Γλείφω ή γλύφω; – Το αδικημένο ρήμα και πώς δεν θα το ξανακάνεις ποτέ λάθος
Πόσες φορές δεν έχει τύχει να ξεκινάτε να γράφετε μια πρόταση και να κολλάτε για λίγο σε μία λέξη;
Εντάξει, μπορεί να συμβεί επειδή είστε κουρασμένες ή επειδή γράφετε πάρα πολύ (αν το απαιτεί η δουλεία σας όπως και η δική μας). Ενα ηχηρό παράδειγμα οι ομόηχες λέξεις γλείφω και γλύφω που συχνά πυκνά χρησιμοποιούνται λάθος.
Ποιο είναι το σωστό; Πού να χρησιμοποιήσεις το ένα και πού το άλλο; Η απάντηση είναι πολύ απλή. Και οι δύο λέξεις είναι σωστές. Είναι ομόηχες αλλά με διαφορετική ετυμολογία και σημασία.
Γλείφω ή γλύφω;
Γλείφω το παγωτό,
Ειρωνεία ή ειρωνία;
Γράφονται με -εια τα θηλυκά:
-που παράγονται από ρήματα σε -εύω: ειρωνεύομαι –> ειρωνεία
-που παράγονται από επίθετα σε -ης: ευγενής –> ευγένεια
-που παράγονται από επίθετα σε -είος: ανδρείος –> ανδρεία
-παροξύτονα που παράγονται από επίθετα σε -υς: ευθύς –> ευθεία
-προπαροξύτονα που παράγονται από ρήματα δεύτερης συζυγίας και τάξης: ωφελώ –> ωφέλεια
-προπαροξύτονα κύρια ονόματα: Ιφιγένεια (Αλλά τα παροξύτονα –> -ια εξού και Ευγενία)
* Ορισμένες λέξεις θεωρούνται σωστές με διαφορετική ορθογραφία: εταιρία και εταιρεία ενώ άλλες λέξεις με διαφορετική ορθογραφία μπορεί να έχουν και άλλο νόημα: εφορία και εφορεία.
* Οι παρασύνθετες λέξεις γράφονται -ια: ανανδρία, πρωτοπορία, ειδωλολατρία (δεν σχηματίζονται δηλαδή από τα συνθετικά, αλλά από τα αντίστοιχα ουσιαστικά τους: άνανδρος, πρωτοπόρος, ειδωλολάτρης)
Δωσίλογος ή δοσίλογος;
Πολλοί μπερδεύονται ίσως επειδή έχουν στο μυαλό τους τις λέξεις: δόση, δοσολογία. Ωστόσο, το σωστό είναι δωσίλογος από το θέμα «δως» του ρήματος δίδωμι, όπως για παράδειγμα και το δωσίδικος. Αυτός που δίνει λόγο, δίνει δίκη.
Ορκομωσία ή ορκωμοσία;
Το σωστό είναι ορκωμοσία. Η «συνθετική έκταση», ένας κανόνας της αρχαίας ελληνικής, εξηγεί την ορθογραφία αυτής της λέξης, όπως και πολλών άλλων. Η ερμηνεία αυτού το φαινομένου έχει ως εξής: όταν έχουμε μια λέξη με δύο συνθετικά που το πρώτο τελειώνει σε φωνήεν και το δεύτερο αρχίζει με φωνήεν, τότε γίνεται απαλοιφή του τελικού φωνήεντος από το πρώτο και το αρχικό φωνήεν του δεύτερου τρέπεται στο αντίστοιχο μακρό:
Βραχύ –> Μακρό
ε, α –> η
ο –> ω
Παραδείγματα:
επί + όνυμος < όνυμα (άλλος τύπος για το όνομα) –> επί + ώνυμος –> επώνυμος
όρκο + όμνυμι –> ορκωμοσία
στρατό + άγω –> στρατηγός
υπό + ερέτης –> υπηρέτης
Έπειτα αυτός ο κανόνας μεταφέρθηκε και σε λέξεις των οποίων το πρώτο συνθετικό τελείωνε σε σύμφωνο, εξού και η συνωμοσία. Ωστόσο, κάθε κανόνας έχει και εξαιρέσεις. Σημαντική παρατήρηση είναι, λόγου χάριν, πως ο κανόνας δεν ισχύει για κάποια σύνθετα που σχηματίστηκαν αφού έληξε ο νόμος και για λέξεις των οποίων το αρχικό φωνήεν του β’ συνθετικού ακολουθείται από δύο και περισσότερα σύμφωνα, π.χ επίορκος.
