωθήσει σε τέτοιο βαθμό που βλέπουμε λαϊκούς καλλιτέχνες να προσπαθούν να «ραπάρουν». Η προσπάθεια για αλλοίωση της κουλτούρας του όμως πέφτει στο κενό. Τα χρόνια της λάμψης έχουν αρχίσει να θολώνουν. Η δυναμική του internet έχει αρχίσει να μεγαλώνει, δίνοντας βήμα στους καλλιτέχνες να προωθούν πολύ πιο εύκολα τις δουλειές τους. Η κοινωνική εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008 έρχεται με τη σειρά της να θέσει πολλά ερωτήματα που το hip hop καλείται να εκφράσει. Τέλος, η σκιά της οικονομικής κρίσης άρχισε να σκεπάζει την ελληνική καθημερινότητα και κατ΄ επέκταση και την μουσική βιομηχανία.

Αρχές δεκαετίας 2010: Η Γενιά της Κρίσης και της αλλαγής

Κυρίως από την αρχή της νέας δεκαετίας και μετά, χάρη στην εξέλιξη των τεχνολογικών μέσων και στην αυξημένη δημοτικότητα που έλαβε η ραπ κατά την προηγούμενη δεκαετία, το Ελληνικό Hip-Hop έχει αναβαθμιστεί, αλλά και παραλλαχτεί. Παράλληλα, μεγάλο μέρος του πληθυσμού και κυρίως του εφηβικού και προεφηβικού, έχει εγκαταλείψει την ελληνική μουσική άλλων ειδών και έχει αφοσιωθεί στο άκουσμα της χιπ χοπ, καθώς πολλοί καλλιτέχνες εκφράζουν τα συναισθήματα τους από την καθημερινή τους ζωή, κάτι που συγκινεί τον εκάστοτε δέκτη.

Χαρακτηριστικό αυτής της γενιάς είναι η κυριαρχία ενός ηλικιακά νεότερου κοινού, η οποία έχει επηρεάσει σχεδόν όλους τους καλλιτέχνες λιγότερο ή περισσότερο ωθώντας κάποιους όπως π.χ. τον 12ο Πίθηκο να αναλάβουν τον ρόλο του "δασκάλου" του δρόμου, διδάσκοντας στο κοινό μέσα από τα κομμάτια τους αξίες, ηθική, ιδανικά κλπ. Φυσικά δεν βλέπουν όλοι θετικά την εξάπλωση του Hip-Hop στο εφηβικό κοινό και έχει κάνει πολλούς χιπ-χοπάδες παλιάς σχολής να θεωρήσουν ότι το κίνημα έχει χάσει τη παλιά του μαγεία. Αυτή η γενιά καταπιάνεται πάντως και με νεόφερτα και πιο "μουντά" θέματα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, όπως η οικονομική κρίση και η φτώχεια και οι κακουχίες που αυτή φέρνει στον λαό.

Τραπ Σκηνή

Το 2011 έκανε την εμφάνιση της μια καινούργια σχολή της τραπ μουσικής με πρωτοπόρους τον SNIK και το Label Capital Music (Υποχθόνιος, Light, Εφτάψυχος (Εφτά), Mad Clip, FY, Lil Barty, Skive, Ortiz), η οποία ασχολείται με μουσικά κομμάτια συχνά επηρεασμένα από το αμερικάνικο lifestyle, έχοντας πολλές φορές δεχτεί κριτική για τους απλοϊκούς στίχους της αλλά και για τις εικόνες που προωθεί (χλιδή, εκδιδόμενες γυναίκες, videoclip-υπερπαραγωγές και ωραιοποίηση ναρκωτικών). Πολλοί σχολιάζουν τις διαφορές του Τραπ κινήματος με τη παλαιά σχολή, λέγοντας πως τα τραγούδια της παλιάς σχολής (Old School Rap), έχουν απλοϊκά ή καθόλου video clips, και προσεγμένους στίχους, ενώ στη Τραπ ισχύει το ανάποδο. Άλλοι γνωστοί καλλιτέχνες και συγκροτήματα Νέας Σχολής με πιο alternative τραπ ήχο είναι οι Above The Hood, Billy Sio, Sin Boy, Raf, Toquel, Mpelafon, Mente Fuerte, Saske, iLLEOo κ.α.

Το μέλλον σε σταυροδρόμι

Οι rappers συχνά-πυκνά στο όνομα της επιτυχίας, δηλώνουν ότι το ζητούμενο είναι να βρεις την άκρη ατομικά και με κάθε μέσο για να καταφέρεις να ξεφύγεις από τη μιζέρια της φτώχειας, της ανασφάλειας και της καταπίεσης. Ωστόσο το ερώτημα τίθεται επιτακτικά: το να εκφράζουν ένα lifestyle και έναν τρόπο ζωής που δεν φέρνει την πραγματική ευτυχία στον άνθρωπο με κυρίαρχο ρόλο να παίζει το χρήμα, πού ωφελεί αλήθεια;

Η hip hop σκηνή μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο μουσικής επανάστασης, αν επιστρέψει στις ρίζες της και καταφέρει να εκφράσει τις ανησυχίες του καθημερινού ανθρώπου, που θα μπορεί να οραματίζεται το μέλλον με μεγαλύτερη αισιοδοξία και αλληλεγγύη.