Γλυκιά ή γλυκειά;
Υπάρχουν και οι δύο ορθογραφίες: γλυκιά/γλυκεία (αρχαίο, λόγιος τύπος) αλλά με διαφορετικό τονισμό, όπως παρατηρείτε. Δηλαδή η λέξη «γλυκειά», με αυτήν την ορθογραφία, είναι λάθος εφόσον τονίζεται στη λήγουσα.
bovary.gr
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Έφυγε από τη ζωή ο άγρυπνος φρουρός του Ανδρέα Παπανδρέου
- Πέθανε ο σωματοφύλακας του Ανδρέα Παπανδρέου
- Πρόεδρος άλλης ελληνικής ομάδας «έφερε» τον Τσάβες στον Παναθηναϊκό
- Εκκενώνονται σπίτια στο Σαλαμίδι Αττικής
- Φωτιά ΤΩΡΑ: Η συγκλονιστική φωτογραφία με τον πυροσβέστη που κάνει τον γύρο του διαδικτύου (pic)
- Συναγερμός στην Κωνσταντινούπολη, ένοπλος άρχισε να πυροβολεί αδιακρίτως
- 15 Αυγούστου 1969: Αρχίζει το θρυλικό μουσικό φεστιβάλ του Γούντστοκ
- Ο Ψινάκης και η μάνικα του πυροσβέστη
- Απεβίωσε ο εξ απορρήτων του Ανδρέα Παπανδρέου
- Μύθος ο υγιής παχύς, σύμφωνα με νέα έρευνα
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις zarpanews
- Γλείφω ή γλύφω; – Το αδικημένο ρήμα και πώς δεν θα το ξανακάνεις ποτέ λάθος
- Έρχεται ο ΕΝΦΙΑ | Τι πρέπει να γνωρίζετε, πώς θα τον μειώσετε
- Ζώδια και διακοπές: Τι δεν αποχωρίζεται κάθε ζώδιο στα καλοκαιρινά του ταξίδια
- Φτιάξτε μόνοι σας το «ατσαλάκωτο» σπρέι και γλιτώστε από το σίδερο!
- Απλοί τρόποι ενυδάτωσης μέσα στον καύσωνα
- Χανιά | Γιορτή καλιτσουνιού: Έρχεται και φέτος η καθιερωμένη γιορτή στην Κάντανο
- Ένα ακόμα θύμα της «μπλε φάλαινας»: 14χρονος βρέθηκε με πλαστική σακούλα στο πρόσωπο
- Η Κοίμηση της Θεοτόκου στον ιστορικό παλαιοχριστιανικό Ναό της Αγιάς | Photos
- Mission Impossible 6: Τουλάχιστον έξι μήνες ανάρρωση για τον σακατεμένο Τομ Κρουζ | Video
- Κρήτη | Η ψαριά είχε και… αρχαίο αμφορέα! | Photo
- Τελευταία Νέα zarpanews
- Γλείφω ή γλύφω; – Το αδικημένο ρήμα και πώς δεν θα το ξανακάνεις ποτέ λάθος
- Συγκλονιστικές εικόνες των Ελλήνων πυροσβεστών από τα πύρινα μέτωπα
- Χανιά | Γιορτή καλιτσουνιού: Έρχεται και φέτος η καθιερωμένη γιορτή στην Κάντανο
- Ένα ακόμα θύμα της «μπλε φάλαινας»: 14χρονος βρέθηκε με πλαστική σακούλα στο πρόσωπο
- Απλοί τρόποι ενυδάτωσης μέσα στον καύσωνα
- Έρχεται ο ΕΝΦΙΑ | Τι πρέπει να γνωρίζετε, πώς θα τον μειώσετε
- Ζώδια και διακοπές: Τι δεν αποχωρίζεται κάθε ζώδιο στα καλοκαιρινά του ταξίδια
- Κρήτη | Η ψαριά είχε και… αρχαίο αμφορέα! | Photo
- Η Κοίμηση της Θεοτόκου στον ιστορικό παλαιοχριστιανικό Ναό της Αγιάς | Photos
- Mission Impossible 6: Τουλάχιστον έξι μήνες ανάρρωση για τον σακατεμένο Τομ Κρουζ | Video
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Απεβίωσε ο εξ απορρήτων του Ανδρέα Παπανδρέου
- «Βράζει» η Τούμπα με ξένο άσο, τι έγινε και τον «τελειώνουν»
- Άνδρας έπεσε από τον 7ο όροφο του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου
- Δεκαπενταύγουστος με τουριστική άνοδο στην Ιταλία
- Χιμένα Σάντσες, η αθλητική ρεπόρτερ-σωσία της Κιμ Καρντάσιαν
- Πολύ υψηλός ο κίνδυνος φωτιάς και την Τετάρτη - Ποιες περιοχές κινδυνεύουν
- ΝΔ για πυρκαγιές: Από την αρχή ο Μητσοτάκης επέδειξε πνεύμα συννενόησης
- Μεγάλα deal για «Αγια-Σοφιά» από ΑΕΚ
- Ιερώνυμος: Ο ελληνικός λαός υπήρξε και θα υπάρξει πάντοτε Ορθόδοξος (ΒΙΝΤΕΟ)
- Πυρ ομαδόν της αντιπολίτευσης